Fróði - 15.12.1881, Blaðsíða 1

II. AR.
59. blaö. Akureyri, fimmtudaginn 15. desember 1881.
341 342 343
Fuglasöngur og mararniður.
Á heiðarfugls söngva um hálend fjalla-
svið
Jeg hlusta vil fremur enn dapran mar-
arnið;
|>ví æ spila hafguðsins höfug raddar-
slög
Á hjarta míns strengi in pyngstu sorg-
arlög.
En sælasta gleði í söngvum fuglsins býr,
Og sólhreinar ástir og frelsi’ og vonin
hýr,
Já, allt sem að lyft getur ungri sál á
fiug
Erá armæðu lífsins og fjörgað dofinn
hug.
i. n.
Um búnaðarskóla.
Eitt af áhugamálum pjóðar vorrar
nú á tímum er pað að koma upp hún-
aðarskólum í landinu til að auka verk-
lega kunnáttu bændastjettarinnar. J>að
er enginn efi á pví, að petta er eitt hið
allra nauðsynlegasta mál fyrir land vort,
og pó óneitanlega sje mikil pörf á öðr-
um skólum til að efla almenna menntun,
pá eru menn pó varla almennt svo aum-
lega á sig koinnir að pví er til hennar
kemur, sem í allri verklegri kunnáttu,
jarðrækt, fjárhirðingu, sjómennsku og
svo frv. Af pessum og pvílíkum störf-
um verður pó auður pjóðarinnar að
spretta; en sjeu pau almennt gerð með
kunnáttu, dugnaði og hyggindum, pá fer
eigi hjá pví, að hagur landsins blómg-
ist og auður pess aukist, pví synd væri
að segja, að land petta og hafið umhverf-
is pað gæti lítið meira af sjer gefið enn
pað gefur nú, væri pessara gæða leitað
svo sem vera bæri. það er ekki land-
inu eða náttúrunni eða guði að kenna,
pó landsmenn sjeu svo fátækir sein peir
eru; skuldin er hjá sjálfum oss, og pað
er óneitanlega ekki lítil framför, sem
uú pegar á sjer stað, að miklu fleiri enn
áður eru farnir að sjá og kannast við
petta, pótt hinir sjeu helzt til margir
enn pá, sem eigi hafa að svo komnu
getað opnað svo augun, að peir sjái
pessi sannindi.
J>ó langt sje orðið síðan farið var
að tala um að stofna búnaðarskóla í
landinu, pá er enn engin framkvæmd á
pví orðin önnur enn sú, er Vesturamts-
búar hafa nú gert, með pví að styrkja
hinn ötula og framtaksama Torfa Bjarna-
son í Ólafsdal, sem öllum bændum pessa
lands er áður að góðu kunnur, til að
kenna nokkrum unglingum búfræði og
búsýslu. Yoru 5 piltar í peim skóla í
fyrra, og eru hinir sömu par einnig
petta ár, og að auki 5 nýir lærisveinar.
J>ó petta sje fremur lítil byrjun fyrir
heilan landsfjórðung, pá er pað pó góð
byrjun, og Yestfirðingum til sóma. Nú
fyrir bjer um bil heilu ári vakti amts-
ráðið fyrir norðan máls á pví í brjefi
til allra sýslunefnda umdæmisins, hvort
eigi mundi tími til komiun að reyna til
að koma hjer upp búnaðarskólum, og
var pví mjög vel tekið af öllum nefnd-
unum. Sú var tillaga amtsráðsins, að
prír skólar yrðu stofnaðir í umdæminu,
pannig, að tvær sýslur yrðu saman um
hvern peirra. Mun ráðið hafa hugleitt
allrækilega pá kosti og ókosti, sem pað
hefir í för með sjer, hvað fyrir sig, að
hafa færri skóla og stærri eða fleiri og
smærri, og að pessu vel yfirveguðu sjeð
einna tiltækilegast að skipta umdæminu
í prjú búnaðarskólahj eruð. Umdæmi
petta er afar-víðlent, hjer um bil helm-
ingur landsins að flatarmáli — Jdngeyj-
arsýsla ein viðlíka og allt Vesturumdæm-
ið, eður fullar 300 □ mílur — lands-
lag, veðrátta og atvinnuvegir talsvert
breytilegir o. s. frv. Af pessu leiðir,
að peir sem búa í austurhluta umdæm-
isins geta eigi, ef vel á að fara, hagað
búskap sínum í öllu á sama liátt og
peir, sem í vesturhlutanum búa, en
af pví flýtur aptur pað, að hin verklega
tilsögn í skólanum parf að vera nokkuð
misjöfn, eða eina grein búsýslunnar parf
að kenna betur og nákvæmar í einum
staðnum enn í hinum. J>að er t. a. m.
