Fróði - 05.12.1881, Blaðsíða 1

ll. ÁR.
58. blað. Akureyri. máDudaginn 5. desember 1881.
329 I 330 | 331
11 in s k ó g a.
Rcnni sá dagur nokkurn tíma upp,
að landbúnaðarlögin nái fram að ganga.
má ætla, að pau innihaldi meðal ann-
ars ákvörðun, er miði til að vernda
skógaleifar pær, sem enn eru eptir í
landinu. Mun enginn neita, að pörf sje
á pví. Menn ættu ekki lengur að vera
náttúrunni samtaka í pví, að eyða skóg-
unum, heldur reyna að verja pá meðan
kostur er. J>ví miður lítur næstum út
fyrir, að birkiskógar vorir sjeu á förum
af náttúrunnar völdum. Fyrir utan land-
brot og sandfok, sem á ymsum stöðum
eyða peim, verður ekki betnr sjeð en
peim sje hættara við kali nú enn áður
hefir verið. Sumstaðar liggur nærri að
kenna petta elli og yrkingarleysi. |>ann-
ig dóu fyrir rúmum mannsaldri gamlir
skógar í Gljúfurleit og Fitjaskógum á
Gnúpverja afrjetti. f>eir voru aldrei
yrktir, pví nægur skógur var nær, og
engin vetrarbeit gat heldur spillt peim;
að er svo langt frá byggð. Eins er á-
statt í innanverðu Úthliðarhrauní í Bisk-
upstungum. Svo er pað ekki orðið sjald-
gæft, að roinnsta kosti hjer sunnan lands,
að fiðrildistegund nokkur leggst á skóg-
ana á sumrin, vefur um sig laufinu, gerir
sjer hreiður og ungar svo út maðki; deyr
pvi laufið fyrir tímann, og smáangarnir
með. Af pví tekur skóginn að kala á
eptir. |>á mun nauðsynlegt að höggva
skóginn áður enn kalið nær til rótanna.
J>ser skjóta pá aptur nvjum öngum; en
aldrei má höggva svo stór rjóður í einu,
að nýgræðingurinn hafi ekki nóg skjól,
meðan hann er að proskast; en pað
stendur ekki á mjög löngum tiraa, peg-
ar hann sprettur af rótum, og skógur-
inn er ekki of gamall áður, svo vaxtarafl
rótanna sje tæmt; pví pá er tvísýnt að
pær skjóti öngum framar. En pað er
eins og vaxtaraflið haldist sístarfandi,
pegar skógurinn er hajfilega yrktur. |>að
verður sjálfsagt að vera með skynsemd,
höggva ekki of mikið í einu, velja ekki
beztu hríslurnar úr, svo að eins hinar
smáu standi á stangli eptir; pá kala
pær; rífa ekki upp með rótum, láta
ekki stofna standa eptir, allra sízt kljúfa
stúfana eða höggva svo, að vatn geti
gengið í pá; annars fúna rætumar. Allt
petta, og án efa margt fleira, sem skóg-
fræðingar einir hafa vit á að rita um,
ætti að taka fram í leiðbeiningarriti um
skóga, sem óskanda væri vjer fengjum
sem fyrst frá einhverjum, sem fær er til
pess að semja pað.
