Fróði - 21.02.1883, Blaðsíða 2

Fróði - 21.02.1883, Blaðsíða 2
96. bl. F B Ó Ð 1. 1883. 64 65 66 að koma þangað annarstaðar frá, og ganga þaðan. Meðan nú samgöngur og póstferðir í landinu eru ekki meiri nje betri enn pær eru, pá mundi mörgum á fjarlægum-landshornum ganga viðskiptin við Iteykjavíkurbanka seint og tregt, svo ekki væri nein vanpörf á, að marg- ar aðrar smærri peningastofnanir væru víðs vegar um landið. Einmitt sparisjóð- irnir eru hentugir til að vera þessar smáu sveitaverzlanir með peninga. feg- ar einhverjum liggur fljótlega á að fá dálítið lán, þá er það auðsætt, að hon- um er hægra að fá það úr sparisjóði sem annaðhvort er innsveitis eður í næsta kaupstað. |>egar aptur þarf stórfje til stórra fyrirtækja, þá er gott að eiga Iteykjavíkurbanka að. Og fyrir hina mörgu og smáu sparisjóði, sem vera ættu víðs vegar um landið, gæti einatt verið gott að hafa viðskipti við bankann í fieykjavík. Svo kann t. d. á stundum til að bera, að 1 einu hjeraði sje á ein- hverjum tíma miklu meiri peningar enn þörf er á, svo sem einn merkur maður segir að nú sje í Húnavatnssýslu, eptir hina miklu fjársölu til Breta í haust. J>egar sparisjóður er í hjeiaðinu, hljóta í það skipti að koma inn í hann meíri peningar enn hann getur ávaxtað, og liggur þá, ef banki er í Iteykjavík, opið fyrir, að koma þessum vandræðapening- um í hann, í staðinn fyrir það er sumir hinna fáu sparisjóða, sem nú eru, senda peninga burt úr landinu til að gera sjer þá arðsama. Bankinn gæti þannig ver- ið sparisjóður sparisjóðanna, og spari- sjóðirnir að nokkru leyti milliliður milli bankans og margra einstakra manna. Hvað er það sem hindrar menn víðast hvar frá að stofna sparisjóði, sem í flestum löndum eru ,.nú á tímum á- litnir að vera injög þarfar stofnanir? Halda menn að allir sjeu svo bláfátæk- ir og bersnauðir, að enginn eigi eina krónu til að leggja í sparisjóð ? Sú skoðun er ekki ný, hvorki hjer á landi nje 1 öðrum löndum áður enn sparisjóð- ir urðu þar algengir, en skoðun sú hefir allstaðar reynzt ástæðulaus. — þiykj- ast engir nógu færir til að halda reikn- inga fyrir lítinn sparisjóð? |>á væru menn aumlega á sig komnir ef svo væri, því engan stóran reikningsgaldur þarf til þeirra hluta, enda munu þær sveitir fáar á landinu, sem vanti nógu reikn- ingsfæra menn til þessa. JDálítil kunn- átta í einf'öldum reikningi, og svo reglu- semi o« ráðvendni, nægir til að leysa rejkningahaldið vel af hendi. — Eður er þaö avo, að enginn nenni að gera sjer ój»ak til að koma fótum undir svo þarf- legt fyrirtffiki? J>að er einna hættast við að þessi sje orsökin. En meðan menn eru almennt svo skapi farnir, þá ap eigi við miklum framfórum að búast í kndinu. jtlödruvallaskóliun. Yegna þess að margir, sem litla eða enga hugmynd hafa um Möðruvalla- skólann og ástand hans, fella marga ó- fagra og ósanna dóma um hann og þá, sem fyrir honurn standa, telja hann gagns- lausan fyrir landið. segja hann eyði að eins peningum landsjóðsins, en piltar læri lítið eða ekkert annaðá honum enn iðjuleysi og sjeu til einskis nýtir þegar þeir koma af honum, — þá finnum vjer oss skylt að benda almenningi á, við hvaða rök dómar þessir styðjast. Svo er að sjá, sem það mundi gleðja suma ef þessi þarfa, ágæta stofnun fjelli um koll. En að gleðjast yfir því, er hið sama og að gleðjast yíir því, að menntunarleysi, kúgun og ófrelsi, sem því er samfara, vinni sigur yfir dáð og menntun. J>eir, sem það gleður eru því hvorki þjóðar nje þjóðmenntunarvinir. Sýnishorn aí' þeim sleggjudómum sem felldir hafa verið um skólann, get- urn vjer sjeð í brjefi frá ísafirði, er prentað er í „Norðanfara-1 13. jan. þ. á. Af hverju eru þessir dómar sprottnir? J>eir munu að mestu leyti sprottnir af hinni alkunnu grein, sem stóð í 156.