Austri - 27.08.1884, Page 2

1. árg.]
AUSTRI.
[nr. 19.
220
falli vel að henni, og sé gat rétt fyrir
hlaupsendanum, á öðrum gaílinum;
önnur göt eru eigi á honum nema
smágöt á botninum, svo nægilegur
loptstraumur sé í stokknum, og vatn,
sem ganga kynni í hann í rigningum
eða peyviðrí, er snjór liggur á, geti
sigið niður. í stokknum sé lítið hjól,
fest á stuðlum hjá byssuskeptinu, sem
agnúastrengur gangi aptur um frá
gikkinum og svo fram með hlaupinu
út um opið, er lilaupsendinn liggur í
og paðan í agnbita rétt framan við
byssukjaptinn. Stokkurinn sé skorð-
aður í steinpró og lagðar hellur yfir
og framan við, svo hvergi sjái í tré,
og skal pró pessi vera svo löng, pröng
og djúp að dýrið verði að fara inn í
hana framan að hlaupinu, en geti eigi
náð í agnbitann að ofan eða tilhliðar.
J>róin fram undan stokknum, er byssan
liggur i, ætti að vera talsvert hærri
fram við próar-dyrnar en upp við
stokkinn, svo skotið hitti dýrið og vinni
pví til fulls, er pað kippir í agnið,
pví svo er optast að tóur kippa eigi
bitanum að sér, heldur beint upp
hlypi pá skotið, pó pað hitti eigi haus-
inn, annaðhvort í brjóstið eða kviðinn.
Aldrei skyldi veiðimaður draga bóginn
upp eða láta sprengihettuna á fyr en
liann væri búinn að ganga frá agni og
agnstreing. Myl og ló úr fjárhúsum
er gott að hafa milli steinanna í
prónni og kring um hana, en agnbita
eigi fleiri en penna eina. Sjálfsagt
er að gæta sömu reglu og áður er talin,
að leggja byssuna seint á kvöldin, eigi
fyr en fuglar eru horfnir og hleypa
henni á morgnana og taka agnið áður
en peir eru komnir á ferð.
5». K.
aður. Var hann [>á svo hræðilegur, að fáir
treyetust til að urða hræ hans. Mjög þótti
reimt á leiði hans nokkra hrið, og þótti eldur
loga þar um nætur. Eitt sinn var það að
maður frá Egilstöðum ók heim gálgatré Val-
týrs og vildi brenna því, og hjónokkuð nið-
ur af því til eldiviðar, en um nóttina var þar
grimmilega riðið húsum og barðar utan þekj-
ur, svo brakaði í hverju tré, en maðurinnvar
snúinn úr liði á báðum höndum ogfótum, og
var svo aldrei með heilli sinnu upp frá því.
Síðan var gálgatré þetta flutt aptur á sinn stað,
nefnilega þangað sem Valtýr var hengdur, og
þar er það enn í dag, og er meir en 3 álnir
á lengd. Hafi menn sofnað á leiði Valtýrs,
hefur þá dreymt mjög ónotalega. Jafnanblása
bein hans uppp aptur, hversu vel sem þau ei-u
urðuð, og má jafnvel sjá þau flest öll enn í
dag. Bera þau þess vott að hann hefurverið
stórvaxinn maður; tóku lærleggir hans manni
18 ára, sem var meóalmaður á vöxt, í mitt
lær. Hefi ég svo ekki heyrt þessa sögu lengri.
221
MÖBRUYALLA SKÓLINN.
|>að er eðlilegt, að ritstjórar taki
og almenningur vilji fá skýrslur um
Möðruvallaskólann. En pessar skýrsl-
ur eru pví að eins að gagni, að sá,
sem skýrsluna gefur, hafi vit og vilja
til að skýra satt og rétt frá. Auð-
vitað er pó, að hin sannasta og bezta
skýrzla um skólann eru menn peir,
er frá honum koma, pað er að segja
peir menn, sem ljúka námi sínu á
honum og fara paðan með sóma. Eptir
pví, hvernig pessir menn reynast, vil
ég biðja menn að dæma skólann, pví
að með pví móti eru peir líklegastir
til að dæma réttan dóm, en ekki með
pví að dæma eptir orðahreytingi ein-
hvers og einhvers. Mér er sönn gleði
að geta sagt, að peir piltar, sem út-
skifazt hafa úr skólanum og ég hefi
pekkt til síðan, hafa reynzt sér og
skólanum til sóma.
J>að er og verður hið verulegasta
atriði við penna skóla eins og aðra,
liverjnm framförum piltar taka í
þeim greinum, sem kenndar eru.
