Suðri - 10.02.1886, Blaðsíða 3

19
lagt ríkt á við pá, að láta ekki hænu-
fet undan í peirri grein.
Báðir flokkarnir hafa, eins og að
líkindum lætur, hvor um sig foringja
og sömuleiðis dagblöð, til að halda
fram skoðunum sínum. Foringi hinna
<dönsku vinstrimanna», sem eru nokkru
liðfleiri á pingi, er Berg fólkspingsfor-
seti, ogblað peirra er <Morgenbladet»,
sem Berg stýrir, pó aðrir hafi ritstjórn
pess að nafninu til. Foringjar hinna
<freku vinstrimanna» eru peir Hörup og
Edv. Brandes, og blað peirra er <Poli-
tiken», sem Hörup er ritstjóri fyrir.
Báðir pessir flokkar hafa nú látið
til sín lieyra um stjórnarskrármál vort.
Bæði <Morgenbladet» og <Politiken»
hafa flutt um pað mál greinilegar og
skýlausar ritstjórnargreinir, sem hljóta
að hafa hina mestu pýðingu fyrir oss.
Báðar pessar greinir hafa verið pýdd-
ar á íslenzku í «Suðra», greinin í
<Morgenbladet» í síðasta blaði voru
og greinin í <Politiken» í 33. bl., III.
árg., 20. okt. f. á.
|>að sést ljóslega á greinum pess-
um, að skoðanir beggja pessara flokka
á stjórnarskrármáli voru eru alveg hin-
ar sömu; báðar greinarnar taka pað
fram með berum orðum, að yfirráð
Dana hafi orðið oss til lítilla heilla og
að stjórnarslcráin frá 1874 sé af svo
skornum skammti, að pegar frá byrjun
hafi verið hægt að sjá, að vér gætum
með engu móti til lengdar unað við
hana. Báðar taka greinarnar pað fram,
að kröfur pær, sem hin endurskoðaða
stjórnarskrá fer fram á, séu bæði eðli-
legar og sjálfsagðar, og pví er slajlaust
yfirlýst, að vér höfum jafnan rétt til
að ráða vorum málum og Danir sín-
um. par er ekki minnst á að <ein-
ingu ríkisins» sé háski búinn, ef kröf-
urn vorum um sjálfsforræði sé gegnt-
Nei, <Morgenbladet» segir: <íslending-
ar eru bróðurpjóð vor, sem stendur
oss jafnfœtis' . . . Hagsmunir pessara
tveggja pjóða (Dana og íslendinga)
koma í pessu efni (stjórnarskrármál-
inu) ekki í bága liverir við aðra. Yér
Danir getum með glöðu geði og án
þess að bíðci hið minnsta tjón veitt
íslendingum allt það sjálfsforræði,
sem þeir framast œshja“. Og <Poli-
tiken» kemst svo að orði: <J>egar peir
(íslendingar) geta bjargast upp á eigin
spýtur og annars eru á eitt sáttir,
getum vér ekki séð, hvers vegna peir
mega ekki ráða ollu sínu s]álfir“.
J>að er auðséð á pessum greinum
og pessum orðum, hve mjög frelsis-
skoðunum Dana hefur farið fram hin
síðari árin. J>egar stjórnarskráin okkar
var á stokkunum fyrii 1874, pá var
lítið um slíkar ræður eða slíkar tillög-
ur frá Dana hendi; pá var lítið um
réttinn talað, mest um náðina; pá réðu
líka pjóðfrelsismennirnir gömlu (de
1) Leturbreytingarnar höfum vér gert.
Ritstj.
nationalliberale) öllu, bæði í stjórn og
á pingi. Nú er ný öld runnin upp á
pingi Dana með nýjum skoðunum:
sérhver pjóð hefur eðlilegan rétt og
sjálfsagða heimtingu á að ráða öllu
sínu sjálf. A pessuin síðustu reynslu-
árum, pegar stjórnin í Danmörku hef-
ur reynt að buga og kúga með öllum
meðulum allt pað, sem á móti henni
hefur risið, pá hafa Danir sjálfir ein-
mitt lært að meta pjóðviljann að fullu,
pví daglega hafa peir séð, hve gæfu-
vana og heillum horfin sú stjórn er,
sem ekki styðst við pjóðviljann eða
meiri hluta pjóðarinnar, og hve mikið
böl hún leiðir yfir land og lýð.
|>að er engum efa bundið, pó að
vinstrimenn í Danmörku séu hart
leiknir sem stendnr, að peir á endan-
um, og pað kannske innan skemmri
tíma en margir ætla, beri sigurinn úr
býtum. |>að er eins ljóst og dagur-
inn, að mestur hluti pjóðarinnar telur
pað hinn eina hamingjuveg, að losna
úr læðingi Estrúpsstjórnarinnar. |>ess
vegna hlýtur Estrúp að fara frá; pað
er engin sú menntuð pjóð í heimi nú
á tímum, sem láti fáeina menn stjórna
sér nauðugri. Orð Björnstjerne Björn-
sons:
<Sú pjóð sem veit sitt hlutverk er
helgast afl um heim,
eins hátt sem látt má falla fyrir
kraptinum peim»
standa alltaf í góðu gildi og Danir
«vita sitt hlutverk», um pað er eng-
inn eíi.
