Fróði - 15.12.1881, Side 3

1881.
F R Ó Ð 1.
59. bl.
347
nm sjer og mannfjelaginu gagn; bö-
mannsefnið fer aö læra búnað, annað
hvort í búnaöarsköla, eða ef þess cr
eigi kostur, þá með þvf að vera verka-
maður eða vinnumaður hjá einhverj-
um góðuro búmanni, og sem getur gefið
honum leiðbeiningar. Handiðnamanns-
efniö hefir það eins, hann fer til ein-
hvers handiönamanns og vinnur hjá
honum og fær leiðbeiningar. Kaup-
mannsefniö allt að cinu, fer í verzlun-
arskóla, eöa gerist verkamaður hjá
kaupmanni, þar sem hann getur fengið
að sýsla við þau störf, er kaupmenn verða
að stunda og fær leiðbeiningu til þess.
Sjómannsefniö gerist háseti á skipi og
og hefir þetta íyrir sitt leyti öldungis
cins og hinir. f*að er óhentugra að
fá undirbúninginn ekki fyrri enn inn-
anum atvinnulærdóininn, heldur þarf
hann ef vel á að vera að ganga á
undan. Hverjum rnundi koma til hug-
ar að kenna ekki latínuskólanám fyrri
enn f prestaskóla, lækriaskóla eða Iaga-
skóla, innanum og saman viö guðfræð-
ina, læknisfræðina og lögfræöina.
Raunar mætti þó þetta takast, ef
tiægilega Iangur tfini væri ætlaður til
þess, en það væri margfalt óhentugra,
og allt hið sama er að segja um gagn-
íræöakennslu í búmannaskóla. Eigi
skólinn að vera annað enn naíniö tómt,
og kennslan í honum annað enn kák,
þá þarf hann að fá vel undirbúna læri-
sveina, en gefa sig svo eingöngu við
búfræöi og búsýslu, og skólabúið þarf
að vera fyrirmyndarbú f eiginiegum
skilningi en ekkert óinyndarbú.
Alþingi hefir í íjárlögum þeim,
er gilda skulu um næstkomandi tvö
ár, veitt 100, 000 krónur að láni, til
þess að jamtsfjelög og isýslufjelög
landsins geti því lljótara koinið búnaðar-
skólum á stofn. Er helmingur þessa
íánsíjár eða 50,000 kr, ætlaðar norður
og austur uindæininu, og fæst lán þetta
með þeim skilmáluin, að af því sjeu
greiddir 6 af hundraði á ári í 28
ár, og sje skuldinni og leigunni með
því lokið að fullu. Sýslunefndir um-
dæmis þessa munu nú Iátnar vera ein-
ráðar að inestu um það, hve marga
eða fáa búnaðarskóla þær vilja stofna,
hvort heldur einn fyrir ailt uindæmið,
eður tvo, eður þrjá; en fieiri enn það
er varla hugsanda til aö hafa skólana,
þótt sú ósk muni vera eða hafa verið
fremur almenn, að hafa búnaðarskóla
í hverri sýslu. Múlasýslubúar hvorir-
tveggja munu koina sjer vel sainan,
og helzt vilja hafa skóla fyrir sig í
miðju iljeraði sínu, þar sem þeir eiga
völ á hentugum jörðum fyrir skóla-
setur. Ættu skóiarnir í uindætninu
að einsað vera tveir, þá væri iientugra,
að Þingeyjarsýsla yrði í fjelagi við
Múlasýslurnar heldur enn við sýsiurnar
fyrir vestan sig, því í þiHgeyjarsýsIu
hagar líkt til sem í Múlasýslunum, og
búnaðarhættir hljóta því að vera þar
svipaðir. Hvort Húnvetningar og
348
Skagfirðingar koma sjer fremur saman
um einn búnaðarskóia cnn um einn
kvennaskóla, er enn þá óvíst, en ekki
Iiggja Hólar í Hjaltadal haganlega til aö
vera skólasetnr fyrir þessar tvær
sýslur einar sjer; aptur er ekki út á
afstöðuna að setja, ef Eyfirðingar
gengju í þetta skólafjelag, og t*ing-
eyingar í fjelag með Múlasýslumönnuin,
en þá ætti eystri skólinn helzt að vera I
f Vopnafirði. Annars er líkleo-t. að
Evfiiöingar og Pingeyingar vilji helzt
vera út af fyrir sig saman í búnaðar-
skólafjelagi, eins og þeir hafa koinið
sjer rnæta vel saman um að nota og
styrkja í samlögum kvennaskólann á
Laugalandi. Pegar öllu er á botninn
hvolft, virðist það muni verða einna
minnstum vandkvæðum bundið aö fylgja
hinni upphaflegu tillögu amtsráösins utn
skipting búnaðarskólahjeraðanna í þessu
uindæmi.