J>eir, sem ekki pekkja pilta pá, sem
útskrifaðir eru af skólanum, eðurhafa
eígi pekkingu til að dæma um kunn-
áttu peirra, hafa hvergi áreiðanlegri
grundvöll að byggja dóm sinn á um
skólann en í skýrslum prófdómend-
anna og vitnisburðnm pilta við burt-
fararprófin. Hitt er atriði, sem miklu
minna er í varið, hverjar krásirpiltar
eta á hverjum degi, eða jafnvel hvort
einhverjnm pilti verður pað á að byrja
á söngversi eða raula rímnaeyrindi í
undirbúningstíma.
í 15. númeri Austra hefir Beni-
dikt S. J>órarinsson leitast við að gefa
skýrslu um Möðruvallaskólann. Beni-
dikt pessi var hér á skólanum veturna
1880—81 og 1881—82 og gekk honum
mjög tregt. Svo var hann hér enn
seinast liðinn vetur, og gekk ekki betur
en áður, enda var hann mikið lasinn
meiri part vetrarins, svo hann treysti
sér ekki að ganga undir próf í vor.
Yera má, að hann ætlist til, að pessi
skýrsla skuli vera prófritgjörð sín.
Eptir priggja vetra viðkynningu við
Benidikt penna er ég sannfærður um,
að hann hefur hvorki vit né pekkingu
til að dæma um kennslu. Dómurhans
í peim efnum er með öllu óáreiðan-
legur; sézt pað bezt af pví, er menn
bera saman vottorð prófdómendanna
við dóm hans.
J>að, sem Benidikt segir um
kennslu Halldórs Briems, nær engri
átt. Prófbækurnar bera pað,með sér,
að piltar peir, sem útskrifast hafa 2
hin síðustu árin, hafa fengið heldur
betri en lakari einkunnir í peim grein-
um, sem hann kennir, heldur en árið
áður en hann tók við. J>ykir mér
pað undarleg kenning, ef sá maður
222
er ónýtur kennari, er gjörir lærisveina
sína vel að sér í peim greinum, sem
hann kennir. Eg hefi opt verið í kennslu-
stundum hjá Halldóri Briem, og get
ég borið um pað, hann leggur fullt
eins mikla alúð við kennslu sína og ég
hefi heyrt nokkurn kennara gjöra.
Leikfimi er hvergi kennd, sem ég veit
til, verkfæralaust, pótt til pess sé
ætlazt að svo sé gjört á Möðruvöllum.
Eg set hér á eptir meðaltal einkunna
peirra, sem piltar hafa fengið í peim,
greinum, sem Halldór Briem kennir,
pau prjú árin, sem burtfararpróf hafa
verið hér við skólann, og hefir Halldór
kennt undir tvö hin síðari. Hæzta
einkunn er 6,00
Piltar, sem útskrifuðust, fengu að
meðaltali árið . . 1882 1883 1884
í Dönsku 3,94 3,63 4,16
- Reikningi 4,38 4,71 4,67
- Söngfræði 4,58 4,67 5,00
pessi tafla sýnir nú, að kennsla Hall-
dórs Briems hefur ekki reynzt miður
en sú, sem áður var.
Að pví er fæðissöluna snertir, pá
get ég borið vitni um pað, að ekki
hin minnsta umkvörtun hefur verið
um hana gjörð hina síðustu tvo vetur,
enda hefir ekki Benidikt haft fæði
hjá Jóni G-nðmundssyni penna tíma.
Eg hefi opt spurt pilta um, hvort peir
væru ánægðir með fæðið, og hafapeir
sagt, að peir hefði ekkert að pví að
finna. Um hinn eina pilt, sem Beni-
dikt nefnir, er pað að segja, að seint
í Martsmánuði vísaði ég honum burt
úr skólanum fyrir fullar sakir, og pá
beiddi hann Jón Guðmundsson að selja
sér fæði. J>angað til var hann í fæði
hjá mér, og gat fengið pað út skóla-
árið, pótt hann væri ekki skólapiltur.
Nú er Jón ekki skyldur að selja öðr-
um fæði en skólapiltum, og ekki nema
peim, sem æskja pess við byrjun skóla-
ársins.
Að piltar lesi lítið eða ekkert á
Möðruvallaskólanum, eins og Benidikt
virðist að gefa í skyn, eru hrein og
bein ósannindi. Að einhverntíma komi
fyrir hávaði eða tusk í bekk mun eng-
um, sem nokkurn tíma hefur verið í
skóla, pykja nein fádæmi.
J>að, sem Benidikt segir um mig,
virði ég einkis svars; mér er nóg, að
að peir, sem hér eru nálægt og pekkja
bezt til skólans, eru ekki á sömu skoð-
un og hann. Eg er heldur ekkert
hræddur um að skólinn dragist upp,
pótt J>orvaldur Thoroddsen ekki sé
við hann um thna. En hitt er satt,
að ísland er illa farið, ef ekki er nema
einn J>orvaldur og Benidikt S. J>ór-
arinsson er hans spámaður*).
í reglugjöro Möðruvallaskólans
*)Meistari Benidikt Gröndal er nú settur til
að kenna hér við skólann í vetur í fjarvcru
forvaldar Thoroddsens.