Austri - 04.01.1884, Blaðsíða 3

1. árg.]
AUSTRI.
fnr. 2.
19 1 20
pólitikinni, pá ætlnm vér stjórnfrelsi
voru allmikla kættu búna, og pað úr
peirri áttiuni, er sízt skyldi. Vérvilj-
nm pví ráða bæði þjóðinni, er kún
kýs til pings og pinginönnum, er peir
koma á ping, að líta meira á stór-
málin, en minna á smámálin en nú
virðist eiga sér stað, enda er pað, að
vorri kyggju bezta ráðið til pess, að
viðhalda hjá mönnum peirri alvöru,
samvizkusemi og eindrægni, sem er
svo nauðsynlegt skilyrði fyrir góðum
og varaniegum árangri af starfa pings
ins. Og sýni pað sfg í framtíðinni,
að petta færist eigi í lag, pá væri,
að vorri kyggju ráðlegt, að breyta
pingsköpunum í pá átt, að nefnd
manna yrði kosin til að skera úr, kver
af peim málum, er pingmenn vilja
flytja á pinginu, skuli takast til með-
ferðar á pví og pví pingi, og gagni
pað eigi, pá verða eínhver öunur ný
ráð að koma til sögunnar.
EPTIRMÆLI ÁRSINS 1883.
Árið sem leið, má telja með kin.
um beztu árum. Tíðarfarið kefur
verið yfir höfuð kið kagstæðasta; hey-
afli manna bæði mikill og góður, og
fiskiafli mun víðast hafa verið í góðu
meðallagi. Verzlunin hefur og verið
með betra móti. Jpannig hefur ár-
gæzka hins liðna árs bætt mjög úr
harðærinu sem á undan hefur gengið,
svo hagur tfestra hef'ur vissulega batn-
að mun; mun fiestum finnast ótrú-
lega kafa rætzt úr pví bágborna út-
liti, sem var í fiestum sveitum við
Nýár í fyrra, pó að líkindum séu eigi
öll pau sár grædd, sem hin undan-
farín ár hafa veitt búnaði manna.
J>egar litið er á, hve gott og hag-
stætt hið liðna ár hefur verið bæði til
lands -og sjávar, pá mætti ætla, að
framfarir hefðu verið meiri en eru,
einkum að atvinnuvegirnir hefðu efist
og aukist, og meira hefði verið lagt í
sölurnar fyrir menntun almennings. En
pví miður virðist svo, sem pessum
nauðsynjamálum hafi verið litill gaum-
ur gefinn, og allt sitji við sama keip;
deyfðin og doðinn er allt of ríkjandi
lijá æðri og lægri.
J>ó dauft gangi nú fyrir almenn-
ingi, með að bæta sína eigin menntun,
mun sanni næst. að pingið í sumar
hafi eigi bætt mikið úr peim skorti,
né sýnt nokkra forustu í pví efni.
Til alpýðu-uppfræðingar, munum vér
eigi eptir (að barnaskólum undan-
teknum) að á pessu ári kafi verið stofn-
aður nokkur skóli, nema búnaðarskól-
inn á Eyðum í Suður-Múlasýslu, mun
hann pó kafa verið lítið sóttur. Póli-
tikin mun hafa verið stefnulítil, eða
réttara, algjört pólitískt stefnuleysi
mun gildandi. |>essa árs alping er
af sumum nefnt „pingið magra“, og
pykir pað sannmæli.
J>egar nú allt er skoðað, og borið
saman við kið fyrrveranda, pá sjáum
vér pó með gleði, að oss miðar feti
fram við ár kvert, pótt smátt sé opt
stígið í einu — Alpýða manna hugs-
ar smám saman meir og meir um al-
menn málefni, og hversu stjórnlands-
ins fer úr höndum peirra, er stjórna
eiga — Og ef áhugi manna á almenn-
um málum eykst —sem vér bæði ósk-
um og vonum — pá teljum vér pað
verulega framför.
J>ó vér getura eigi dulizt pess,
að alpýða haíi verið of áhugalítil um
menntun sína, pá mun pó hafa verið
stigið heldur feti fram.
Um atvinnuvegina mun pvi miður
lítið að segja, hvorki til lands né sjáv-
ar, en vér (vonum að komandi árið
færi í pvi efni eitthvert frjókorn í
skauti sínu.
