Fróði - 13.01.1883, Qupperneq 2

92. bl.
F R Ó Ð 1.
1883.
16
leitað hafa til hans, nema að við hafa
túlk, og með J>ví að fá leyfi og sam-
pykki stiptsyfirvaldanna að mega kenna
stúdentum læknaskólans á d ö n s k u, af
pví hann kynni ekki svo íslenzku, að
hann gæti látið kennsluna fara fram á
pessu máli, sem pó er beinlínis skylda
hans. En allt fyrir petta er nú pessi
maður settur landlæknir hjer og forstöðu-
maður læknaskólans, par sem herra
candidat Schierbeck af landshöfðingjan-
um yfir Islandi, undir eins og hann hafði
staðizt prófið í íslenzku, var eptir beinni
skipun ráðgjafa íslands settur hjer land-
læknir, en Jónassen settur af pví em-
bætti, sem hann hafði gegnt í 1 ár, án
pess að sjeð verði að til pessa væri hin
minnsta ástæða önnur enn sú að koma
hjer pví fremur að pessum danska manni>
og ræður að líkindum að hinum setta
landshöfðingja vorum hafi pótt pað næsta
ógeðfellt að verða að framkvæma pessa
skipun ráðgjafans, enda er pað í fyrsta
skipti að settur íslenzkur embættismað-
ur hefir orðið að víkja úr pví embætti,
er hann hefir gengt, svo ekki hefir orð-
ið með rökum að fundið, fyrir settum
dönskum manni, sem ekki kannmálvort
til hlítar og ekkert pekkir hjer til á landi.
J>að er ekki gott að sjá hvaða nauðsyn
hefir rekið íslands ráðgjafa til pess, og
pví óskiljanlegra er pað, sem Jónassen
læknir hefir að sögn eindregin meðmæli
landshöfðingja Hilmars Finsens til pess
að verða hjer landlæknir.
það er enn eitt atriði, er jeg parf
að minnast á pessu máli við víkjandi,
sem er ljót saga en pó sönn, og pað er
pað, að í Kaupmannahöfn hefir lítill
flokkur af islenzkum menntamönnum —
peir eru sagðir 11 alls, — með lækni
Moritz Halldórssyni, (syni yfirkennara
H. Kr. Eriðrikssonar) og Birni ritstjóra
Jónssyni í broddi fylkingar, með öllu
mögulegu móti reynt að styðja candi-
dat Schierbeek til landlæknisembættisins
gegn Dr. Jónasi Jónassen landa sínum,
og hefir slíkt pað jeg til veit aldrei fyr
komið fyrir, að íslendingar í Höfn hafi
beinlínis eflt til embætta á íslandi danska
17
menn, pegar hæfir íslenzkir menn hafa
sótt um pau. |>etta gæti að vísu af-
sakazt, ef herra Schierbeck væi'i frægur
læknir, en pað er hann ekki, pví væri
hann pað, hefði hann sjálfsagt verið
al pekktur i Kaupmannhöfn, en pað
veit jeg með vissu að hann ekki er.
Hann hefir um stuttan tíma (2 ár) ver-
ið Reserve-chirurg við Friðriks spítala í
Kaupmannahöfn, pað er allt og sumt,
er menn vita um hann.
Eptir pví sem farið hefir verið að með
landlæknis-embættið má búast við, að
smámsaman verði settir danskir menn i
öll æðri embætti pessa lands pegar pau
losna, prátt fyrir pað pó íslenzkir sæki
á móti peim, pví úr pví danskir menn
ekki purfa að kunna íslenzku, pegar peir
koma í embættin, en mega læra hana
á eptir, eða við liafa dönsku fyrst um
sinn í embættisfærslu sinni, eins og herra
Schierbeck nú er leyft af stiptsyfirvöld-
unum, og sem ráðgjaíinn varla ónýtir,
pá sje jeg ekki hvað er á móti pví, að
danskir menn verði hjer biskupar, presta-
skólakennarar, yfirdómarar, rektórar o.
s. frv., og pað er óhætt um pað , að
danskir menn fást til að sækja um öll
pessi embætti, og það verður kannske
ekki svo lengi að bíða að við fáum að
sjá pað, að peir geri pað. Hver af-
leiðingin yrði af pví, að öll æðri em-
bættin yrðu skipuð Dönum og hversu
farsælt pað yrði fyrir landið, er auðsjeð
hverjum manni, sem nokkuð vill hugsa
um pað og pekkir sögu lands vors.
J> r á n d u r.
Guðmundur prófastur Einarsson
á Breiðabólstað á Skógarströnd, alping-
ismaður Dalamanna, andaðist '31. dag
októbermán. næstl. (svo sem getið var í
síðasta blaði). Hann var fæddur 25.
dag marzmán. 1816 í Skáleyjum á Breiða-
firði, útskrifaðist úr Bessastaðaskóla vor-
ið 1838 og varð aðstoðarprestur í Flat-
ey árið 1842. Árið 1848 varð hann
prestur að Kvennabrekku, og pjónaði
pví prestakalli 20 ár, en 1868 fluttist
18
hann að Breiðabólstað, par sem hann
var prestur til dauðadags.