—158. nr. „Skuldar", er kastað hefir mestum skugga á skóla þennan. Eptir henni að dæma var stjórn og ástand skólans hið versta, er þvi eigi þess að vænta, að þeir dómar er á henni eru byggðir sjeu rjettir eða sanngjarnir. En þeir, sem eru því vaxnir að dæma með rjettsýni um málefnið, munu sjá, að sú grein er eigi rituð af óhlutdrægni og sannleiks- ást, heldur af óvild og illum hug til skólans og skólastjóra. í greininni er að eins tekin fram hin svartasta hlið af skólaástandinu í fyrra, margt rangfært og ýkt og sagt frá ymsu er miður mátti fara, án þess að tilgreina orsakirnar, og geta þess er til málsbóta matti vera. Óreglu þá er hjer var í fyrra, kennir höfundur greinarinnar skólastjóra og fer mörgum ófögrum orðum um breytni hans í því efni; hefir hann lýst skóla- stjóra þannig, að þeir er eigi þekkja hann, hafa orsök til að álíta hann mikinn ó- dreng. Segir greinarhöfundurinn meðal annars, að herbergi það í skólanum, er ætlað hafi verið fyrir sjúkrahús, hafi ver- ið fyllt ymislegu rusli, svo piltar þeirer hafi veikst hafi orðið að vera í svefn- loptunum innan urn hina heilbrigðu, þar eð þeim hafi eigi verið viðvært í sjúkra- húsinu; en hann getur þess eigi, að skólastjóri tók að sjer Pjetur heitinn Jakobsson, sem dó hjer í fyrra og veitti honum hjúkrun í sínum eignu herbergj- uin meðan hann lá banaleguna. Söinu- leiðis segir hann, að neyzluvatn pilta hafi verið tekið úr læk_, sem mykjulögur og annar óþverri hafi runnið í; en hann getur þess eigi, að neyzluvatn kennar- anna og allra sem á skólanum voru,hafi verið tt'kið úr sama læknum, sem þ.ó var. Hvort vatnið hefir vei'ið óhreint eða eigi er oss ekki ljóst, en hitt þykir oss ótrúlegt, að kennararnir og aðrir er á skólanum voru, hafi haft óhreint vatn til neyzlu. En þetta sýnir, eins og allt er í greininni stendur, að það er ritað af hatri og óvild til skólans, því finnum vjer oss skylt, að hrinda þessu ámæli af skólanum, þar eð vjer erum fullkomlega sannfærðir um, að flest, er í greininni stendur, er ýkt og fært til verra vegar. Yjer höfum eigi komizt að neinu í fari skólastjóra, er kenni ódrengskapar eða þess, að hann hafi „tvær kápurnar“ eins og höfundur Skuldargreinarinnar kemst að orði, því í vetur hefir hann komið fram, sein stjórnsömum og heiðvii'ðum embættismanni sæmir; er það samkvæmt því er í greininni stendur, að hann hafi verið vel þokkaður af piltum hinn fyrsta vetur. Ha.nn ann heitt þjóðmenntun vorri og gerir sjer mikið far um að stunda vel kennsluna, svo hún geti kom- ið oss að sem beztum notum; á hann þakkir skilið fyrir starfa sinn hjer við skólann, sem vjer erum vissir um að ber hina beztu ávexti fyrir land vort. Enn fremur hefir höí'undur Skuldar- greinarinnar xnjög ófrægt brytann, Jón Gumundsson, segir hann hafi hatt margs konar pretti og áseilni í frammi við pilta þá, er keyptu fæði hjá honum. Að hve miklu leyti þetta er satt eða ó- satt, vitum vjer eigi svo gjörla ; en það getum vjer sagt með sanni, að bryti hefir reynzt oss vel í vetur, og eigi get- ur það heldur dulizt neinum skynsömum og sannsýnum manni, er les Skuldar- greinina, að piltar hafa verið mjög harð- ir í kröfum sínum við hann, en eigi tek- ið eins ínikið tillit til, hve ódýrt fæðið var. Að því er snertir kennslu hjer á skólanum í vetur, getum vjer með sanni sagt, að hjer er keimt með þeirri alúð og nákvæmni er heimtuð verður aí kennaranna hálfu; enda er samlífið milli vor og kennaranna hið bezta. En hvort vjer lærum mikið eða litið á skólanum, mun koma íram síðar, er vjer komum af honum, og f'öruin að sýna hvað vjer höfum numið ; það keinur þá fram hvort vjer höfum lært nokkuð þjóð vorri og sjálfum oss til gagns, eða hvort vjer höfum látið fræðslu kennara vorra, ala upp í oss leti og ómennsku. Baunin verður ólýgnust. Bitað 1. febrúar 1883. Nokkrir nýsveinar á Möðruvallaskóla. Hiigvekja. Árferði þessa yfirstandanda árs er alvarleg áskorun til bænda, að atliuga búskaparlag sitt, og gera sjer grein fyr- ir, hvort affarasælla inuui, og gefa meiri og vissari arö, að setja árlega svo margar skepnur á fóðurbyrgðir sín- ar sem von er um að komist af, ef bærilega íellur; eöa hafa þær eltki fleiri en svo, að uiaður sje óhultur þó illa

x

Fróði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróði
https://timarit.is/publication/115

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.