Sýslunefndirnar hjer norðan og'
austan lands munu nú hráðum taka til
óspilltra málanna og kotna búnaðarskóla-
málinu áleiðis svo fijótt og vel sem
verða má. pær verða nú uudir eins að
ráða með sjer, hve margir skólarnir
| skuli vera, hvar þá skuli helzt setja,
I hvað þar skuli kenna og hvernig til-
högun þeirra skuli vcra. Nefndirnar
verða undir eins að vera sjer úti um
kennara til skólanna og hafa þá í ráð-
um með sjer um alla tilhögun. Aö þvf
leyti sem fleiri sýslufjelög leggja sam-
an í einn skóla, ættu sýslunefndirnar
að kjósa sína beztn menn, en að eins
fáa, í sameiginlega skólanefnd til að
gangast fyrir að koma skólanuin upp
svo fljótt og svo vel sem kostur er á,
og verður að gefa skólanefndutn þessutn
fullt umboð og frjálsar hendur til allra
j lramkvæinda. Sjálfar verða sýslunefnd-
j irnar með samþykki amtsráðsins að
j biðja landshöföingja um svo mikið lán
í úr iandsjóði, sem þær nauðsynlega
þurfa til skólanna og sjá sjer íært að
endurgjalda ineð þvf aö borga 6 af
I hundraði á ári. Hjer er tilefni fyrir
! sýslunefndirnar að reyna sig og sýna
I hyggindi sín og dugnað.
Kókíifregn.
Vasakvei* liauda alþýdu um
ymiskonar kaupeyri og almenn gjöld hjer
á landi og margt annað, er hver maður
þarf að vita. ■—• I1rh. Steinsson Ijetprenta
í prentsmiðju Bjarnar eldra Jónssonar á
Ákureyri 1881.
pannig er fyrirsögnin á kveri einu
nýlega útkomnu, sem er 2 arkir að stærð
og í 12 blaða broti. Er kverinu skipt
í fjóra þætti: 1. margföldunartöflur á
6 blaðsíðum, 2. um margskonar tölur 4
13 blaðsíðum, 3. um almenn gjöld á Is-
landi á 23 blaðsíðum, 4. in helztu laga-
boð á 3 blaðsíðum og á aptasta blaði
athugasemdir um útlenda peninga.
Um fyrsta þáttinn í kverinu er lítið
349
að segja, þar sem hann er ekki annað
enn margföldunartafla, sem byrjar á 0
sinnum 0, og endar á 9 sinnum 99.
Annar þátturinn skýrir frá litlu öðru
enn peningum, máli og vigt í ymsum
löndum, líkt og gert er í hverri reikn-
ingsbók ; en í þessum kafla eru allmarg-
ar villur, og frágangurinn á honmn
engan veginn góður. Sem dæmi um þetta
má tilfæra, að á 9. blaðsíðu er sngt að
1 ferhymingsmíla (dönsk) sje að eins
16,000 □ faðm.eða 144,000 □ álnir, sem
er fjærri öllum sanni; en með því pessi
villa er tvítekin, eða kemur fram í tveim-
ur myndnm, þá er auðsætt, að hún er
engin prentvilla. Eptir þessu ætti fermíl-
an eigi að vera stærri enn 10 engjadag-
sláttur, þar sem hún þó raunar er pús-
und sinnum stærri. pað líturannai'S svo út,
sem höfundur kversins sje ekki vel heima í
landmælingum, því hver villan rekur aðra
lijá honum í því efni. Hann segir t. a.
m. að ensk míla sje 854 faðmar danskir,
sem er nærri lagi, og dönsk míla 4000
faðmar. Út af þessu leiðir hann þá á-
lyktun, að 100 enskar mílur sjeu 20.83
danskar. Sje nú 1 ensk míla 854 faðm-
ar, þá hljóta 100 slíkar að vera 85400
faðmar, og sje þessari tölu deilt með
4000, sem er faðmatalið í danskri mílu,
þá koma í hlut 21,35 danskar mílur. —
Enn segir höf., að 1 „are", eptir land-
mæling Frakka, sje 10 CJ metres eða
253,82 □ álnir vorar, en þessu er erfitt
, að koma saman, þar sem hver metre er
eigi lengri enn hjer um bil 38 þumlung-
ar, og hver □ metre því eigi nenia rum-
lega □ alin. Hið sanna er, að 1 aro
er ferskeyttur reitur, 10 metres a hvern
veg, og þess vegna 100 □ metres.
pá eru í skýrslunni um gildi pen-
inga svipaðar villur. par segir, sem og
rjett er, að úr einu pundi gulls sjeu slegn-
ar 1240 krónur, en þar segír líka, að úr
jafnmiklu efni sjeu slegnir 3100 frankar,
sem er langt frá öllu lagi. Yæri þetta
svo, þá gæti frankinn eigi gilt meira enn
40 aura, þar sem hann pó í raun og
veru gildir hjer um bil i2 aura, enda
eru eigi nema 1722 frankar, eðaparum
bil, slegnir úr einu pundi af skíru gulli.
— par sem segir, að pýzk ríkismark
gildi 89 aura, en hundraðasti hluti pess
(1 Pfennige) 9 aura, pá hlýtur slíkt að
vera prentvilla fremur enn reikningsvilla.
pegar á allt er litið, virðist pessi
þáttur í kverinu eigi svo vel og vandlega
saminn, sem æskilegt hefði verið; yinislegt
vant;ir í hann, sem par hefði att að
standa, ef liann hefði átt að verða að
tilætluðum notum, en ymislegt er aptur
tiltínt, sem vel mátti missa sigísvolitlu
vasakveri. pað er t. a. m. varla liægt
að sjá, hver not geta að pví orðið fyrír
hvern alpýðumann að hafa daglega í vasa
sínum aðra eins skýrslu og pessa:
„1 Skok er 3 Snese = 60 einingar.
1 01 er 4 Snese == 80 einingar. ;