Suðri - 14.04.1883, Síða 1

Ai Suðra kemur 1 blað út
annanhvern laugard. Upp-
sögn með 3 mán. fyrirvara.
Árgangurinn 24 blöð kostar
2 kr. (erlendis 3 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok.
1.
arg.
8. blað.
Útgefendur: Einar |>órðarson. Kr. Ó. forgrímsson.
Suör*i.
Kaupendur úr fjærsveitunum snúi sér til
Einars prentsmiðjueiganda pórðarsonar.
Kaupendur úr nærsveitunum snúi sér til
Kr. Ó. porgrimssonar, bóksala. Hann tekur
og móti öllum borgunum til blaðsins.
Skrifstofa og afgreiðslustofa blaðsins er
Nr. 8 við Austurvöli.
Kitstjórann er að bitta hvern virkan dag
á skrifstofu blaðsins frá kl. 12-1.
LEIÐRÉTTING. í 6. bl. voru gátum vér
um styrk þanti, er inn setti landshöfð-
ingi hefði veitt Skaptafellssýslunum;
sögðum vér, að hver hreppur í Yestur-
Skaptafellssýslu hefði fengið 1250 kr.,
en fiað var ranghermt að pví leyti, að
Dyrhólahreppur, er einna skást pótti
staddur, fékk einungis 500 kr.
þingmál að snmri.
ii.
Aö letta gjöld Iiænda.
Eitt er það mál, sem til umræðu
hlýtur að koma á næsta þingi og vér
ætlum að alþýða manna láti sig mestu
skipta allra mála, hvernig úr verður
ráðið og það er að þingið má til að
hitta eitthvert ráð, til þess að létta
gjöld á bændunum, að minnsta kosti
meðan harðærið stendur. Bændur
hafa haft nóg á sinni könnu að und-
anförnu meðan vel hefir árað. En
hvernig getur nokkurum manni dott-
ið í hug, að þeir í slíkum árum og
nú gerast geti borið þá byrði, sem
fullþung hefir verið á góðu árunum ?
Menn hafa svo opt talað um, að hér
séu engin gjöld á alþýðu manna, þeg-
ar borið er saman við það, sem erlendis
er. petta er líka satt, gjöld munu
vera hærri víða annarstaðar, en hvergi
munu þau þyngri en hér, þegar svona
árar og alls og alls er gætt. Yéreig-
um við harðari kjör náttúrunnar að
búa, en fiestar aðrar þjóðir, atvinnveg-
ir og iðnaður allur skemmra á veg
kominn hjá oss, en hjá nokkurri ann-
ari menntaðri þjóð og bjargræðisstofn
vor er brigðulli og stopulli, en hjá
flestum öðrum þjóðum. J>ar sem vér
eigum við slík kjör að búa, er engin
von til, að oss megi mæla með sama
gjaldakvarða og aðrar þjóðir. 'Hver
gjaldeyrir kostar oss — að minnsta
kosti sveitarbóndann miklu meira strit,
miklu meiri áreynslu, en aðrar þjóðir.
|>að er þess vegna mjög eðlilegt, að
menn vilji fara héðan burtu og kom-
ast þangað, sem menn ætla að veður-
áttin sé hagstæðari og blíðari, arður
vinnunnar vissari og gjöldin þar af
Jeiðandi léttbærari. Nú í vetur höfum
vér og frétt alstaðar frá, að mennséuað
búast hópum saman til að fara aflandi
burt til Ameríku sökum óánægju með
landskosti, veðráttufar og gjöldin, sem
mörgum þykja lítt bærileg. Og þeir,
sera fara, eru flestir einhleypir menn
með uokkurum efnum, en hinir verða
eptir, sem ekki geta komizt efnanna,
vegna, fátæklingarnir og fjölskyldu-
mennirnir. J>að er auðvitað, að þyngsta
byrðin, sem liggur á alþýðu manna
hér á landi, eru sveitaþyngslin, sem
altaf fara vaxandi. En landssjóðurinn
er líka þung bytði, alltofþung fyrir
marga bændur nú sem stendur, þar
sem þeir eru eigi fáir, sem ekki gætu
haldið lífinu í sér og sínum, ef ekki
kæmu gjafir frá útlöndum til bjargar.
