Fróði - 28.04.1883, Blaðsíða 2

103. bl.
F R Ó Ð 1.
1883.
148
byrgða á fallanda húsi, ekki annað enn
að leggja nýja bót á gamalt fat. J>etta
parf að gera svo húsið hrynji ekki, með-
an verið er að safna ef'ni til nýs, og
búa sig undir byggingu pess. En bæði
befir ritari greinarinnar, par sem bann
segir, að söfnuðir geti ekki fengið rjett
til að kjósa sjer presta sína, meðan
kirkjan sje sameinuð pjóðfjelaginu, sem
og ráðberra vor, í tillögum sínum móti
prestakosningarlögunum frá síðasta al-
pingi, hefir bent oss á, og pað ekki á-
stæðulaust, að verulegar umbætur á lög-
um kirkjunnar og skipun geti ekki átt.
sjer stað, nema gagngerð breyting sje
gerð á yfirstjórn hennar og löggjafar-
valdi; og í pessu efni höfum vjer óræk-
asta vottinn, par sem er staðfestingar-
synjun prestakosningarlaganna, og skiln-
ingur stjórnarinnar á 7. grein safnaðar-
laganna.
l>rátt fyrir pá virðingu, sem jeg
hefi fyrir |>. Böðvarssyni, sem ritað hefir
grein pá, er jeg hefi vitnað til og gert
athugasemdir við —; prátt fyrir pað,
að Guizot, sem hann segir að verið hafi
einn af hinum vitrustu mönnum sinnar
aldar*, og hafi leitt rök að pví, að rík-
ið og kirkjan mundu niðurlægjast og
veikjast, ef pau væri aðskilin — get
jeg ekkert tilefni fundið, hve feginn sem
jeg vildi, til pess að breyta peirri skoð-
un, að ríki og kirkja eigi að vera að-
skilin. Tilvitnanir til annara rithöfunda,
sem í greininni eru, eiga ekki við að-
skilnað ríkis og kirkju, heldur við pað
ástand pjóðfjelagsins, að kristinni trú
væri hafnað, og taka pær pví ekki til
pessa máls. Að Vinet sje sá vísinda-
maður, sem einkum hafi haldið fram að-
skilnaði ríkis og kirkju, má satt vera,
en að Vinet hafi tekið pessa hugmyna
frá Bousseau og Voltaire, sem álitu
kristna trú óþarfa, en ekki frá hinni
kristilegu kirkjuhugmynd sjálfri, verð
jeg að neita sem ósönnu**.
*) Um Guizot er pað kunnugt, að hann
var frægur söguritari; en hann var
einstrengingslegur apturhaldsmaður í
stjórnarmálum, og með pví svipti hann
konung sinn konungstign og sjálfan
sig stjórnarvaldi. Hann hjelt fastvið
trúarkenning hinnar reformeruðu kirkju,
en ól aldur sinn í kathólsku landi.
par sem enginn slík sameining ríkis
og kirkju var, sem sú, er hjer er
hjá oss.
**) y inet barðist á móti hlutsemi ríkis-
ins um hin innri málefni kirkjunnar,
og stofnaði fríkirkjuna í Vaud. Hann
ritaði bók um prestskaparfræði, og
ágætar prjedikanir (sbr. „Kortfattet
Conversationslexicon“ 1880). En hví
er ekH háskólakennari R. Nielsen
settur á bekk með Vinet, og S.
Kirkegaard. p>essir menn eru oss
kunnugri enn Vir.et, og peir vís-
mdamenn, að velmá nefnapá ánafn.
Enginn vafi er á pví, að peir haldi
fram aðskilnaði ríkis og kirkju. Svo
mun og ekki sagt verða, að peir hafi
tekið hugmynd pessa frá peim mönn-
nm, er hafnað hafa kristilegri trú.
149
li,rjettir útlendar
(Eptir Bertél porleifsson.)
Kaupmannahöfn, 2. marz.
Það kom fljótt fram, er mönnum
sagði hugur um, að við lát Gambettu
mundi um margt Iosna á Frakklandi,
og samheldni þjóðveldismanna fara
lmignandi, en einveldismönnum vaxa
ofsi og ásmegin. 16. dag janúarmán-
aðar voru þyrpingar miklar með mönn-
um á strætamótum í Parfs, hafði Jeró-
me Napoleon prinz látið um nóttina
festa upp skjal mikið á húshornum
öllum, brá hann stjórninni þar í um
þrekleysi og dugleysi bæði innanlands
og utan, hrópaði ósamlyndi þingdeild-
anna og kvað dómsvaldið aflvana og
ólært, fór ofsaorðum um það að guð-
leysingjuin óþeistum hjeldist að vaða
uppi og engum hlífiskyldi væri haldið
yfir trú alþjóðar, og skoraði á þjóðina
að láta skiljast hvað til sín friðar
heyrði, og endaði á því að minna á al
hverjum ættum hunn væri kominn og
krefjast rjcttar síns og keisaratignar á
Frakklandi. Lögreglustjórnin Ijet þeg-
ar rífa niður skjöl þessi öll og setti
Jeróme Napoleon í höpt. Urðu nú
uinræður miklar og æsingar með mönn-
um. Napoleons nafnið hefir jafnan
vakið margar minningar með Frökk-
um. Sumir hlógu að þessari aflvana
prentsvertu uppreist og göbbuðu prinz-
inn sem mest og fylgismenn hans, en
aðrir minntu á það hefði líka verið
hlegið dátt þegar Louis Napoleon hóf
uppreistina forðum daga móti Orleönum,
varð undir í fyrstu við Sírassborg og
Bologne, en svo lauk að gamanið varð
grátt og hann varð keisari Frakka og
var það um langan aldur.
