Suðri - 15.10.1884, Qupperneq 1

Af Snðra koma 3 blöð út
■á mánuði. Uppsögn með
3 rnán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Argangurinn 34 blöð lcostar
3 kr. (erlenilis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert
2.
art
Reykjavík 15. okóber 1884.
26. blað.
Stefna „Suðra“.
Alllangan tíma hefur pví verið
haldið fram í «|>jóðólfi» og eg trúi
«Fjallkonunni» — pað blað les eg
elcki — að «Suðri» væri -embættis-
niannablað», sem líklega á að skiljast
á pann hátt, að hagsmunum peirra
væri par haldið fram gegn hagsmun-
um alpýðu; pað hafa jafnvel koinið
fram dylgjur um pað, að ritstjórinn
væri leigður eða keyptur o. s. frv.
Hingað til hef eg nú ekki álitið
slíkt svaravert af mörgum ástæðum.
Fyrst hefur nú ekki ein einasta grein
staðið í «Suðra» frá byrjvn blaðsins
til þessa dags 1 pá átt, að halda fram
hagsmunum embættismanna, sem ekki
er heldur von, pví pað hefur aldrei
verið og mun aldrei verða mark og
mið «Suðra», að halda fram einhverri
einstakri stétt, heldur hefur hann reynt
og mun reyna að hlynna að menntun
og framförum pjóðarinnar í heild sinni.
Svo pótti mér dylgjan um pað, að eg
eða blaðið væri leigt eða keypt svo
heimskulega illgirnisleg, að eg tel hana
miklu verðari fyrirlitningar en svars.
Og í síðasta lagi tel eg pað, satt að segja
ekki markvert, sem stendur í «J>jóð-
ólfi» og «Fjallkonunni».
J>að er pví ekki af virðingu fyrir
orðum pessara blaða, að eg nú fer að
tala um stefnu «Suðra», heldur finnst
mér, að eg cigi einu sinni að grípa
tækifærið til pess að skýra petta efni
nolckuð ljósara en gert hefur verið, pó
mönnum reyndar megi vera stefna
blaðsins að nokkru leyti kunn afýms-
um greinum, sem í pví hafa staðið.
Með pessum formála sný eg mér
svo að aðalefninu.
pegar «Suðri» byrjaði með nýjári
1883, pá var nýafstaðið hið mikla
harðæri, sem gengið hafði yfir land
allt og afleiðingar pess stóðu pá sem
liæst. þetta atriði hafði rnikil álirif
á stefúu «Suðra». Mér fannst pá og
finnst enn, að slík raun fyrir pjóð vora
væri svo hörð og sár, að pað hlyti að
liggja öllum peim í augum uppi, sem
annars hugsuðu nokkuð um hag hennar
framvegis, að fyrst og frenist af öllu
ættu allir nýtir menn að vera samtaka
í pví, að gera hver og einn allt pað,
sem í hans valdi stæði, til pess, að
búa svo um, að slík pjóðarneyð bæri
eigi aptur aðhöndum, eða að minnsta
kosti, að slík raun hitti eigi pjóð vora
framvegis svo óviðbúna sem pá. J>að
kemur öllum saman um pað, að væri
hér á landi svo vel um búizt, sem
unnt er, pá pyrfti aldrei pað fár að
bera að liöndum, að pjóðin væri eigi
sjálfbjarga. Og pegar litið er aptur á
bak á tíu ára bil pað, sem liðið er
síðan stjórnarskráin kom, pá hljóta
menn að óska pess, að löggjafarvaldið
hefði gefið sig meira við atvinnuvegum
landsins en pað hefur gert, pví aðal-
atriðið hér á landi hlýtur í mörg ár
að verða pað, að bæta efnahag lands-
manna.
J>etta finnst mér að eigi og hljóti
að vera pað mark og mið, sem öll rétt
og s'ónn íslenzk pólitík stefni að. Og
eg get ekki annað skilið, en að liver
maður, sem með heilbrigðri skynsemi
lítur á hag og ástand landsins og hef-
ur hörmuglega reynslu hinna síðustu
ára í ferslcu minni, verði að aðliyllast
pessa skoðun, nema pví að eins að
hann láti algjörlega blinda augu sín
með yfirlætisfroðu (chauvinisme) peirri,
sem sumum er svo tamt að bera á
borð fyrir pjóð vora bæði í pessu efni
og öðrum, er snerta pólitík landsins.