Hvernig eiga þeir að bera öll opiuber
gjöld, sem eiga það útlendum gjöfum
að þakka, að þeir tóra? |>að sér hver
heilvita maður, að það er ómögulegt..
|>að er hrein og bein skylda þingsins að
Jétta gjöldin á alþýðu að minnsta kosti
fyrst um sinn. Landbúnaður allur er
í slíkum háska'nú, aðhann má ekki heita
sjálfbjarga í mörgum héröðum landsins
eins og stendur og fær ekki risið und-
ir sveitaþyngslunum. Oss finnst því,
að öll sanngirni mæli með því, að
ábúðar- og lausafjárskattur sé alveg
afnuminn um sinn. Með því er öllum
þeim byrðum létt af landbúnaðiuum,
sem landssjóðurinn leggur á hann. I
fjárlögunum fyrir árin 1882 og 1883
var svo talið til, að skattar þeir næmu
94,000 kr. bæði árin. Eptir inn mikla
penings fellir og ina miklu peninga-
fækkun mun óhætt að gera ráð lyrir,
að gjöld þessi hlytu að verða töla-
vert minni, væri þeim haldið, fyrir
næsta fjárhagstímabil, 1884—1885, en
þrátt fyrir það yrði það þó svo mikill
tekjumissir fyrir landssjóðinn, að þau
væru alveg af numin, að mikið mundi
vanta á, að jafnvægi feugist á tekjum
hans og gjöldum. J>ess vegna þyrfti
annaðhvort að leggja nýja skatta í
stað þessara, hækka ina eldri eða spara
svo mikið af útgjöldunum, sem ábúðar-
og lausafjárskattinum næmi. Vér telj-
um það engum efa bundið, að ýmis-
legt megi spara af ýmsum útgjalda-
greinum fjárlaganna. þ>annig er það
ætlun vor, að vel mætti minnka að
29
14. apr. Í883.
helmingi gjöld þau, 12,000 kr. um fjár-
hagstimabilið, sem veitt eru tíl vísinda-
legra og verklegra fyrirtœkja. þ>eim
peningum hefur eigi þótt heppilega var-
ið. Styrkur hefur verið veittur mönn-
um, sem fæstum mundi .detta í hug, að
ættu vísindalegan styrk skilinn, og pen-
ingar hafa verið veittir til að gefa út
bækur, sera hafa verið svo úr garði
gerðar, að betra hefði verið að pening-
unum hefði verið varið til þess að kaupa
höfundana til að gefa þær ekki út. Og
peningum þeim, sem veittir hafa verið
til verklegra fyrirtækja, hefur opt og
mörgum sinnum verið fullt eins óheppi-
lega varið. Nei, það er óhætt að full-
yrða, að það yrði ekki til neins tjóns
fyrir landið, þó sá styrkur yrði minnk-
aður að helmingi. Seinasta þing veitti
20,000 kr. á ári tíl eflingar búnaði.
þingmaður, sem vér áttnm tal við
nýlega og talinn er einhver inn frjáls-
lyndasti í neðri deildinni sagði, «að
þeim peningum væri kastað í sjóinn».
Vér erum ofboð hræddir um, að hann
hafi haft töluvert til síns máls. Sá
helmingurinn, sem landshöfð. «úthlutar
eplir tillögum amtsráðauna, að hálfu
milli búnaðarfélaga og búnaðarskóla»
ætti að geta orðið til einhverrar eflingar
búnaði. En hinn helmingurinn, sem
fjárlögin kveða á um, að landshöfðingi
skuli úthluta til «sýslunefnda og bæj-
arstjórna» eptir fólksfjölda, fasteign og
lausafé, finnst oss að þingið veiti hér
um bil út í bláinn. Vér böfum t. d.
heyrt, sagt að ein bæjarstjórn hér á
landi hafi verið í mestu vandræðum með
hvernig verja skyldi peningum þessum,
semiðháa alþing þannighafði veittbæn-
um af örlæti sínu og umhyggju fyrir bún-
aðinum. Vér ætlum að óhætt sé að full-
yrða, að þessi fjárveiting sem stend-
ur sé einungis «til eflingar búnaði» á
útgjaldaskrá fjárlaganna. þ>að er vit-
urlegt af þinginu að vera örlátt við
atvinnuvegi vora, þeir þurfa bæði að
aukast og eflast, en bezt væri, að þing-
inu heppnaðist, að finna einhverjar
ljósari ákvarðanir um fjárveitingarnar
svo bæjarstjórnum og ef til vill sýslu-
nefndum yrði engin vandræði úr sjóð-
um þeim, er þingið sendir þeim í bezta
tilgangi. J>að getur verið, að ein-
hver hluti af þessum 10,000 kr. kynni
einhverntíma að verða til eflingar bún-
aði, ef landið hefði efni á að halda