Fróði - 28.04.1883, Blaðsíða 3

1883.
F K'Ó Ð 1.
103. bl.
151
152
153
fyrirlestra hjer við háskólann eptir á-
skorun nokkurra rnanna, sem haía efn-
að til samskota til þóknunar fyrir það.
Ilann hóf fyrirlestra sína á rnánudag-
inn var, „um bókmenntir á Þýzkalandi
á seinni tímuma og var svo fjölsótt að
fjöldi varð frá að hverfa en mörgum
hjelt við ineiðingum, hafði hann upp
aptur fyrirlestur þann seinna og urðu
enn inargir að snúa frá, enda er það
engin furða þótt íjölsótt sje hjá honum,
því að allir yngri menntamenn og rit-
höfundar á Norðuriönduin skoða hann
sem meistara sinn og foringja.
Kaupmannahöfn 3. apríl.
penna síðasta mánuð (marz), hefir
tíðin verið næsta stirð og kuldasöm, ekki
að eins hjer á Norðurlöndum, heldur
hefir og frjetzt að snjór hafi fallið til
muna á Suðurlöndum t. d. Spáni og
jafnvel suður í Afríku (Sahara). Hjer
hefir tíðast verið 2—4 gr. írost um
morgna og snjókoma um daga um lang-
an tíma, svo „Dönum hefir orðið alltað
is", og höfnin var um tíma þakin ís-
hroða er gerði skipum erfitt umferða,
en í gær og í dag hefir veður verið
hlýrra og lýtur út fyrir bata og blota
og þá verður ekki langt að bíða blóma.
A þingi Dana gengur allt í gömlu þófi,
fjármál og landvarnarmál, svo öllum er
leitt fyrir löngu. Af Frökkum er það
að segja, að svo er að sjá sem Ferry
og hans ráðanautar muni verða lengra
lífs auðið enn fyrirrennurum þeirra hinn
seinni tíma. 1 málum þeim sem fyrir
hafa komið á þingi hefir Ferry jafnan
borið hærri hlut enn, og er spáð vel
fyrir dugnaði hans og kjark, þótt mis-
jafnt mælist fyrir ákvörðunin um að
þeir, er til ríkja þykjast bornir skuli
missa hertign sína, er þeir hafi unnið
til með hæfilegleikum og dugnaði, og
skírnarseðill þeirra það eina sakaskjal,
sem til verði vitnað. Sje það hróplegt
ranglæti og ofríki að svipta nokkurn
mann rjettindum þeim er fæðing og
fóstri fylgja, þ. e. að mega verja ætt-
jörð sína, en stjórnin ber það fyrir sig
að ættjörðunni o: þjóðveidinu sje meiri
hætta búin af þessum mönnum ef þeir
nái ást hermanna, hag þeirra og fylgi,
en þótt fjanda her væri á landamærum,
og verði að skera mein í tíma að ekki
grafi um sig. Tilrætt hefir orðið um að
endurskoða og bæta stjórnarskrá Frakka,
er í ymsu þykir nú ábótavant, en eptir
harðar deilur á þingi er því nú frestað
um hríð þar til afrjúki og aflinni æs-
ingum og óspektum „óstjórnarliða“
(anarkistes) þeirra, er nú láta við og við
til sín taka, og nýjar kosningar hafi
fram farið (1885). Óstjórnarliðar eiga
margt skylt með „níhilistum" á Rúss-
landi „Irredentistum“ á Ítalíu „Fenium“
„ ób uganlegafj elaginu og sáttlausa" á
Irlandi og loks „svörtu handarsamband-
inu“ er nú hefir nýlega hafið óeyrðir á
Spáni sunnanverðum (Andalusiu). All-
ir þessir óaldarflokkar, sem svo eru
nefndir, eiga það skylt með sjer, að
þeim er öllum illa við það stjórnarfyrir-
komulag, er þeir eiga við að búa, og
vilja koma á nýju helzt þjóðkjöru, krefja
sameign, og hata sjálfseign, og eru
nokkuð óvandir að aðferð þeirri erþeir
beita málum sínum til gengis. Lítt er
mönnum þessum gefið um trú, einkum