En nú munu margir spyrja — hvaða
aðferð, eða hverja leið á að fara til
pess að bæta efnahag landsmanna?
J>ví er fljótt svarað, pað er í fám
orðum sagt: að lilyima á allan liátt
| að bændastétt landsins. Sú stétt er
stólpi allrar pjóðarinnar. Líði bænd-
unum vel og séu peir á framfaravegi,
pá líður allri pjóðinni vel og pá fer
henni fram, og pess vegna er öll fram-
tíð íslands undir pví komin, að bænd-
ur vorir fái æ betri andlega og verk-
lega menntun, svo peim lærist að hag-
nýta sér pessi fáu og harðsóttu gæði,
sem land vort á til. J>ess vegna hefur
«Suðri» fremur öllum öðrum blöðum
hér á landi svo fast fylgt fram alpýðu-
menntuninni. J>ess vegna liefur hann
fremur öllum öðrum blöðum hér á
landi fylgt pví svo fast fram, að flytja
Hafnardeild bókmenntafélagsins til
Reykjavíkur, til pess að allir félags-
krapta'r landsins vinni að þessu marki.
Og til pess að létta undir með land-
bændunum var pað, að «Suðri» fyrir
alping 1883 var hið eina blað hér á
(landi, sem fór fram á pað, að afnema
ábúðar- og lausafjárskattinn, meðan
bændur væru að rétta við aptur eptir
harðærið. J>að ping mun líka hafa
fundið hina sömu nauðsyn, par sem
97
pað lækkaði pann skatt allmikið um
fjárhagstímabil pað, sem nú stendur
yfir. En hér á landi eru eklci að eins
landbændur, heldur og sjávarbændur
líka. Og pótt nú alping vort hafi eigi
gert mikið fyrir landbúnaðinn, pá má
pað pó milcið heita í samanburði við
sjávarútveginn, pví fyrir hann hefur
pað svo sem ekki neitt gert. Og pó
er pað vitanlegt, að pilskipaútveg vor-
um fer svo fjarskalega seint fram eink-
um af pví, að pilskipaformenninavantar,
eða með öðrum orðum, af pví sjó-
mannaskólann vantar. A pessu parf
hið bráðasta að ráða bætur. Fyrsta
slcilyrðið fyrir pví, að sjáfarútvegur vor
taki verulegum framförum, er, að stofn-
aður verði sjómannaskóli, eins og fýrsta
skilyrðið fyrir pví, að landbúnaðinum
fari fram, er, að svo verði, sem fram-
ast er unnt, hlynnt að hinum ungu
búnaðarskólastofnunum landsins og
hinum fátækustu héruðum landsins
gert svo auðvelt sem hægt er fyrir að
nota búfræðinga pá, sem paðan koma.
En ef telja skyldi upp allt pað,
sem gera mætti og gera œtti fyrir
bændastétt landsins, pá yrði pað of-
langt mál. Að pessu sinni skulum
vér láta oss nægja að benda á pað,
að pað mun tæplega finnast eitt ein-
asta atriði í landbúnaði vorum og
sjávarútveg, sem ekki getur tekið bót-
um. J>að er auðvitað, að bændur
mega elclci sjálfir vera duglitlir og at-
liugalitlir um efni sín, og «varpa allri
sinni áhyggju upp á» pingið nú, eins
og upp á kongsins náð í gamla daga.
Nei, engan veginn. En eins og ping-
ið á að vera munnur sá, sem talar
vilja pjóðarinnar, eins á pað að ýmsu
leyti að vera höfuð pað, sem hugsar
um heill hennar og vellíðan og augu
pau, sem sjá pað, sem ábótavant er í
löggjöf hennar og ráðin til að bæta
pað.
Eitt atriði er pað, sem aldrei má
gleyma, pegar um framfarir bænda hér
á landi er að ræða og pað eru sam-
göngurnar. J>að má ping vort eiga,
að pað er pví að pakka, að varla mun
saga nokkurs lands geta sýnt öllu
meiri framfarir í samgöngum en land
vort síðan pað fekk fjárráðin í hendur
En hér má mikið að gera enn. Land-
póstferðunum má fjölga mikið enn og
gufuskipaferðunum frá útlöndum og
kringum strendur landsins sömuleiðis.
J>á er líka mikill áhugi vaknaður í