Fróði - 05.12.1881, Blaðsíða 3

1881.
F R Ó Ð 1.
58. Dl.
335
336
33/
ingskap, að hann lieimti, pegar
menn vilja sameina sig til að lypta
hjörtunum upp til hans, að aðferðin
sje bundin váð bókstaflegt útvortis form.
G: f>ú ert meiri trúmaður enn jeg
ætlaði; en j.ú rínir svo langt fram í
ókomna tímann að jeg get ekki fylgt
pjer. Jeg held að vjer purfum enn
nokkuð lengi á prestum að halda.
Y: |>að held jeg nú líka. |>essi
hreyting má ekki komast á fyrr enn
alpýða er orðin svo menntuð að pað
sje fært; og framfórin kemur ekki öðru-
vísi en smátt og smátt, pað fer nú lílca
hezt. í>að játa jeg, pó jeg vilji vera
framfaramaður pá er jeg á móti stórum
breytingum í einu. |>ær eru sjaldan af-
farasælar.
G: Jæja, pú ert pá á pví með mjer
að vjer megum ekki missa presta fyrst
um sinn, en pá muntu líka vilja að
peir nái tilgangi sínum, meðan peir eru.
Y: f>að vil jeg víst. En meðan
peirra er pörf verða peir að hafa góð
kjör, annars fást engir í embættin.
G: fví veldnr tekjusóttin. Jeg er
viss um að sá prestur sem elskar söfnuð-
inn, og telur ekki eptir sjer að starfa
að velferð hans, er ánægðari með litlar
tekjur enn hinn er með miklar, sem ekki
hugsar um annað eun sinn eiginn hag.
segir, pá mundi jeg
yrði sem fyrst lögð
synleg trúin er, pegar hætt verður að
lialda henni að peim.
G: Ef jeg pyrði að treysta pví að
svo færi sem pú
óska að ríkiskirkjan
niður.
Y: |>egar lmn verður lögð niður, pá
verður allur porri manna óttasleginn
um trúna, eins og pú ert nú, og pá
vaknar nýr , sjálfstæður, trúaráhugi.
En fyr vaknar hann ekki; og á meðan
hann vaknar ekki eru allar sannar og
verulegar umbætur á kirkjumálum
ómögulegar.
G: Fyrst pessi slcoðun ligtiur á
botninum hjá pjer pá undrar mig ekki
pó pú ættir?örðugt með að verja pitt
mál áðan, meðan pú kvaðst hana ekki
upp.
Y: Talið hefir leiðst að niðurstöðunni.
Erum við ekki báðir komnir að sömu
niðurstöðu ?
G: Jeg veit ekki. Mjer skilst að
pú viljir að ríkiskirkjan sje sem fyrst
lögð niður, en að prestastjettin haldist
lengur. Getur pað átt sjer stað?
Y: f>ú skilur mig rjett. |>egar truin
er leyst úr lagaböndum fer hún smám sjálfsvald hvort peir vilja halda skóla
saman að kvevkja nýtt líf í hjörtum; eða umgangskennara, eptir pví sem
manna ; og pegar pað er orðið proskað til hagar á liverjum stað. Svo sýnir
geta menn
lim pjóðfjelagsins; tel jeg par til t. a.
m. gott barnauppeldi; heilnæman lifnaðar
hátt fyrir menn og skepnur; fjelagslíf
húsfjelag, sveitarfjelög, pjóðfjelag, kirkju-
fjelag, viðskiptalíf, ’yfirlit yfir sannan
hagnað; í einu orði: yfirlit yfir sanna
menntun og sanna farsæld. f>essa kennslu-
bók ætti síðan að gera að skyldunámi
fyrir alla unglinga í landinu.
G: Jjetta er liægra að segja enn
gera. Setjum að pingið valdbjóði ung-
lingaskóla og ætli hverjum skóla einn
kennara, launaðan af landsjóði, en vissu
hjeraði að kosta skólann að öðru leyti;
skyldi svo hvert barn til að ganga á
hann. ]pá óttast jeg tvennt: að kosnaður-
inn verði ókleyfur, bæði til skólans, og
allra hek't að kosta hvert barn að heiman ;
og að skólarnir verði bafðir of strjálir,
til að spara kennara launin, fái svo
hver kennari of marga lærlinga, og
kennslan verði hálfverk.
Y: Jeg held annað væri betra: Gera
sóknanefndum að skyldu að sjá um að
hver unglingur í sókninni fái pá upp-
fræðslu í bókinni, sem hann er hæfur
fyrir; en gefa söfnuðum og nefndum í
farið að komast af án sjer-
Og á hiun hóginn: sá söfnuður sem stakrar prestastjettar, en fyr ekki.
elskar prest sinn lætur ekki sitt vanta
til að gera kjör hans sem bezt.
