Fróði - 26.11.1883, Blaðsíða 1

r o
IV. Ar.
I
119. blað
AKUREYÍtl, MÁNUDAGINN 26. NÓVEMBEK
1883.
337
338
339
(Jm lireifiugar s kirkju-
máliiui á Austurlautii.
Eptir
síra Lárus Eálldórsson.
í 10. blaöi BSuöra“ stemlur und-
ir fyrirsögniuni BInnlendar írjettir*
greinarkoru, ritaö í Múlasýslum í inarz
1883. Grein þessi heíir inestmegnis
íyrir umtalseíui lireifingar í kirkjunni
eöa kirkjuleguin ruáleinuui í Reyöarfiröi
og Fljóstdal. Jeg vil udnnast lltiö eitt
á þctta hvorttveggja, og fyrst á lrí-
kirkjumál lteyöfiröinga.
I.
Hinn nafnlausi höfundur greinar-
innar hefir í þessu efni injög svipaö-
an sjónhring eins og höfundurinn aö
„Yinist í ökla eöa eyra“ í Noröanf.,
er kallar sig „leikmaður“. Feir hafa
báðir þá skoöun, og hafa báðir djörf-
ung til aö láta í ljós þá skoöun, að
það sje þýðingarlaust aö segja sig úr
þjóðkirkjuuni, því aö hvort sein þaö
sje einstaklingur eða söfnuður, sein
geri það, þá sjeu þeir í þjóökirkjunni
eins eptir sem áður. Bað er bágt aö
vita , hverja eða hvílíka huguiynd
þessir herrar gera sjer um þjóökirkj-
una, eöa hvað þeir skilja viö að vera
í þjóökirkjunni.
Frjettaritarinn í BSuöra“ slær mikið
uin sig ineö lögunum, meira enn hann
ætti að gera, tneðan það skynbragö,
seiu hann ber á þau, er svo takmark-
að, aö hann með stjórnarskrána og
trúarbragðafrelsið í hugauuin telur
þýöingarlaust að segja sig úr þjóð-
kirkjunni og kallar þaö sama sem aö
Bsegja sig úr lögum við lögin“. Hvar
eru lög fyrir þvf, aö hver maður á
íslaudi sje skyldur til að vera í þjóð-
kirkjunni ? Getur höfundurinn saunað,
að þau sjeu til, og ef hann getur það
eigi, hvar stendur hann þá með allan
lagasláttinn sinn! (sbr. . . að segja
sig úr 1 ö g u m við 1 ö g i n, nema með
nýjuin löguin, en til að fá þau lög,
hefir ekkert verið gert á löglegan-
hátt...) .
Það er nú ekkert um að gera,
þó þessir ríkiskirkjulegu tvíburar í Nf.
«g BSuðra“ „leysi frá skjóöunni“ eins
og „leikmaðurinn“ kemst að orði. í
skjóðum þeirra virðist veia nóg af ó-
freUishugmyndum, en lítið af sjálí'stæðri
hugsun; greinir þeirra ern því í sjálfu
sjer eigi svara verðar, fremur en surn-
ar aðrar ritgerðir um kirkjulegmálefni,
sem birtst hafa í blöðunura, og þyrfti
engu að ansa þeim, ef eigi væri svo | augum þeirra í þjóðkirkjunni, sjeu
ástatt um þaö inál, er þær lnía til' tekjurnar (leikmaðurinn í Nf. mundi
meðíerðar, að alþýða uranna er enníekki vera prestur?), og að það sje
sem koiniö er óvön að hugsa um það | þessi hugsunarháttur þeirra, er stýrir
og á bágtmcð opt og tíðum að greiua dómi þeirra? í stjórnarskránni er nl.
hið verulega frá hinu óverulega, kistin-
dóminu frá hinuiu gömlu kirkjulegu
tilskipunum og venjuin, sem hún hefir
alizt upp við ; cn af því svona er á-
statt, og margir því geta tekið sem
góöa vöru, það sem er ekki góð vara, þá
dugir ekki annað en svara, þó leiðin-
legt sje, jafnvel þvættingsgreinum, eink-
um þegar þvættingurinn æpir hátt utn,
aö ráðist sje á „trú og kristindóm", á
0hellubjarg það, erkirkjansje byggð á“
o. s. frv. (leikin. í Nf.), eöa ríöur gand-
reið á „lögum og gömluin venjum“,
eins og Suðrahöfundurinn gerir „svona
út í bláiun“ rjett eins og enginn lög-
vitringur og enginn stjórnfræðingur
væri til í landinu* nema hann einn, og
gefur þar á oían í skyn, að hann inuni
eigi allsendis ófróður um, hvað vera
muni „til eflingar kristninni í landinu“
o. s. frv. (þó hann skjóti því til
„Suöra“ að kveöa upp dóminn um þetta,
þá er þaö að eins kurteysi eða ólík-
indalæti, og reyndar auösjeð að liann
þykist sjálfur eigi illa kjörinn til aö
sitja í dómarasætinu).