pó að hr. Nellemann pess vegna
hafi gefið út «konunglega auglýsingu»
og sagt að kröfur vorar í hinni end-
urskoðuðu stjórnarskrá nái aldrei stað-
festingu konungs, pá getur hann ekki
talað nema fyrir sig og sína stjórnar-
tíð og hún getur orðið stutt, mikið
stutt. Vinstrimenn hafa nú með ský-
lausum orðum látið oss heyra, hvers
vér megum vænta af peim, pegar rás
viðburðanna ber pá upp í stjórnar-
sessinn, og vér purfum alls ekki að
óttast að peir pá gangi á bak orðum
sínum, peim, er nú hafa verið látin
nppi.
|>ess vegna er pað engin furða, pó
vér óskum pess, að Estrúp og Nelle-
mann sitji sem stytzt að völdum og
að vinstrimenn taki sem fyrst við
völdunum af peim.
En pó vér hljótum að bíða nokkra
stund, pá er ekkert í liættunni. Skoð-
anirnar um ýms endurskoðunaratriði
stjórnarskrárinnar festa pess dýpri ræt-
ur hjá pjóð vorri og annað hitt: strit
og stríð nokkurt er nauðsynlegt pjóð-
unum eins og hverjum einstökum
manni; slíkt herðir kjarkinn ogskerp-
ir skynsemina.
Ritstj.
Svar.
í 3. árg. «Suðra», 29. blaði, leit-
ast hr. Ólafur Pálsson á Höfðabrekku
við að hrekja grein pá, er ég ritaði í
«Suðra» viðvíkjandi fjallkönnunarferð
Ólafs 1884. Hann leitast við að hrekja
grein mína, pað er tilraunin, en meir
ekki; grein hans sýnir ljóslega, að
hann hafði vilja til að gjöra orð mín
ónýt, en hann sýnir líka, að hann
brast máttinn. Eg sýndi fram á, að
vatn pað, sem hann kom að 6. sept.
hefur ekki verið Stórisjór heldur J>óris-
vatn, sem bæði eg og margir hér-
lendir menn hafa komið að og pekkja
glögglega, já, efalaust mikið betur en
Ólafur sjálfur, pótt hann kæmi að pví
sem allra snöggvast, og eptir pví sem
ráða má af orðum ferðasögu hans
meir eða minna áttavilltur, prátt fyr-
ir pað pó hann hefði 2 kompása í
poka sínum. J>að gjörði minnst til,
hve marga kompása hann hafði í för
með sér, úr pví pað hefur ekki tekist
eptir pví sem sjáanlegt er, sem mest
var undir komið, að koma réttum átt-
um í höfuð honum. Hefði hann kom-
ið að Jórisvatni í dimmviðri og poku
pá hefði pað getað verið nátturlegt, pó
hann 1 bráðræði og breyzkleika skírði
vatnið upp og hefði á pví skemmri-
skírn. En að koma að pví í heiðskíru
veðri, hafa að líkindum uppdrátt og
lýsingu af pví, vera með 2 kompása,
og kannast samt ekki við að pað er
J>órisvatn, pað er meir en meðalvilla;
og pað er sú villa og sá ókunnugleiki,
sem tæplega er fyrirgefanlegur peim
manni, sem hafði pað álit á sér að
honum var trúað til pessarur farar
fyrir laun af almannafé. En pað er
mannlegt að villast, en ómannlegt að
vilja ekki láta af villu sinni. J>ví
tekur pað yfir, að vilja berja pessa
villu og vitleysu inn í höfuð á mönn-
um, sem betur pekkja og pað án
pess að færa nokkur skynsamleg rök
fyrir máli sínu. Slílt aðferð sem pessi
getur ekki skynsamleg kallast. Nei'.
J>rátt fyrir fjallkönnunarferð Ólafs, er
Stórisjór ófundinu enn, en J>órisvatn
varð á leið hans pann 6. sept., enda
pótt hann pekkti pað ekki í sólskininu
eða fyrir sólskininu.
Fleiri orðum vil eg ekki eyða um petta
efni; en að endingu vil eg sýna, að eg vil
Ólafi vel með pví að skilnaði að gefa
honum pað heilræði, um leið og hann
að líkindum neitar að taka aptur við
kosningu til næsta Alpingis, pá stígi
hann á stokk og strengi pess heit að
fara aldrei optar í fjallkönnunarferð,
svo ekki verði seinni villan argari
hinni fyrri.
Yindási í desembermán. 1885.
V. F. Jónsson.