Fróði - 21.02.1883, Blaðsíða 1

F r ó ð i.
IV. Ár.
96. blað- *— AKUREYRI, MIÐYIKUDAGINN 21. EEBRÚAR 1883.
61 | 62 | 63
Jafiiaðarreikuingiir
sparisjóðs Höfðhverfinga árið 1882.
Tekjur: kr. au. kr. au. Gjöld: kr. au. kr. au.
1. Eign 1. janúar: 1. Geymslufj e 1 jan.
Lán gegn veði hjá Innstæður 33sela
15 mönnum . . 2384 39 rnanna .... 2542 48
Peningar í sjóði . 196 59 2580 98 Varasjóður . . 38 50 2580 98
2. Tekjur á árinu: 2. Gjöld á árinu:
Innlög 33sgla manna 1019 59 Útborgaðar innstæður 1315 71
Vextir af innstæðum Vextir af innstæðum.
lagðar við pær . . 98 18 4 pr. c. pr. a. . . 98 18
Vextir at útlánum, Lánað út á árinu . 933 26
5 pr. c pr. a. . . 122 59 V extir af lánum lagð-
Endurborgað lán . 1058 23 ir við pau . . . 122 59
Eyrir 22 seldar við- skiptabækur á 10 a. 2 20 Kostnaður sjóðsins 2 40 2472 14
Peningar í sjóði
minnkaðir um . . 171 35 2472 14
3. Geymslufje 31. desember: 3. Eign 31. desember:
Innstæður 47 manna 2344 54 Lán gega veði bjá
Varasjóður ... 62 71 2407 25 17 mönnum . . 2382 01
Peningar í sjóði . 25 24 2407 25
Hvammi og Nesi 2. dag janúarm. 1883.
Jbn Loptsson. Einar Asmundsson.
formaður. gjaldkeri.
* *
T *
Hjer í blaðinu befir optar enn einu , krónur, læsti pær niður og einsetti sjer
siani verið minnzt á, bve nauðsynlegt pað
er að kpma á stofn sparisjóðum svo
víða um land, að allur almenningur geti
bæglega náð til peirra, en pað er belzt
með pví móti að sparisjóður sje í bverj-
um kaupstað eða í bverri sveit. Menn
kvarta ekki orsakalaust um pað, að
peningaveltan í landinu gangi stirðlega,
og bví skyldu menn pá eigi grípa til
pess ráðs, sem allra næst liggur en pað
«r að stofna almennt sparisjóði, svo
J»eir sem peninga eiga en purfa ekki á
|ieim að lialda bráðina, eins og er.um
ymsar stofnanir og fjelög, unglinga og
Yiunuhjú og fieiri, geti ávaxtað pá í
sjúðnum, en aðrir, sem til peninga purfa
að grípa en vantar pá, geti fengið pá
lánaða um stundarsakir. f að sjer pó
bver maður, að með pessu lagi geta peir
peningar sem til eru komizt í veltu,
en peningar eru pví að eins til gagns^
að peir sjeu í veltu, allan pann
tíma sem peir bggja óhreyfðir
eru peir gagnslausir. Setjum að ein-
bver, sem hefði dregið saman 1000
að geyma pær pannig í 10 ár. Væri
pessi maður nokkru betur farinn allan
pann tíma, enn pó hann ætti eigi krón-
urnar? Nei, en pá bið fyrsta pegar
bann tekur pær upp, notar pær og set-
ur pær aptur í veltuna, er bann betur
farinn.
Menn eru hjer á landi almennt
helzt til gefnir fyrir að góna á pað sem
í fjarlægð er, en síður til að líta í kring-
um sig og niður fyrir fæturna á sjer.
I stjórnarefnum ætlast menn til að al-
ping og landstjórn komi lagi á allt sem
aflaga fer í landinu, en bugsa lítið um
að bæta beimilistjórn og sveitarstjórn,
eins og petta væru smámunir í saman-
burði við landstjórnina. Ó já, eitt heim-
ilisfjelag er lítið bjá pjóðfjelaginu, en
er ekki pjóðfjeiagið allt eintóm beimil-
isfjelög? í pessu landi eru ein 10,000
heimilisfjelög, og menn ættu að bugsa
sig vel um, bvort farsælla mundi að
hafa allra bezta alping og allra ötul-
ustu landstjórn, en ónýta og hirðulausa
beimilisstjórn á 10,000 beimilum, eður
að hafa allra ákjósanlegustu beimilis-
stjórn á hverju heimili landsins, en ó-
nýtt ping og hirðulausa landstjórn. Ætli
ekki mundi hollara að kjósa fyrirlands-
ins bönd síðari kostinn? Vjer purfum
að læra og skilja pað sem skáldið
kvað :*
„Maður, bví horfirðu fram ?“ —
„Jeg lít eptir veginum fremri.“ —
„Maður, borf'ðu pjer nær,
liggur í götunni steinn.“
1 peningamálum, sem í öðrum, mæna
menn til alpingis og landstjórnar. Menn
vilja að með lögum sje komið fótum und-
ir eina stóra peningastofnun eða pen-
ingaverzlun í Reykjavík og ímynda sjer
að undir eins, pegar lög bafi verið sam-
in um petta, komist peningaveltan í
landinu í eðlilegan gang. En menn
greinir nú mjög á um pað, hverja lögun
og bvert nafn pessi mikla peningastofn-
un eigi að hafa, bvort bún eigi beldur
að vera og heita banki, eða pá lánsfje-
lag, sem raunar er líka einskonar banki
eða banka-öfuguggi. Engum kemur að
líkindum í bug, að skapað verði með
lögum gull eða silfur af engu efni, og
allir, sem vænta gagns af peningastofn-
un í Eeykjavik, hljóta að byggja á pví,
að peningar sjeu til banaa stofnuninni
að verzla með, svo bennar ætlunarverk
eigi að eins að vera það, að koma pen-
ingum, sem til eru, 1 veltuna manna í
milli, taka móti peningum til að ávaxta
af peim sem bafa þá aflögu og ljá pen-
inga þeim sem peirra parfnast. |>etta
og ekki annað er aðalætlunarverk allra
peningastofnana, hverju nafni sem pær
heita, sparisjóða eigi síður enn annara,
enda er sparisjóðurinn ekki annað enn
lítill banki, og er af sumum pjóðum
fremur kallaður sparibanki beldur enn
sparisjóður.
það er ekki efamál að allmikil
peningastofnun gæti vel prifizt í Keykja-
vík, ef henni væri vel tilhagað og vel
stjórnað. Reykjavík er miðpunkturinn í
vorum vesölu samgöngum, og þessvegna
hentugri staður enn bver annar á land-
, inu til pess að par sje stór peninga-
. stofnun. En Reykjavík er pó bvorki
j stór nje auðugur bær, og par er engin
mikil peningauppspretta. Peningar peir
sem bankinn par (eða bvað stofnunin
I hjeti) verzlaði með, yrðu pví mest allir
*I Kvæði Bjarna Thorarensens bls. 84.