Fulltrúaþingið tók mál þctta þeg-
ar til umræðu, urðu þar orðadeilur
nokkrar með mönnum, vildu sumir að
stjórnin Ijeti skjal Napoleons sig engu
skipta, Ijeti það detta um sjálft sig,
en aðrir kváða þjóðveldinu hættu
búna af þeim mönnum er álitu sig
rjettborna til ríkja og landa þar, og
aldrei sætu af sjer færi að hleypa
öllu í uppnám og raska friði ríkisins,
þyrfti einu sinni að sýna þeim mönn-
um svo í tvo heimana, að þeim Ieidd-
ist að hafa svo jafnan hönd á lopti.
Einn af fulltrúunum, Floquet að nafni,
bar því upp það frumvarp til laga:
„að allir þeir menn, er af þeim ættum
væru komnir, er til ríkis þættust eiga að
kalla á Frakklandi, væru útlægir gerðir
innan endimarka Frakklands og þeirra
landa er lytu yfirráðum þess (Algier-ný-
lendurnar). Var frumvarp þetta þegar
samþykkt með miklum atkvæðafjöhla og
sent öldungaráðinu, en það gaf þann úr-
skurð, að það gæti ekki aðhyllst til-
lögu fulltrúadeildarinnar, og varö það
því ekki, að lögum um sinn, en deilur
urðu með deildunum af því og öðru,
sagði Ducleics-ráöaneytið af sjer störf-
um, en Fallieres nokkur kom eptir til-
mælum Grevys nýju á fót, sem átti
sjer aldur skamman og afrek lftil. Nú
loO
hefir Júles Ferry myndað ráðaneyti,
er maigir hyggja gott til, einkuin þykir
>að vænlegt að Challemel-Lacour hefir
tekið að sjer störf utanríkisráðgjafa,
en hann er einn af vinum og sam-
verkamönnum Gambetlu, fæddur 1827
varð landrækur 1852, en sneri heim
aptur þá er landrækum mönnum voru
uppgefnar sakir 1859, fjekkst síðan
við ritstörf, unz Gambetta 1871 tók
hann f sína þjónustu. Ferry hefir get-
ið um yms nýmæli, er ráðaneytið inuni
bera fram, þar á rneðal að sctja af
embættum þá hershöfðingja er til kon-
unga eður keisara eiga að telja og til
ríkis þykjast bornir, því að ekki þyk-
ir hættulaust að þeir hafi yfir her-
mönnum þjóðveldisins að segja, og
geti hænt hug þeirra að sjer. Sain-
þykktir höfðu reyndar áður verið gerð-
ar um það eíni.
Loksins hefir lögregluliði Englend-
inga tekizt að ná þeim mönnum er
unnu að þvf að myrða Lord Caven-
dish og Burke ritar í Fönixgarðinum
6. maí í fyrra. Það komst svo upp
að vagnstjóii sá, er ók þeim þangað
þekkti þá aptur. Ilefir það orðið bert,
að þeir hafa verið gcrðir út til þess
aí Feniafjelaginu, og að „landligunui“
muni ekki hafa verið ókunnugt uin
það, helir það mjög kvíðvænlega spillt
fyrir máluin Ira á þingi og standa þeir
þar nú einir uppi.
Nú er fastráðið að keisarakrýning
rússakeisara og konu hans fari fram í
Moskva í næstkomanda maímán., en
ekki er hátíðisdagurinn ákveðinn enn,
er hafður viðbúnaður mikill og stór-
fje heitið til gjala og skemmtana lýðs-
ins, lýtur allt að því, að þá hátíð skuli
gera sem dýrðlegasta, og tryggja með
því tignina, segja fróðir menn að allt
inuni verða útbúið sem líkast því er
var á fyrri tíinurn, og samið sein næst
að háttum þeirra rússadrottna er ein-
ráðastir voru og sem skemmst komnir
á mannúðar og menntaveg vesturlanda,
þykir Rússlandi öllu nú á tímum það
er til síjórnar kemur vinda sem mest
í horf þeirra tíma er eymd og ánauð
rjeð ríkjum, fer nú á Rússlandi allt f
ólestri, og ófagrar sögur þaðan sagðar
dagsdaglega, jafnan að aukast flokkur
„níhilista" af æðri og lægri mönnum,
þrátt fyrir það að þeir eru heptir og
dómfelldir hópum saman.
Þann 13. f. m ljezt tónskáldið
þýzka Richard Wagner suður í Fen-
eyjutn. Hann var frægur uin allan
heim fyrir sín ágætu listaverk, hann
orkti bæði tóna og texta, og kom tóna-
skáldskap í nýtt Iiorf sem margir yngri
menn hyllast að.
Hjeðan Irá Danmörku er fátt að
segja er tíðindum sæti, á þinginu geng-
ur allt í þófi fyrir „vinstri“ og „hægri“
og vilja hvorugir tilhliðra.
Dr. Georg Brandes, hinn ágæti
ritdómari og fagurfræðingur, er pú
fluttur hingað til Ilaínar alkominn.
Hann hefir um nokkur ár dvalið f Ber-
lín, en hefir nú tekið að sjer að halda