„óstjórnarliðum", írar þar í móti eru
klerkavinir mestu. Sagt er að flokkar
þessir styðji hvorir aðra að ráðum og
dáðum, eptir efnum, en misjafnt hafa
þeir mál sín uppi, því að þar sem ó-
stjórnarliðar og Irredentistar hafa kröf-
ur sínar í hámælum og fara að engu
leynt, nema ef vera skyldi einstaka
morði, þá fara „Feniar“ og „Nihilistar“
hljótt með því öllu er þeir hafa í ráði,
þar til allt er í kring komið, og „dyna-
mit“ sprengingar eður dráp kveða þeim
hljóðs. Kvennskörungurinn Louse Mic-
hel, sem opt hefir áður verið nefnd í
blaði yðar, fór með nokkrum óstjórnar-
liðum um daginn og rændi bakarabúðir
í París, og ljetu greipar sópa um, kvað
hún þá það gera, er hún var aðspurð,
af því þeir væru brauðlausir tók stjórn-
in því vel og kvaðst ekki mundi eptir
sjer telja að veita henni og nokkrum
heldri mönnum óstjórnarliða mat, og
setti hana í höpt og fleiri er náðust.
Óspektir voru fyrirhugaðar og fyrirboð-
aðar af hendi óstjórnarliða 18. marz í
minning uppreistarinnar 1871, en lítt
varð af, því að löggæzlulið hafði and-
vara á sjer, og tók ómjúklega á öllu
því er til óeyrða horfði, og rak ,þá menn
heim með harðri hendi, er hátt höfðu
um sig. Að kveldi dags hinn 15. f. m.
fór titringur mikill um neðri málstofu
Breta, og hrykti í hverjum rapti, varð
það fljétt uppvíst að það kom af því að
tilraun hafði verið gerð til að sprengja
í lopt upp ráðsamkomuhús BretaíYest-
minster í London (Local Governement
Board). Kváðu blöðin það vera kveðju-
sendingu íra, Fenia, fyrir það hve ó-
stinnt Gfladstone hefði tekið í tillögu
Parnells nýlega, er hann mæltist til
bóta á landbúnaðarlögum íra. Glad-
stone hafði tekið sjer hvíld um hríð til
að hressa sál og líkama, því að hann
var lasburða orðin af ofraun, hjelt hann
sig suður á Frakklandi, í Nissa, og
varð gott af, þykir hann nú sem ungur
í annað sinn, og tekur ótrauðlega þátt
í öllum stjórnmálum og fellir skógtrje
sjer til skemmtunar. þ>ví hefir verið
fleygt, að Gladstone myndi ætla að láta
gera sig að Pæer og hefjast svo upp í
efri málstofu, en sonur hans, sem er
klerkur, hefir borið það til baka. Lans-
downe lávarður, hefir farið þess á leit,
á þingi Breta, að senda Yiktoríu drottn-
ingu bænarskrá um, að sjá um, að land-
setar írskir yrðu sem fyrst sjálfseignar-
bændur, vonast hann eptir að við það
ljetti nokkuð vandræðum þeim, er þar
liggja í landi. í neðri málstofu hefir
verið rætt um, að þröngva írum með
lögum til, að senda börn þeirra í skóla
pví að um það er þeim lítt hugað, og
margt fleira, er þar mætti bæta brag,
en engin þau mál eru útkljáð. Dufferin
lávarður, er mikið hefir aukið frægð
sína með framgöngu sinni og dugnað
fyrir Engla hönd í málum á Egipta-
landi, hefir sent heim til Englands frum-
vörp mörg til laga um stjórnarfyrir-
komulag á Egiptalandi, og önnur mál
þar, er flest þykja til þess horfa, að
festa sem mest ráð Engla þar, og benda
til þess, að þeim muni þykja fengurinn
fagur, og ógjarna lausam láta úr kreppt-
um knefa, enda hefir þeim hann dýr
orðið, því að herferðin til Egiptalands
kostaði þá 3'/j mil. sterl. auk manntjóns.
