Suðri - 19.08.1885, Síða 1

Af Suðra koma 3-4 blöð út
á mármði. Uppsögn með
3 mán. fyrirvara frá ára-
mótum.
Argangurinn 40 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir júlílok ár
hvert.
3.
Keykjavík 19. ágúst 1885.
26. blað.
Myndasafnið (í barnaskólabúsinu) opið
bvern dag kl. 11—11'/. f. h.
Forngripasafnið opið hvern miðviku-
dag og laugardag kl. 1—2 e. h.
Landsbókasafnið opið hvern rútnhelg-
an dag kl. 12—3 e. h.; útlán á mánu-
miðviku- og laugardögum kl. 2—3 e. h.
Sparisjóðurinn opinn hyern miðviku-
dag og laugardag kl. 4—5 o h.
Fjárlögin í neðri deild.
Hinn 14. p. m. stóð 3. umræða um
fjárlögin í neðri deild. Ræður manna
urðu fremur stuttar í [ntð skipti og
breytingarnar ekki miklar. |>ó var
gjaldadálkur landssjóðsins enn aukinn
nokkuð: stofnað nýtt aukalæknisem-
bætti í Mýrdalnum með 900 kr. árs-
launum, pó allir viti, að enginn lækn-
ir sé til eða verði til fyrst um sinn
til að setjast par að; bætt 500 kr. við
1000 kr. styrkinn til bókmenntafé-
lagsins, náttúrlega af pví, að stjórn
bókmenntafélagsins gat ekki gengið að
peirri viðbót, sem vér gátum um í
síðasta blaði, að 1000 kr. styrknum
skyldi varið «til að gefa út sýslu-
mannaæíir», nerna styrkurinn yrði
hækkaður. Betra pótti hinni háu
pingdeild að bæta 500 kr. við, en að
sleppa orðaviðbótinni. Hann var dýru
verði keyptur pessi «sigurnagli» hans
Arnljóts. Enn var 200 kr. bætt við
bókavarðarlaun Jóns Arnasonar.
Svo voru fjárlögin loksins búin í
neðri deildinni.
|>að var ofboð lieppilegt, að pau
stóðu par ekki lengur við, pví annars
er harla liætt við, að mönnum hefðu
liugsast upp enn fleiri fjárveitingar.
Vér gátum pess hér í blaðinu,
pegar íjárlaganefndin var búin með
álit sitt, að sumar nýjar reglur, sem
liún liafði tekið í fjárveitingum, gætu
orðið harla ísjárverðar vegna eptirtím-
ans. Oss datt pá eigi í liug, að spár
vorar mundu rætast svo fljótt, að fjár-
lögin færu svo úr neðri deildinni, að
pau hæru pess sýnilegan vott.
En svo varð.
Jæssi fjárlög hinnar háu neðri
deildar eru hin ríflegustu fjárlög, sem
húin hafa verið til síðan vér fengum
fjárforráð, hin auðugastu að óþörfum
eða gagnslitlum styrkveitingum.
Og þó hefur árferði og útlit hér á
landi aldrei verið eins bágt og ískyggi-
legt og nú, hvort sem litið er til lands
eða sjávar; bágindin og neyðin blasa
við.
Er sá tími vel valinn til pess, að
fulltrúar pjóðarinnar sýni hvað peir
geti verið örir og mildir að fé — lands-
ins fé? Og pegar svo hinir háu herr-
ar geta ekki sýnt rífleik sinn og ör-
leik, nema með pví að taka stórsumm-
ur úr viðlagasjóðnum, pá fer nú pessi
örlætisgæðska að verða harla alvarleg.
pessi fjárlög eru svo úr garði gerð,
að taka parf að minnsta kosti 50,000
kr. úr viðlagasjóðnum, til pess að
tekjurnar jafnist við gjöldin, svo fram-
arlega sem lög um að lina ábúðar- og
lausafjárskattinn um helming á fjár-
hagstímabilinu verða sampykkt og
staðfest, og bankalögin staðfest., en á
hvorugu leikur lítill efl.
Slíkt er harla ísjárvert fjárhagsá-
stand fyrir landssjóðinn. Sú spurning
liggur pví beint fyrir, livort eigi rnegi
spara eitthvað af pessum gjöldum,
hvort pau séu öll nauðsynleg, pví
verulega nauðsynleg purfa öll gjöld
landssjóðsins að vera, pegar gjaldend-
ur eru svo nauðulega staddir sem nú.