Y: Væri hugsunarháttur presta og
safnaða sá er pú talar nú um. pá mundi
jeg spá prestastjettinni langri framtíð
enn. En fyrir peim hugsunarhætti er
ekki ráð að gera meðan rikiskirkjan
er.
G: Með hvaða rökum geturðu sagt
pnð ?
Y : Til pess parf lifanda triiaráhuga,
en hann á ekki heima í ríkiskirkju.
Hún er að eins lögskipað form, en hefir
ekki i sjer sjálfstætt trúarlíf.
G: Margir trúmeun hafa pó í henni
verið.
Y: J>að hafa verið einstöku menn,
og trú peirra flestra pó mjög bundin
við danðan bókstaf. En allur fjöldinn
hefir meðtekið trúarbrögðin i hugsunar-
leysi, og fylgt peim, útvortis, i sama
liugsunarleysi. J>ví er eins varið með
trúarbrögð og aðra hluti: Menn meta
lítils pað sem troðið er uppá pá hversu
gott sem pað annars er. Jj>ví er trúar-
lífið svo daufthjáoss, að úr trúarbrögð-
unurn er búin til nokkurskonar „steilct
gæs“, sem er látin „fljúga i munn manna j
sofandi.“
G: En væri pví hætt, pá mundij
petta daufa trúarlíf alveg deyja. Menn
yrðu pá heiðnir.
Y: Meon geta naumast orðið heiðnári,
í hugarfari en peiralmennt eru. En jeg
beld nú að menn finni pá fyrst hve nauð-
til hagar á hverjum stað. Svo
reynslan hvort betur gefst. Jjingið veiti
sóknanefndum styrk af landsjóði til pessa,
G: En hvað á að gera nú semjen setji hagkvæm tryggingarskilyrði:
stendur ? Er ekki ráð að afsegja sam-|t. a. m að prestar prófi unglinga í
eininguna ?
J Y : Nei, ekki er annað ráð en hlýða
lögunum. En pað ríður á að kjósu til
alpingis heztu og frjálslyndustu mennina,
sem völ er á, svo pingið gefi lög, er
komi málinu í betra horf.
sóknum sínum til 20 ára aldurs, og eldri
ef óskað er, og riti vitnisburðina í lög-
giltar bækur; að hyerjum sje skylt að
eiga sína vitnisburðabók, og að tekið sje
tillit til hennar ef lilutaðeigandi biður
síðan urn opinberan styrk til eins eða
G : Og hvernig hugsarðu pjer að pau j annars. Svo er sjálfsagt að nefndirnar
lög eigi að vera? geri árlega grein fyrir hvernig styrknum,
Y: Um pað er jeg í engum vafa. sem pær fá er varið.
Jj>að á að losa öll ríkiskirkjubönd, efj G: Jeg fellst á petta. Moð pessu
ekki allt í einu, pá pó smátt og smátt.
Meðal annars að láta söfnuðina sjálfa
fá sjer presta, pá er peir vilja og geta
fengið. J>á ráða söfnuðirnir sjálfir hve
stórt svæði sameinar sig til að halda
einn prest og launa honum eptir pvi
sem um semur. ]>á er ykkur, A . . .
sóknarmönnum, i sjálfsvaldi að hafa
ykkar prest út af fyrir ykkur, ef einhver
vill fara til ykkar upp á pau kjör sem
pið bjóðið.
G: J>á viljegstyðja að pví að petta.
komist á. Nú erurn við báðir komnir
að sömu niðurstöðu.
Y: En pingið parf að
enn petta: pað verður að
fyrir andlegum proska
annars verður tilganginum
G:
pvi ?
Y :
Og hvernig á pað
gera meira
greiða veg
pjóðarinnar
ekki náð.
að fara að
geta sóknanefndir orðið gagnlegar. En
petta er allt komið undir pinginu og pá
líka undir kosningunum. Eptir pað felldu
peir talið. Br. J.
Jj>að á að veita ije til pess að
verði stutt og ljós kennslubók í
peim menntagreinum sem nauð-
sjnlegar eru fyrir hvern einstakan með-
í saimn
! öllum
8niileml»i' frje«ir
Árnessýslu 21. sept. 1881.
Nú er heyskapartíminn liðinnj
einhver hinn arðminnsti er menn niuna.
Nýting var raunar hin bezta, en gras-
brestur var frábær, einkum á túnum og
valllendi, eins par sem vatni var veit á.
Jjurrar og hálendar mýrar
| betri,
slegið
sem nú brást ekki, enda góð tíð til að
nota pað, er allt pornaði sem mest mátti,
euda klaki undir í bleytuuni, par sem
annars hefði verið ófært. Eu slík vot-
engi eru óvíða hjer í sýslu. J>að er
helzt í Ölfusi. Uppsveitir, einkum
Ejstrihreppur, eru harðast úti pví par
voru litlu
nema par sem ekki hafði verið
í fyrra. Yotengi var hið eina