Austri - 20.08.1884, Blaðsíða 1

Seyðisiirði, jniðyikudag 20. ágúst.
Nr. 18.
206
207
205
15 E NjD I.N G.
J>að er gleðilegt tákn tímanna Iwe
óðum fjölgar á ári hverju íslenzkum
fræðiritum í ýmsum greinum; meðal
peirra má að maklegu telja bók, sem
er ný útgefin af hinu íslenzka hók-
menntafélagi og heitir: „Stutt rithöf-
undatal á íslandi, 1400—1882“. —
Höfundurinn er Jón Borgfirðingur, lög-
reglupjónn í íteykjavík, sem áður var
pjóðkunnur fræðimaður og hókavinur,
og hefur áður gefið út ýmsa bæklinga-
eptir aðra, og suma ritað sjálfur, svo
sem „Sögu um prentara og prent-
smiðjur á íslandi“ og „Æfiminning
Sigurðár Breiðfjarðar". petta hans
síðasta ritsmíði er hið fyrsta sem prent-
að hefur verið á íslenzku í pessari
grein, og eru peir ætíð góðra gjalda
verðir, sem fyrstir brjóta ísinn og byrja
á einhverju nýju og nvtsamlegu, hvort
heldur pað er í bókagjörð eða öðru,
einkum pá pað eru hinir svo kölluðu
ólærðu menn, sem pó opt og einatt eru
lærðu mönnunum fróðari um ýmislegt,
pví „margt er pað í karlsins koti, og
svo frv.
Rit pettahið fyrrnefnda erefiaust
samið með vandvirkni og töluverðum
samanburði fleiri bóka og handrita, en
hvorttveggja er, að efni pað er hér
liggur fyrir er mikið og marghrotið,
VALTÝR Á GRÆNM TREYJU.
Eptir handriti Magnúsar Bjarnasonar
á Hnappavöllum.
pegar Jón Arnórsson var sýslumaður í
Múlasýslu, bar það til, að vinnumaður Péturs
sýslumanns porsteinssonar, er þá bjó á Ketil-
stöðum á Völlum, var sendur suður til Reykja-
vikur bæði með brotasilfur og peninga, til
að smíða úr, því þá var ekki smíðað silfur í
Múlasýslum; en þegar maðurinn komaðsunn-
an aptur, fannst hann næstum dauður milli
Sauðhaga og Vallaness, og er þar fjarska langt
bæja á milli; fundu hann 2 smalar, og var
hann þá stúnginn 18 sárum; en þó lítið eitt
viðmælandi. peir spurðu hann, hver honum
hefði veitt slíka áverka, sagði hann að Valtýr
á grænni treyju hefði gjört það. Gat hann
og pað svo að trautt mun tilhugsandi
að fá allt talið í fyrstu tilraun, enda
mun hér vanta ærið marga, sem eins
vel mega rithöfundar heita og sumir
peir sem taldir eru, og til sönnunar
mínu máli vil ég með fám orðum nafn-
greina nokkra pá menn, sem eitthvað
hefur verið prentað eptir, andlegt eða
veraldlegt, í ljóðum eða lausu máli
— peir eru:
Arnór Jónsson, prófasturí Vatnsfirði.
Árni Gíslason, bóndi í Höfn í Borgarf
Alexander Bjarnas., bóndi fyrir vestan.
Ásm. Sigurðsson, bóndi í þingeyjars.
Árna Ó. Thorlacius, umboðsmaður í
Stykkishólmi.
Bjarni.Gizurarson, prestur að J>ingmúla.
Benidikt J>órðarson, prestur að Selárdal.
Björn Halldórsson, próf. að Laufási.
Björn Halldórsson, prófastur að Garði
' í Kelduhverfi.
Bogi Benidiktsson að Staðarfelli.
Bjarni Gunnarss., stúdent á Akureyri.
Benidikt Magnússon Beck, sýslumaður.
Björn Jónsson, dbrm. í Lundi.
Benidik Jónsson, prestur í Bjarnanesi.
Bjarni Jpórðarson, bóndi á Siglunesi.
Björn Sturluson á Suðurnesjum.
Bjarni Guðmundsson, ættfræðingur íyrir
sunnan.
Davíð Scheving, stúdent í Rauðsdal.
Einar Jónsson, prestur að Eellsmúla.