En lagaákvörðun skógum til vernd-
ar, parf eins fyrir pað; og geta orðið
skiptar skoðanir um, hvernig hún eigi
að vera löguð, svo hún komi bezt að
notum. J>að virðist einkum spurning
um tvennt: annaðhvort að setja ná-
kvæm lög um notkun og meðferð skóga,
eða skipa vissa menn til að veita peim
umsjá. Taki menn hið fyrra ráðið verð-
ur pað allmikið vandaverk, og ekki öðr-
um fært enn skógfræðingi, og hann pyrfti
par að auki að vera nákunnugur pví,
hvernig til hagar á hverjum stað par
sem skógur er í landinu. Vilji menn
t. a. m. lögbanna að hafa til eldiviðar
annað enn afkvisti („afi'all11 ?) af skógi,
pá á pað vel við par sem skógur er
lítill og pó raftviður góður, en mótak
nægilegt; en par sem mótak er ekki að
fá, en skógur víðlendur, og pó smávax-
inn, par virðist naumast ástæða til að
banna að spara sauðatað til áburðar
með pví að brenna skógviði meðfram,
náttúrlega með sparnaði. Vilji menn
lögbanna að selja skógvið, pá getur pað
átt við á peim jörðum, sem ekki hafa
skóg, sem polir meiri yrkingu enn til heim-
ilis parfa; en par sem skógur er mikill
og parf meiri yrkingu enn heimilið parfn-
ast, pá er naumast ástæða til að banna
að selja purfanda náunga skógvið. |>að
getur jafnvel verið vafamál, hvort fært
er eða mögulegt að af taka með lögum
alla vetrarbeit á skóg. Stundum getur
líf alls búsmala verið komið undir fárra
daga skógbeit. Og til munu vera býli
sem ekki hafa annan bithaga enn skóg-
land; par ætli pá beitin ekki að vera
skaðlegri hjer eptir enn hingað til. J>að
er annars merkilegt, að skógarleifar pær,
sem vjer höfum enn, eru helzt par, sem
frá alda öðli heíir verið stundaður úti-
gangur, nfl. á peim jörðum, sem liggja
við hálendið. Bótin er sú, að menn
forðast jafnan sem má að beita fje í
skóga síðari hluta vetrar, pví við pað
missist mikil ull, sem skógurinn reytir
af skepnunum. Yfir höfuð er svo margt
undir atvikum komið í pessu efni, að
lítt vinnanda mun að setja um pað al-
menn lög, sem allstaðar sjeu heppileg.
því beinna fyrir virðist hitt liggja,
að lögskipa umsjónarmenn með skógi í
hverjum hreppi, sem skóg hefir. Brota
minnst væri að fela petta hreppanefnd-
unum; en af pví pær hafa nóg annað
að starfa, pætti ef til vil ráðlegra að
kjósa til pess sjerstakar skóganefndir.
Ætlunarverk peirra virðist eiga að vera
að skoða skógana árlega, segja fyrir
um ineðferð peirra, eptir leiðbeiningar-
riti pví, sem að framan er nefnt, skýra
sýslunefndinni árlega frá ásigkomulagi
peirra, og sjeu peir að ganga af sjer,
pá að segja álit sitt um, hvort meðferð
er um að kenna. J>egar pað er álit
hennar ætti sýslunefndin að hafa fullt
vald til að banna slíka meðferð, fyrst
til bráðabyrgða, svo reynslan geti sýnt
hvort álit skógnefndarinnar er rjett, og
reynist svo, pá að banna slíka meðferð
framvegis. ]>etta myndi pó koma að
nokkru gagni.
Annars ætti landstjórnin að gera
eitthvað til pess að koma hjer á skóga-
rækt; pví par sem skógur getur á aniv
að borð vaxið villt, par ætti hann að
geta ræktazt, ef kunnátta er til. Bæði
fyrir góð rit um pað efni og einkum
fyrir heppilegar tilraunir ætti land-
stjórnin að heita góðum verðlaunum.
Br. J.
um kirkjninálid.
(Niðurlag).
Y. Þeir þurfa að’ kosta meiru enn
aðrir til að fylgja tínranum, því meira er
af þeim heimtað, t. a. m í klæðaburði, í
því að taka sæmilega móti heldri gest-
um, í því aö veita börnum sínum roeiri
menntun enn ætlazt verður til afbænd-
um, og enn fleira.
G. í þessu standa sumir tekjulaus-
ir bændur vel jafnfætis mörgum tekju-
mönnum, svo tekjurnar eru ekki beint
skilyrði fyrir því. En hitt er inergur-
inn máísins: að nú er svo mikill tekju-
sótta7 tími. wMenntunin“, sem nú er
köiluö, hefir það aðalaugnamið að ná
þeirri lífsstöðu, sem liía má í á annara
aflafje, án þess að þurfa að gera sjálf-
ur annað enn heimta meiri og meiri
tekjur En þegar ekki er lært að afla
neins af eigin ramleik, því síður að
gæta fengins fjár, en allra sízt að hafa
nærgætni við þá, sem gjöldin bera,
þá er von það fari saman, að slíkir
heimti meira enn þeir vinna til, en
hafi þó minna enn þeir þurfa moð, til