Nei, gjöldin eru ehhi öll nauð-
synleg.
Yér skulum hér telja upp nokkrar
gjaldagreinir, sem hœglega mætti
spara.
Til að gefa út „Lovsamling for
lsland“ eru ætlaðar 4000 kr. um
íjái'hagstímabilið. J>að er vitaskuld
mikið gott, að fá framhald pess rits
aptur að 1874, en slíkt á að bíða,
pegar svona illa lætur í ári, pví ekk-
ert er með pví unnið að fá pað hráð-
lega; allt sem liafa parf við hendina
af pess konar er áður prentað í «Tíð-
indum um stjórnarmálefni Islands»,
og hið síðasta bindið af «Lovsamling»
er auk pess svo úr garði gert, að fátt
mælir með pví að liraða peirri útgáfu.
í pað bindi eru tekin upp bréf og
mál, sem — að sögn lögfróðra manna—
enga pýðingu hafa nema sögulega, og
hana harla lítilvæga, og pá náttúr-
lega, að gera bókina dýrari, bæði fyr-
ir landssjóð og kaupendur, par sem
hún að öðrurn kosti hefði getað verið
um priðjungi styttri.
Páli Melsteð eru ætluð 3600 kr.
laun um fjárhagstímabilið. Ef pessi
laun eru heiðurslaun, pá er pessi tími
harla illa valinn til pess að fara að
auka gjöld landssjóðsins með pví að
fara að veita mönnum heiðurslaun,
og pað án pess að full ástæða sé til.
Eigi pessi laun aptur á móti að vera
vísindastyrkur til sagnafræðisstarfa, pá
er sú fjárveiting skrýtileg. Pað er ó-
hætt að fullyrða, að engri pjóð í heimi
hefur dottið pað í hug fyr, að fara að
veita manni styrk til vísindastarfa,
pegar hann er kominn á áttræðisald-
ur. Og með pessum launum til Páls
Melsteðs, hvort sem pau eiga að heita
heiðurslaun eða vísindastyrkur, er
öðrum manni, Jóni gamla Árnasyni,
gert rangt til, mj'óg rangi. Hann sótti
líka til pingsins um styrk til að gefa sig
við pjóðsagnastörfum og losast við önnur
störf sín. Jón Árnason hefur meir en
heilan mannsaldur verið bókavörður
við landsbókasafnið og mestan hluta
pess tíma fengið sáralitla og stundum
nær pví enga borgun. Hann hefur
varið miklum hluta æfi sinnar til
pess með ópreytandi starfsemi og sí-
vakandi elju og áhuga að safna pjóð-
sögum vorurn og hlotið pann heiður
erlendis, að hann mun að líkindum
kunnastur með erlendum pjóðum af
öllum núlifandi íslenzkum fræðimönn-
um. |>ví mátti nú enginn náðargeisli
frá hinni líknandi löggjafarsól skína
á hans elli líka? Yar pað af pví, að
hann bað ekki nema um 1200 kr., en
Páll Melsteð um 2000 kr.? Hann
fekk enga hvíld, engin heiðurslaun
eða vísindastyrk. Hann á að fá að
staulast ofan á landsbókasafnið, svo
lengi sem fæturnir geta borið hann.
Vér segjum petta ekki í pví skyni, að
oss pyki sjálfsagt að veita honum
þennan umbeðna styrk. Nei, engan
veginn. Fjárhagur landsins stendur
pví miður svo, að slíkan styrk rná ekki
veita, hvorki honum né öðrum. En
iir þvi að Páli Melsteð var veitt slíkt,
pá sýnir pað litla réttlætistilfinningu
hjá hinni háu pingdeild að neita Jóni
Árnasyni.
Áður nefndan 500 kr. viðhótarstyrk
til bókmenntafélagsins væri hægt að
spara með pví að sleppa orðunum
«til að gefa út sýslumannaæfir*. Bólt-
menntafélaginu væri sjálfsagt gert pægt
verk, ef hvorutveggju vær sleppt, pví
orðaviðbótin mun meiri byrði en svo,
að 500 kr. bæti hana upp.
þorvaldi Thoroddsen eru ætlaðar
allt að '2000 kr. «fyrir kostnað við
jarðjrœðisrannsóknir» og «styrkur til
sama til að safna til jarðjrœðislýsing-
ar Islands» 1000 kr. Eins og pað
virðist sjálfsagt, að hann fái fé til að
halda áfram jarðfræðisrannsóknum hér
um landið, eins virðist síðari fjárveit-
101