Far sem jeg sagði áðan, að margir j á. — En alþýða inanna þarf einnig
kyunu að taka sem góða vöru það að líta á mál þetta, því að cf dómstól-
sem er ekki góð vara, þá uær þaö þó arnir komast að þeirri niðnrstöðu, að
að líkindum eigi til þess er höfuudarn- „gjöld til prests og kirkju“ skuli greiða
ir í Nf. og Suðra telja þýðingarlaust eins þeir sem eru utan þjóðkirkjunnar
að segja sig úr þjóðkirkjunni ; því að eins og þeir sein í henni eru, þá er
þótt þeir hafi djörfung, eða rjettara að auðsætt að breyta þarf lögunum. Eða
segja fífldirfsku, til að taka aöra eins er þaö ekki 1. ekki eðlilegt og í raun
vitleysu eins og þessa upp úr skjóðum rjettri sjállsagt, að þeir msnn, sem eru
sínum og bera á borð fyrir alþýðu, þá utan þjóðkirkjunnar og einskis njóta
er ólíklegt að nokkur maöur með viti af henni, leggi eigi heldur fje til henn-
leggi trúnað á orð þeirra, þar sem ar? er ekki 2. líklegt, að sama regla
saunleikurinn í þessu efni er auðsær ætti að gilda í landi voru eins og f
bæði aí eðli hlutarins og einnig af Danmörku uin þá menn. sem eigi eru
stjóruarskránni, sá sanuleikur, að sjer- í þjóðkirkjunni; en í grundvallarlögum
hverjum manui á Islandi er frjálst, Dana er með berum orðurn tekið íram
hvort hann vill vera í þjóðkirkjunni að þeir sjeu lausir við persónuleg gjöld
eða ekki, og að allir, sem vilja, geta til hennar? verður í rauninni 3. ann-
sagt sig úr henni „svona blátt áfram“, | að samrýint við þessi orö í stjórnar-
þó hinum virðulega Suðrahöfundi þyki i skrá vorri: 8enginn má neins í missa
það svo hróplegt. — í*að mun ekkilaf þjóðleguin og borgaraleguin rjettind-
mega hugsa, að hin einkennilega skoð-1 um fyrir sakir trúarbragða sinna“?
að vísu tekið frain með almennum
orðum, aö enginn megi neins í missa
af þjóðlegum og borgaralegum rjett-
induin sakir trúarbragða sinna, en
ekki með berum orðum, að þeir,
er eigi sjeu í þjóðkirkjunni, skuli ekki
greiða gjöld til hennar; Bpeningar eru
ekki rjettindi“, hugsa höfundarnir, 8þeir
inega gjarnan missa peninga sína þessir
góðu fríkirkjumenn*; þetta eða því
um líkt vakir fyrir þessum forvígismönn-
um þjóðkirkjunuar; þetta er það sem
Suðrahöfundurinn kallar að vera Bí
lögum viö hvorttveggja eptir sem áður*
kirkjuna og prestinn ; þetta skilur hann
viö að vera í þjóökirkjunni!!
Eiga þeir menn, sem eru gengir
úr þjóökirkjunni, aö greiða hin svo köll-
uöu „gjöld til prests og kirkju* eða
ekki? Um þetta eru deildar skoðanir.
Stjórnendur þjóðkirkjunnar viröastsvara
spurningunni játandi, annars inundi
naumast vera farið að taka gjöld þessi
lögtaki hjá fríkirkjumönnum f Reyðar-
firði; en blindur er hver í sjálfs síns
sök; dómstólarnir geta litið öðru vísi
un höfundar þessa og frænda hans í
Nf., sú er hjer ræðir um, sje sprottin
af því, að það er mest gildi hefir í
*) Orð Suðrahöf.: „Svona út í bláinn>
rjett eins og engin lög og eugin
stjórn væri til í landinu“.
Ein hin helgasta skylda landstjórnar
og laga er að varðveita eignar-
rjettinn, en það er ótilhlíðileg takmörk-
un á þeim rjetti, ef inenn eru skyld-
aðir til að gera fjárframlög til fjelags
(í þessu tilfelli þjóðkirkjunnar), sem
þeir vilja ekki vera í.