eigi ástæða til, að búmenn eða bú-
mannaefni í hinum eystri hjeruðum
umdæmis pessa leggi sig svo mjög eptir
að læra hestarækt og hestauppeldi sem
íbúar vestursýslnanna. Svo sem hjer
hagar til, svo sein efnahagur og hugs-
unarháttur alls porra manna er, mun
varla við pví að búast, að margir verði
til að ganga í búnaðarskóla, nema
pví að eins, að skólatíminn sjo eigi á-
kveðinn mjög langur eða skólakostnaður-
inn mjög hár. J>að mun varla vera
leggjanda upp, að piltum sje ætlað að
vera meira enn tvö, eður í allra mesta
lagi prjú ár ískólanum. En á svo
skömmum tíma er eigi hægt að kenna
vel nema minni liluta pess, sem reglu-
legur búfræðingur parf að kunna, og
verður pví að laga tilsögnina eptir pessu
pannig, að einkum sjeu kennd hin
allra nauðsynlegustu atriði, eður pað
sem allra næst liggur, en yfir hitt
farið lauslega, eður jafnvel ekki við
sumu af pví hreyft.
I Andvara peim er út kom í sum-
ar, er ritgjörð eptir Svein búfræðing
Sveinsson um stofnun búnaðarskóla á
Islandi. Höfundurinn er par mjög mót-
fallinn pví að stofna fleiri og smærri
búnaðarskóla, og vill eigi hafa að svo
komnu nema einn skóla á landinu, eður í
hæsta lagi tvo, annan fyrir sunnan, en
annan fyrir norðan eður austan. Hann
segir um petta atriði meðal annai’s: „Sú
skoðun, að nauðsynlegt sje að stofna
p essa skóla víðs vegar um land, pví veð-
urlag og ki'ingumstæðurnar sjeu svo ólík-
ar í ymsum stöðurn, er eigi byggð á
neinu; sömu aðferðina má við hafa víð-
asthvar á Islandi við flest búnaðarstörf,
t. a. m. sljettun á túnum, skurðagröft,
meðferð á áburði, kynbætur o. s. frv.
Að minnsta kosti er mjög lítill munur
á pessu; en aðalatriðið er, að maður læri
petta á Islandi; meiri er nmnuriniy
pegar maður verður að sækja allan lær-
dóininn til annara landa.“*
Höfundurinn ætlast pó eigi til, að
kennslutíminn í hinum eina búnaðarskóla
sje lengri enn 2 ár eða 3 í mesta lagi,
eins og menn hugsa sjer hann almennt
í hinum smærri skólum, og væri tilsögn.
in viðlíka í smæi’ri skólununr sem hin-
um eina stærri skóla, pá er sennilegt,
*) Ætli aðferðin við pau verk, sem
Sveinn telur hjer, hljóti pó eigi
eimiig að vera lík í öðrum löndum ?
J>að er margt annað fremur enn
petta, sem veldur pví, að hentara er
að læra búskap, eigi að eins innan
lands, heldur og innan hjeraðs; pað
gera hinar óliku „kringumstæður“.
Allt hið almenna má læra hvar sem
. vera skal, hið einstaklega er meira
bundið við „kringumstæðurnar“.