Að endingu óskum vér, að deyfð
sú og drungi, sem virðist hvila yfir
pjóð vorri, sigi til viðar með hinni síð-
ustu sól ársins en upprenni með hinni
fyrstu Nýárssól nýr áhugi til fram-
fara og dugnaðar.
Oskum vór svo öllum gleðilegs
Nýárs..
Ritað 31. des. 1883.
Einn siður eða Öllu keldur ósiður
hefur lengi einkennt Austurland, og
pótt hann fari heldur minnkandi nú á
seinni árum, er pó enn of mikið um
hann, og pví er full pörf á, að áminna
menn um að afleggja hann hið fyrsta,
að pvi leyti som viðkomið verður.
|>etta er sá siður að menn fari
fótgangandi í kaupstað á vetrum, peg-
ar ekki verðnr hestum komið við, taka
út hjá kaupmanninum kaffi, sykur, vín,
tóbak og ýmislega aðra kramvöru eða
margt smávegis, sem vanta pykir heima
binda petta í einn bagga, sem orðið
getur um 100 pund, og stöku sinnum
par yfir, og gerast síðan áburðarklár-
ar! leggja kimbilinn á bak sér og halda
að pví búnu heimleiðis, opt í ófærð
heiini, og er pað merkilegt, pví að
landi stendur meðal annars, að í
Lóni kafi verið ping (eitt handrit
hefur: fjórðungsping) Áustfirðinga.
Ef nokkur tilkæfa er í pessu, pá
hlýtur pað að liafa verið eptir pjóð-
veldistímann, pví pað er ekki lík-
legt, að íbúar Múlapings hafi í
fornöld sótt ping suður í Lón, og
ekkert í fornsögum vorum bendir
tíl að svo hafi verið. En vér höfum
sögur af pvi, að á 14. öld voru ein-
stöku sinnum haldin fjórðungsping,
og pað á öðrum stöðum, en fyrrum
hafði verið, svo sem var árið 1320,
er Vestfirðingar héldu fjórðungs-
ping sér í f>orskalirði, og aptur
árið 1377, er lögmenn héldu fjórð-
ungsping í j>ingey í Borgarfirði.
Bæði pessi ping voru haldin um
pað leyti, er sverja átti nýorðnum
konnngi land og pegna, og hafa
líklega verið til undirbúnings hyll-
ingunni, að minnsta kosti hið síðar-
nefnda. Nú er eigi ósennilegt, að
einkvern tíma kafi slíkt ping verið
haldið af lögmannninum fyrir sunn-
an og austan, sem optast var bú-
jrændir eru lítt riðnir við landnám
annarstaðar. Ur jrándheimi voru:
Eyvindur vopni (og hans lið, er eigi
var allfátt) er fyrst nam land í Vopna-
firði, og sömuleiðis jorsteirin hvíti, er
par varð síðan mestur höfðingi, og
Hofsverjar eru frá komnir. Að lík-
indum var Lýtingur í Krossavík, faðir
Geitis, og bræður hans: f>orsteinn
torfi, er nam Jökulsárhlíð, og Vetur-
liði, er nam Borgarfjörð, einnig úr
|>rándheimi. Bræðurnir Ketill prymur,
ættfaðir Njarðvíkinga og Droplaugar-
sona, og Graut-Atli, er nam neðan-
verðan Eljótsdal og Skóga, voru úr
J>rándheimi, og sömuleiðis J>órhaddur
hinn gamli, er nam Stöðvarfjörð. Hafi
nú bræðurnir Brynjólfur hinn gamli,
settur syðra, og má pað ætla, að
hann hafi stefnt Austíirðingum til
pings í Lóni.
7
Ævarr hinn gamli og Herjólfur, er
námu Fljótsdal, Skriðdal og Breiðdal
verið líka úr J>rándheimi, sem reynd-
ar er óvíst, pá má svo að orðikveða,
að mestur porri Austfirðinga eigi kyn
sitt að rekja til f>rænda, og er nú
gaman að taka eptir, livernig sum ein-
kenni hinna fornu j>rænda hafa hald-
izt lijá Austfirðingum.
(Framh. næst.)