Eiríkur Hallsson, prestur að Höfða.
Eiríkur Ólafsson, hóndi á Brúnum.
ekki sagt frá meiru, því hann dó um leið.
Búið var að ræna hann öhu silfriog skjölum,
og hafði hannþóhaftmikiðmeðferðisafhvoru-
tveggja, því margir ríkir menn sendu með
honum silfur til að smíða úr. Nú vissu menn
ekki af neinum sem Valtýrs nafn bar nema
bóndanum á Eyólfsstöðum, og var hann hinn
mesti sómamaður, reyndur að dyggð og ráð.
vendni, og almennt virtur og elskaður. Bóndi
þessi átti 40 hdr. í fasteign, og að því skapi
af lausafé. Hann gekk í grænni treyju, oger
í munnmælum að það hafi verið einkennis-
búningur þeirra, sem áttu 40 hdr. í fasteign
og þar^yfir. Var hann nú tekinn til rann-
sóknar af áðurgreindum sýslumanni Jóni Arn-
órssyni, (hann bjó á Egilstöðum á Völlum),
og harðlega ásakaður fyrir að hafa orðið manni
þessum að bana; en Valtýr forsvaraði sig með
skynsamlegum orðum, og skýrskotaði til síns
fyrra lífernis, sór sig og sárt við lagði að hann
væri saklaus af mannsmorði þessu; en sumir
sem höfðu öfund á honum fyrir það; hvað rík-
ur hann var og vinsæll, báru sakir á hann'
Guðmundur Erlendsson, prestur að
Felli í Sléttuhiíð.
Guðmundur Brandsson, hreppstjóri 1
Landakoti.
Gísli Eyjúlfsson á Vestfjörðum.
Gísli Sigurðsson, bóndi á Klungur-
brekku.
Geir Vigfússon, bóndi á Akureyri.
Guðbrandur Einarsson, hóndi í Mý-
vatnssveit.
Guðrún |>órðardóttir á Gróustöðum við
Gilsijörð.
Guðbjörg Árnadóttir á Yzta-Felli í
Dalasýslu.
Grímúlfur Bessason, prestur að Eyðum.
Hallgrímur Jónsson, djákn á Jnngeyra-
klaustri.
Hálfdán Rafnss., prestur að Undirfelli.
Hákon Hákonarson, hóndi í Brokey.
Hallgrímur Eldjárnsson, prófastur í
Miklagarði.
Hallvarður Hallsson, bóndi á Horni.
Jón Einarsson, rektor á Hólum.
Jakob Finnbogason, prestur að |>ing-
eyraklaustri.
Jón Egilsson, prestur að Hrepphólum.
Jón Ormsson, próf. að Sauðlauksdal.
Jón Árnason, bóndi á Víðimýri.
Jón Jónsson blindi.
Jón Jónsson, vefari fyrir sunnan.
Jónas Guðmundsson, prestur að Hít-
ardal og Staðahrauni.
Jónas Gottskálksson, söðlasmiður.
Ingimundur Ingimundarson, prentari.
/
og var hann því grimmilega og meðaumkun-
arlaust píndur til sagna, en hann vitnaði til
guðs um að hann væri saklaus; varhonumþá
hótað dauða, og kom það fyrir sama; beið
hann rólegur þess sem verða vildi, og vonaði
að sakleysi sitt mundi opinberast. Var hann
svo dæmdur til dauða, af Jóni sýslumanni, og
hljóðar dauðadómurinn þannig:
„Dæmdur í dag, sjálfseignarbóndinn Val-
týr á grænni treyju, búandi á Eyjólfsstöðum,
fyrir hryllilegasta mannsmorð, ásamt stuldi á
skjölum og pappírum, peningum og silfri, voru
það hins deyjandi manns síðustu orð, að vitni
tveggja smalamanna, sem fundu hann dauð-
vona, að Valtýr á grænni treyju hefði framið
allt þetta. fví dæmist sjálfseignarbóndinn
nefndur Valtýr á Eyjólfsstöðum á Völlum, til
hengingar á gálgaás, 6 álna löngu rauðviðis
tré, grjót borið á annan enda þess, í 30 manna
viðurvist — fyrir sitt águðlega mannsmorð
og stórþjófnað, sem hann þó aldrei meðgengið
hefur, en segir sig alltaf saklausan af“.
Jón Arnórsson.