Fróði - 12.04.1883, Blaðsíða 4

100. bl.
F R Ó Ð 1.
1883.
118
119
120
Látum okkur nú enn vera komna með
vörur í september, og selja fram í októ-
ber, jeg hefi nú, eptir minni reglu hand-
bæra peningana, eða kaupeyrinn, svo
að bægt er að k®ma peim 5000 kr. sem
jeg hafði tekið að láni með 250 króna
leigu, á vöxtu í einhvern banka, um 3
mánuði (des., jan. og febr.) með 5%
leigu, pað dregið frá skilur eptir Ca.
190 krónur, og verður pað kostnaðurinn
af peningabrúkun minni yfir árið. En
hvernig helir pú pað nú? J>ú innheimt-
ir pær 1000 krónur, sem pú áttir úti-
standandi síðan um vorið og með pví
móti að pú lánir nú vörur pær er pú
hefir undir höndum, til nýárs, muntu fá
inn 5000 krónurnar, svo pú getir skilað
pví er pú tókst seinna til láns. Og par setn
jeg gæti nú verið laus við mínar sýslanir,
verður pú að fara að afskrifa reikninga
og senda í allar áttir, halda vörð fyrir
mönnum til pess að ná inn skuldunum,
pví nú munu allmargir gleyma erindinu
við pig, af pví pú hefir ekki vörur til að
lána peim af nýju. Hyggjum nú að
hvað pig hefir kostað peningabrúkunin;
af upphaflega láninu er leigan 250 kr.
af öðru láninu 150 kr., af priðja láninu
20 krónur, bókhald, og innheimta C.
170 krónur, og pá mun valla of gert
fyrir vanskilum skuldanna, pó maður
geri ráð fyrir að á endanum vanti svo
sem 3% eður 150 krónur. þetta gerir
pá til samans 740 kr. eður 550 kr. fram-
yfir pað sem jeg purfti til að kosta.
Heldur pú að pessar krónur purfi ekki
að bætast við vöru verðið? sem gerir
11% og mun jeg pó engan veginn gera
ofmikið úr mismuninum, íyrir utan pað
að ábyrgð sú, ónæði, ómök og skapraun-
ir, sem útlánunum fylgja hljóta að vera
ómetandi til króna.
A. Hættu nú pessu maður! mjer er
nú heldur farinn að leiðast pessi talna-
skrá pín, pað er ef til vill ekki gott að
hrekja hana; jeg hefi ekki vel vit á pví ;
en par hjá finnst mjer pú heldur frek-
lega orðinn á sveif kaupraanna, og eins
og allt sje um að gera, fyrir pjer, að
sjá peirra haginn. Jeg held við bænda-
garmarnir höfum lengst purft og purfum
enn að sjá um okkur. það er ekki hætt
við að kaupmenn sjái ekki um sig, pví
jafnan munu peir fara pað sem peir
komast í að „snuða“ okkur. Járnklær
peirra og ránskapur, sem við höfum
búið undir, ætti pó sizt af öllu, að á-
vinna peim d.... lof og dýrð, hjá okk-
ur ofan á allt saman.
B. Earðu nú hægt kunningi! pú segir
pað mikið rjett, vjer purfum að sjá um
oss; en til pess heyrir ekki að atyrða
kaupmenn á hvert reypi, og athafnir
peirra eins og peir væru púkar en ekki
menn Miklu er hitt nær að vjer kynn-
um oss stöðu peirra og kringumstæður,
og skoðum pá eins ærlega og aðra menn;
en sem fari pað sem peir komast í við-
skiptunum við oss, sjer til hagnaðar
meira og minna eptir mismunandi hug-
fari, hjer um bil í sama hlutfalli og
aðrar stjettir, og par á meðal vjer bænd-
ur sjáltir í viðskiptum hverjir við aðra.
Og með pví petta er svo, pá er bæði
náttúrlegt og rjett, að vjer förum pað
sem vjer komust í að leita oss hagsbóta
í verzluninni. Til pessa purfurn vjer að
hafa fullt viðskipta frelsi; á pví eru nú
að vísu enn yms ónáttúrleg bönd frá
laganna hlið, en eigi eru pau neitt að
reikna hjá hinum, sem vjer höfum sjálf-
ir bundið oss með, sem sje verzlunar-
skuldirnar. f>egar vjer höfum frjálsan
kaupeyrir í höndum til að innkaupa
parfir vorar, pá fyrst getum vjer leitað
eptir bezta verðlagi og pó vjer leitum
ekki nema meðal vorra gömlu kaup-
manna, pá er hvorutveggja, að peir j
keppast á um að selja oss vöru sína
sem ódýrasta, og svo hitt, að peirgeta
selt hana ódýrari pegar peir eiga ekki
lengur fje sitt í útíánum hjá oss; og
petta var pað, sem jeg vildi sýna pjer
og sanna með verzlunardæminu áðan;
að hagurinn af skuldlausri verzlun kem-
ur í vorn eiginn vasa; og að vjer getum
einmitt með pví takmarkað kaupmanna-
gróðan, sem vjer sjáum svo mjög of-
sjónum yfir.
