Suðri - 16.06.1883, Side 2

46
ingjar sem vér erum, að fara á undan
öðrum í þessu. Vera má að svo sé,
að miklum tíma sé varið til latínu og
grísku í skólum erlendis, þó óvíða muni
allt annað nám svo ofurliði borið af
latínu og grísku sem hér hjá oss. Og
það vitum vér með vissu, að margir
af inum yngri mennta- og framfara-
mönnum erlendis telja fastheldnina
við latínu og grísku ina óviturlegustu.
Hitt vita allir, sem nokkuð þekkja til
á Norðurlöndum, að kennsluaðferð sú,
sem höfð er í skólum Danaveldis, og
einnig hér, og sem löguð er eptir mál-
fræðisbókum Madvigs og kennd við
hann, hefur sætt inum hörðustu dóm-
um af þeim, sem færastir þykja og
bezt viti bornir. Og dómar þeir hafa
átt við slík rök að styðjast, að óhætt
mun að fullyrða, að sú aðferð fellur
í gröfina með gamalmennum þeim, sem
nú ráða mestu við fyrirkomulag skól-
anna í Danmörku.
Setjum nú svo, að erlendis væri
jafnmikill tími ætlaðurlatínu og grísku
sem hjá oss. Er það fullgild ástæða
til þess, að vér höldum öllu í sama
horfinu með latínu og grísku, þótt vér
á annað borð séum sannfærðir um, að
slíkt sé menntunarþrifum vorum tíma-
spillir og skaði? Nei, engan veginn.
Vér verðum og vel að gæta þess, að
allar aðrar þjóðir standa langtum bet-
ur að vígi en vér. Undir eins og ung-
menni allra annara menntaðra þjóða
í heimi kunnaað lesa, finna þau á móð-
urmáli sínu bækur skráðar, sem geta
frætt um öll veruleg atriði heimsmennt-
unarinnar. Vér verðum að láta oss
nægja guðsorðabækur og fornsögurn-
ar. £að er í raun réttri allt og sumt,
sem in göfuga forntunga þessa fátæka
lands getur boðið oss. Guðsorðabæk-
ur og fornsögur eru góðar hverjar í
sínu lagi, en mannlífið þarf iangtum
meiri menntun, ef vel á að vera. Vér
getum eigi bjargað oss með móður-
málinu við nokkra aðra þjóð í heimi,
og stöndum þar ver að vígi en allar
aðrar. Af þessu hvorutveggju leiðir,
að engri menntaðri þjóð í heimi er
svo nauðsynlegt sem oss að læra út-
lendar tungnr. En til þess að skóla-
menntunin verði í nokkru lagi í in-
um nauðsynlegustu útlendu tungum,
verður stórum að fækka kennslustund-
um í latínu og grísku, ef eigi á að
lengja skólatímann um nokkur ár enn,
en það teljum vér fráleitt, því að hann
er í raun og veru full-Iangur. Vér
ætlum að latínu mætti vel nægja 20
stundir um vikuna, og grísku 18.
Sumum kann að virðast, að hér sé
allt of lítið í lagt. En taka má tillit
til þess, að nú sem stendur eru læri-
sveinar svo þjakaðir og ofhlaðnir af
latínu- og grísku-stundum, að þeir
gætu í langtum færri tímum orðið
miklu betur að sér í þessum tungum,
en þeir eru nú. fað er óhætt að full-
yrða, að lærisveinum er nú svo ofboðið
í þessum greinum, að þeir eru fáir, er
eigi hafa fulla óbeit á latínu og grísku,
og allir geta séð hvernig fara muni
um nám þeirra greina, er lærisveinar
hafa óbeit á. Vér getum eigi leitt hjá
oss, að segja það, að sú von vor muni
á góðum rökum byggð, að þeir, er út-
skrifuðust hér frá latínuskólanum ept-
ir 20tíma nám í latínu og 18 í grísku,
gætu orðið fullt eins vel aðsérí þeim
námsgreinum og þeir, sem nú útskrif-
ast eptir 42. stunda nám í latínu og
25 í grísku. Hitt er engum efa bundið,
að þeir gætu orðið langtum fróðari um
menntunarlíf og menningarstig þessara
þjóða en þeir eru nú, ef kennararnir
breyttu dálítið kennsluaðferð sinni, og
létu ekkert færi ónotað til þess, að
fræða lærisveina um, og skýra fyrir
þeim heimsmenntun fornaldarinnar. í
stað þess mun Madvigs grammatík nú
vera sú sól, er látin erfella Ijós sitt á
fornaldarritin, og sumir kennaranna
munu láta sér nægja cð skýra það
fyrir lærisveinunum, að hve miklu leyti
inum fornu ritböfundum hafi tekizt
að fylgja málfræðis- og orðaskipunar-
reglum Madvigs, sem fæddist þ>úsund-
um ára eptir að bein þeirra voru orðin
að dupti í gröfinni. Vér segjum þetta
eigi í því skyni, að vér viljum gera
lítiö úr öllu málfræðisnámi. Nei, engan
veginn. Málfræðisspurningar og mál-
fræðisskýríngar eru nauðsynlegar, en
kennslan má eigi eingönga vera fólgin
í slíku. En mörgum mun þykja vér
orðnir heldur langorðir um latínu og
grísku og skal því hætta í þetta sinn.