Júngmaður Dalamanna varð síra
Guðmundur fyrst 1851, og sat hann pað
sumar á pjóðfundi íslendinga. J>ar
eptir var hann á 6 ráðgjafarpingum, og
eptir stjórnarbótina 1874 á öllum peim
fjórum löggjafarpingum er síðan hafa
háð verið.
Haustið 1843,3. dag nóvembermán.,
kræntist síra Guðmundur og ; gekk að
eiga Katrínu Olafsdóttur, prests í Flat-
ey, húsbónda síns. Með pessari konu
sinni lifði síra Guðmundur i ástúðleg-
asta hjónabandi til dauðadags, og áttu
pau hjón saman 15 börn, en 12 peirra
voru dáin á undan föður sínum og ein
prjú eptir á lífi pá er hann ljezt.
Síra Guðmundur var einn hinna
beztu og merkustu manna pessa lands.
Munu fáir finnast hans jafningjar að
skyldurækt í hverri helzt lífsstöðu, hvort
sem hann er skoðaður sem húsfaðir, bú-
maður, prestur eða pingmaður. Öllum
köllunum lífsins gegndi hann með hinni
mestu samvizkusemi, regluscmi, dugnaði
og ljúfmennsku. Heimilis líf hans og
heimilisstjórn var hin fegursta fyrirmynd,
prestspjónustan slíkt hið sama, og eng-
inn pingmanna vorra, peirra er á sama
aldri voru, fylgdi betur tímanum enn
hann.
Eptir sira Guðmund liggja nokkrar
merkar ritgjörðir um búnaðarefni og
ymsar fleiri, er að öðru lúta.
Eitt af skáldum vorum hefir kvatt
hinn framliðna með vísum pessum:
Yertu sæll, vinur góði,
Yíðfrægur hjer um land,
Frægur í frelsis óði,
Frægur við heilagt stand!
|>ú unnir öllum blóma
Andans og líkamans,
J>ú heyrðir ávalt óma
Ástar og sannleikans.
Sólskininn sæludalur
Syrgir og harmar pig,
Nú grætur hrund og halur
Heljar við dimman stig —
höfutn 2ja daga nesti, en höfum þess-
utan getað skotið oss nokkuð til mat-
ar; allir eru við góða iteilsu nerna
Ericksen ; hann kói svo að af varð að
taka allar tærnar nerna eina. Jeg
iteft skiiið eptir ntiða í kofunum aust-
anrnegin árinnar, er vjer vorum í á
norðurleiðinni*.
Georg W. de Long,
foringi í sjóliði Bandaríkjanna,
formaður fararinnar.
S u n n u d a g u r, 2. okt. Vjer
sváfum vel til miðnættis, en eptir þaö
gátum vjer eigi sofið fyrir kulda. Kl.
4 vorum vjer allir seztir kiitigum eld-
inn og þá ljórnaði dagur. Ericksen
talaði aí óráði alla nóttina og hjelt
vöku fyrir þeirn, er þó gátu sofið fyr-
ir kulda. Vj,er tókuin dagvcrð kl. 5
(i pd, af kjöti hver og tevatn). Veð-
ur er bjart og andar á norðart. Vjer
fóruin af stað kl. 7 og höldum oss
við ána; hún liggur nú 811. Hvar
eruin vjer staddir? Jeg hygg vjer sje-
um neðarlega við Lenu. Vjer sáum
2 kofa tilsýndar, en þeir voru úr leið,
enda líður að miðdegi. Vjer göngum
allt af á ísi og hygg jeg að vatn sje
undir, en áin rennur svo þröngt og
bugótt að jeg tel víst hún sje eigi
skipgeng. Landabrjelin mín eru alveg
ónýt, vjer verðuin því að halda eitt—
hvað út í bláinn suður á bóginn, og
treysta því að Guð leiði oss til byggða;
því jeg hefi sjeð fyrir löngu, að vjer
geturn eigi hjálpað oss sjálfir. Veðr-
ið er bjart kyrrt, og íagurt í dag, og
hressir það oss mikið. Vjer eigum
að eins eptir eins dags nest. Vjer
sjáum hvergi koia og höíumst því við
á dáiítilli hæð við eld; það er hvasst
og næturkuldinn nístandi; vjer skjálf-
um allir af kulda (kvöldverður \ pd.
af kjöti og te),
M á n u d a g u r 3. o k t. það var
svo fjarskalega kalt að jeg Ijet gefa
öllunt te áður enn vjer lögðum af
stað ; kl. 5 vorum vjer búnir að ganga
æðispöl; borðuðum vjer þá síðasta
bitann, en áttum nokkuð eptir af the-
grasi. Dagverðurinn er einn biti af
pemmícani (þurkað, samanþjappað kjöt
í duptforini, blandað nieð feiti) handa
hverjum okkar og einum sársoltnum
hundi. Hægur vindur. Ericksen er
iangt leiddur ; hann er alveg máttiaus,
talar óráð undir eins og hann lætur
aptur augun, ýmist dönsku, þýzku eða
enzku. Vjer geturn eigi sofnað. Urið
mitt hætti að ganga í gærkveldi hjá