29. f. m. tók löggæzluliðið í Liverpool
eptir því að maður einn írskur, er stje
þar af skipsfjöl, fór einkar varlega með
böggul einn er hann bar undir hendi
sjer. Allt þykir það uggvænt, er frá
írlandi kemur, og var maðurinn því
heptur, og reyndist þá að í bögglinum
voru sprengivjelar 2, fylltar með „nitro-
glycerini“ var Fenium umkennt. Feni-
ar hafa látið þær ógnanir útganga, að
þeir mundu sprengja póst- og frjetta-
þráðs-stofurnar í City í London, í lopt
upp, ef mönnum þeim, er sakbornir eru
um, að hafa verið að morðinu í „Fönix-
garðinum“, væri eigi þegar sleppt úr
haldi, hefir stjórnin því sterkan vörð á
öllu, og hefir aukið löggæzlulið sitt urn
1000 manna, svo vonanda er að ekki
verði af því ódæði.
Enn er einn af merkismönnum ald-
ar vorrar og Evrópu látinn, Alexander
Gortschakoff ríkiskanslari Rússa Ijezt í
Baden-Baden 11. f. m. Hannvarfædd-
ur 16. júní 1798, var hann mjög farinn
að heilsu á seinni árum. Gortschakoff gaf
sig þegar á unga aldri að stjórnmálum
Rússa, og var um 23 síðustu árin utan-
ríkisráðgjafi þeirra, og um allan þann
tíma má segja, að engin hafi þau mál
verið á dagskrá í Evrópu, að ekki hafi
orð hans nokkuð ráðið málalokum. Gorts-
chahoff Ijet sjer alla æfi mest um það
hugað, að rjetta við álit og hag Rússa
í öðrum löndum, og að ná fullum bótum
fyrir ósigur Rússa í Krimstríðinu, og ná
takmarki því, er þeir nú í 100 ár hafa
keppst að: Konstantínopel. Reri hann
að því öllum árum að auka sundurlyndi
og úlfúð í löndum Tyrkja, og þegar
uppreistnin varð í Bosniu og Hersegovin
1876, sendi hann uppreistarmönnum fje
og annað til eflingar, unz hann loksins
fjekk ráðið því að Rússar sögðu Tyrkj-
um stríð á hendur, og krepptu að þeirn
sem mönnum er kunnugt, 1878 (San
Stefano samningurinn) þar sem Tyrkjum
var ekki leyft annað, enn Koastantíno-
pel og landskikar umhverfis, en þá var
Austurríki, Englandi og B i s m a r k i of
mikið boðið, og dró Bismark þar sem
optar veiðina úr höndum sigurvegaranna
(á Berlínarfundinum 1878), og var eptir
það jafnan fátt með þeim Bismark og
Gostsohakoff, þvi að hann þóttist þar
vjelaður í vináttunni. Gostschakoff þótti
gætinn og hægfara í stjórnmálum, seinn
til að draga taum annara og hafði sig
ekki í hættu, nema eitthvað væri í aðra
hönd. Svo sem kunnugt er varð Giers
eptirmaður hans í fyrra.
29. f. m. varð sá atburður að Mai-
lath v. Szekkely formaður í hæstarjetti
og efri málstofu á Ungverjalandi íannst
um morguninn myrtur í svefnherbergi
sínu, lá hann þar á miðju gólfi, með
höndur bundnar á bak aptur og snöru
um hálsinn og áverka á sjer víða, en
hirslur brotnar upp, og gripum og fje-
munum rænt, er því ætlað að hann hati
verið myrtur til fjár, en ekki að undir-
lagi mótstöðumanna í stjórnarmálum,