Eullt viðskipta frelsi, að pví leyti
sem lög leyfa, kalla jeg og petta, að vjer
í hvert sinn, er vjer gerum kaup, förum
að kvittuðum viðskiptum frá kaupmanni
og sje hvorugur öðrum háðari eptir enn
áður. (Framh.).
Víg Giiimars.
Vaknaði Gunnar
af vondum draumi,
er griminir óvinir
að garði riðu;
heyrði’ í hús inn
að hundurinn Sámur
hátt við kvað;
en haus klofnaði.
Þá varð Gunnari
petta að orði:
HSárt eitu leikinn
Sámur fóstri,
inunu þaö vilja
vorir fjandmenn,
að skömm verði elli
okkar beggja4.
Mundaði atgeir
megin-rainmur,
og lagði’ á Eorgrími
glugg einn gegnurn ;
lirataði austmaður
af háum skála,
og íjekk það sár,
er fölvan gerði.
Lítur Gissur
við laufaþundi,
og spyr hvort Gunnar
heima mundi.
BEi veit eg það“,
austmaður mælti,
„en heima var atgeir
harðeggjaður*.
Fjell austniaður
á foldu dauður,
en hinir runnu’
að römmum skála;
sóttu allir senn
sverðabeiti,
og hugðu færa
í helju þegar.
En Gunnar lagði glæsta ör á streng
og grimmri sendi óvinanna fjöld,
garpurinn bogann benti’ í harðan keng
og brosti þetta hinnsta æfikvöld;
hann varöist svo að vaskir drengir
viku frá með sverð og skjöld. •
í anuað sinni grimma gerðu hríð,
því garpsins lífi þegnar vildu ná,
þeir æddu að ineð blóðugt banastríð,
eu beittar iirvar skúfuðu skiidi blá;
þeim sóttist illa sverðaiðja,
seítust niður hvíld að fá.
í þriðja sinni þrælafiokkur grár
þreytti við kappann sverða-slið dimwt,
en hurfu frá, því halur orkuknár
með hraustum armlegg bogann benti
stinnt,
vóx þá kappans vígahugur
vóx þá dauðastríðiö grimmt
Þá mælti Gunnar, grimmdist hugur við:
„glóíagurt skeyti liggur úti’ á vegg,
það skal jeg senda þykkt í þeirralið,
ef þollaust kynni að hitta einhvers negg*.
„Gerðu það eigi góði sonur!“
gömul móðir talað fjekk.
Þá mæltu hinir,
er þetta sáu:
„ei mun gnótt inui
góöra skeyta,
sækjum því að
meðan uppi stendur
nokkur sá,
er naöi ve!dur.“
Gerðu atreiö
ina fjórðu,
undu rjáfur
af römmuin skála;
varðist hetjan
hvössum hrandi,
því brast af höggi
bogastrengur
Svo varðist Gunnar
grimmum fjaudum,
að engu höggi
á hann komu,
en átta særðust
í oddahreti,
og fjellu tveir
og firrðust lífi.
Varðist harður,
— hlýnar atgeir —
og særfii aðra
átta rekka,
þó kom um sfðir
að særast tók,
svo inátti eigi
mæki valda
í’ann veg þrælar
þrotinn vógu,
og þótti sigur sinn
sigri meiri;
þá mælti Gissur
og grönum brá :
„mikinn höfuro vjer öldung
að moldu Iagðan“.
Og fallinn Gunnar fölur hvíldi nár,
og frægðarrúnir skreyttu kappans enni,
vitnuðu um hjarta, er halur orkuknár,
hal'ði svo varmt, sem sterkur eldur
brenni
í huga minning lifir lýðum hjá
þars Iffs og dauða liarður straumur líður,
því frægri kappa ísland aldrei sá
í eli sverða eða’ á þingi fríðu.
Kr. Jónsson.
Úlgefsadi preutari: Björa Jáusauu.