Trúarfrceðisn&m skólapilta ætl-
um vér að komi þeim að litlu haldi,
einkum þar sem eigi lítur út fyrir að
hér svo völ á betri bók í þeim efnum
en Liskó; það nám mun hvorki gera
lærisveina meiri guðfræðinga eða sterk-
ari í trú sinni en þeir voru áður.
Aptur mun rétt að lesa biblíusögur og
virðist svo sem 2 tímar á viku, sinn
í hvorum tveggja neðstu bekkjanna,
væru nægir til þess.
Með því að fækka þannig kennslu-
stundunum í latínu og grísku og leggja
trúarfræðisnámið niður, er hægt að fá
nægan tíma til að auka svo námið í
stærðafræði, náttúruvísindum og nýju
málunum, sem vér höfum bent á hér
að framan. |>á fyrst teljum vér að
latínuskólinn fullnægði kröfum tímans
og þjóðar vorrar, ef reglugjörðinni væri
breytt í þessa stefnu. Og vér höfum
því betri vonir um, að þessa verði eigi
langt að bíða, sem nær því öllum
kemur saman um, að stundaskrá latínu-
skólans þurfi verulegra breytinga við.
Og breytingarnar liljóta að ganga
í þá átt, að stundunum í latínu og
grísku verði fækkað og nám annara
nauðsynlegri vísinda eflt á þann hátt;
tíðarandinn gefur oss fulla vissu fyrir
að svo verði.
Vér gerum oss náttúrlega litlar
vonir um, að breytingar þær, er vér
höfum stungið upp á, komizt allar áí
einu, en það er sannfæring vor, að
eigi geti hjá því farið, að þær komizt
á smátt og smátt. |>að er og ætlun
vor, að alþingi nú í sumar skori á
stjórnina að koma þeim í kring, er
allra bráðnauðsynlegastar eru, og að
það gefi. stjórninni fullskýrar bend-
ingar um, hverjum aðalreglum skuli
fylgt í skiptingu kennslustundanna
meðal inna ýmsu námsgreina,
í Klakksvík
á Færeyjum,
Seitlar um sólbjört skörð
sólskinið niðrá jörð,
lýsir á bleikgræn börð,
blítt kyssir lygnan fjörð.
Tindrar úr tindum snær
tó milli kletta grær,
nið’rundan brosir bær,
brekkan í ljósi hlær.
Fjallgirða, fagra Vík,
fósturlands stöðvum lík,
vorsólin vekji þig,
vorblómin þekji þig!
Hannes Hafsteinn.
Úr Möðruvallaskóla.
(Sent ritstjóranum frá pilti útskrifuðum úr
Möðruvailaskóla).
Allt Iiefir gengið hér með
mestu ró og spekt í vetur; matar-
máiið, sem gjörði nokkrar æsingar
í fyrra vor, hefir ekki verið neínt
á nafn í vetur. Skólalífið hefir
hér alltaf verið fremur skemmtilégt,
húsakynni eru pó þröng og fremur
óhcntug. og margt vantar skólann
enn, sem liann þyrfti að hafa, ef
allt ætti að vera vel úr garði
gert, en pað kemur væntaniega
með tímanum; Möðruvellir e?'u
fremur afskekktir, aðílutningar örð-
ugir og samgöngur hér á Norður-
landi fremur bágar á vetrum.
Skólinn var svo heppinn í
fyrra, að fá ágætan kennara, J>órð
Thoroddsen, sem var cins og skap-
aður til þess, að bæta allt pað,
hvað kennzluna snerti, er skólann
vantaði. Skóiinnpurftiað fá mann,
er vel gæti kennt stærðafræði, leik-
fimi og söng; nú er pað sjald-
gæft, að finna mann, sem er jafn-
vel að sör í jafnfjarstæðum grein-
um eins og þessum, en Lands-
höfðingja tókst valið svo vel og