Austri - 08.06.1885, Blaðsíða 1

1 8 85.
ci a>
a>
O
(73
- rÖ
ú s
C C8
ho Ö
° I
f-
* o
bC :0
| .9
P g
§
< CO
~ co
f-i
:2 kf
£2 J-
,S «3 <N
03 n3 _•
25* bc
bc r-J O
£} tí ci
< 3 2
A co
• fl
b ^ g
0 "Í
^ >
Pf
05
S j §
ö ^ c
»Ö s •'í
tí o
.S o u
í2 *0 pQ
» 81
r+ tí O:
£. E cns
p* e
g; “.
9= v œ
3* § <w'
«3» &=>crg.
c- s= S
cfl O*
CÐ 03
►c jr
CJ' cs
2. ►* '
cL I"
►5' cn?
2. »-s
2, c'
p o
B ^
. j»«
aq
ö' h
p ^
§ ?
‘g' K
CD o:
. P'
2. árg.
Seyðisfirði, inánudag 8. júní.
>r. 10
(Að sent).
L’in tíundarsTÍk.
Meðan gömlu tíundarlögin
giltu, og sú ákvörðun hafði alstaðar
lagagildi, að þeir sem tíunduðu i
lausafé 1 hundrað yfir manntal peirra,
skyldu greiða 20 álna háan skatt auk
allra annara gjalda, voru tíundarsvik
svo almenn, að sá sem gjörði sig sek-
an í peim, var ekki álitinn af alpýðu
neinn minni maður. |>að má ætla að
tíundarsvikin hafi upphaflega sprottið
af viðleitni manna til að komast hjá
hinum óeðlilega og punga 20 álna
skatti, enda ef maður vill afsaka pessa
synd, má segja að mönnum væri vork-
un, pótt peir drægju undan nokkuð
af lausafé sínu til tíundar, til að
sleppa hjá pessu ópokkasæla auka-
gjaldi. En smámsaman mun pessi
synd haf'a komizt upp í vana, og
jafnvel margir gert sig seka i henni,
sem ekki höfðu til pess pá ástæðu að
firrast skattinn. Og svo kvað ramt
að pessu, að tíundarsvikin voru orðin
algeng pjóðar skömm, sem hver drýgði
og duldi með öðrum, og að eins fáir
fundu til pess, að hér var að ræða
um algenga svívirðingu, sem nauðsýn
kraíði, að af væri lögð og stígar
stemmdir fyrir.
jpegar allri skatta löggjöf lands-
ins var gjörsamlega um breytt nú fyrir
fáum árum, skatturinn gamli alveg
af'numinn og ný tíundarlög gefin fyrir
landið, miklu óstrangari og frjáls-
lyndari en hin eldri lög um sams
konar efni, pá hafa eflaust flestir
peir er kunnugir voru tíundarsvikun-
um, og fundu sárt til pess að hér
purfti breyting á að verða, gert sér
góðar vonir um að tíundarf'ramtalið
mundi færast til lagfæringar, og að
pessi pjóðarlöstur mundi bráðum
hverfa. Hin mildu tíundarlög voru
og eflaust sett til pess, að menn skyldu
ekki framvegis geta sagt, að peir
hefðu neina verulega ástæðu til tíund-
ar undandráttar , og í peirri von að
íramtalið yrði eptir pað nokkurn veg-
inn satt og rétt.
J>að er líka engum efh bundið,
að tíundarframtalið er nú miklu rétt.
ará, að minnsta kosti allvíða, en pað
áður var, og mun afnumning gamla
skattsins og setning hinna nýju tíund-
arlaga eiga nokkurn pátt í pví. en
fjarri pví allan. Eramför sú í mennt-
un, er orðið hefur á seinni árum hjá
alpýðu víða, og sú breyting á hugs-
unarhætti manna sem paraf hefur
leitt, hefur að vorri ætlan átt veru-
legastan pátt í pessu- í umgengni
vorri og viðkynningu við hændur hef-
ur oss fundizt peim vera hættast til
tíundarsvikanna, sem mestir voru apt-
urhaldsmennirnir, fáfróðastir og fast-
ast bundnir á klafa gamals óvana.
Eramför í menntun mundi pví verða
einhlítasta ráðið til að afnema með
öllu tíundarsvikin. Að svíkja tíund
munar nú engan í efnalegu tilliti, en
menn munar um pað í siðferðislegu
tilliti. Að gera sér sjálfum skömm
og svívirðingu, ef engir sannir per-
sónulegir hagsmunir virðast knýja til
pess, hlýtur að spretta af misskiln-
ingi og röngum hugsunarhætti.
I.teyndar var pað ekki tilgangur-
inn með línum pessum að hrýna f'yrir
mönnum, hversu ómissandi er að efla
framför alpýðunnar í menntun og
upplýsingu, jafnvel pótt pað verði
aldrei um skör fram brýnt fyrir mönn-
um. Miklu heldur ætluðum vér ein-
faldlega að leiða mönnum fyrir sjón-
ir, hversu ósæmileg tíundarsvikin eru
og pað pví fremur sem pau tíundar-
lög er vér nú höfum, eru svo sérlega
mild og mannúðleg, að mestu furðu
gegnir að nokkrum skuli til hugar
koma að svíkja tíund eptir peim. Og
pó hrennur pað pví miður enn ofvíða
við, að fjarska skakkt sé talið f'ram
til tíundar. Vér getum vitnað til
peirra manna í hverjum hreppi, er
par hafa fengizt við sveitarstjórnar-
■ störf og kynnt haf'a sér rækilega tí-
undarframtal manna. Munu peir
ekki með oss bera, að enn séu tí-
undarsvik hýsna almenn, pótt pau
séu eflaust nú í smærri stýl en áður?
Ollum peim er vilja láta sér annt
um sóma og velfarnan lýðs og lands,
hlýtur að renna til rifja, hversu smá-
smuglegir margir búandkarlar eru í
framtali sinu til tíundar, og hversu
mikla minnkun peir baka sjálfum sér
með pví. J>ess vegna hlýtur líka öll-
um góðum mönnum að vera um hug-
að, að hér á verði nauðsynleg og full
lagfæring.
Jaínvel pótt vér ætlum, að tiund-
arsvik, svo smámunaleg og smánar-
leg sem pau eru, muni aldrei með
öllu hverfa fyr en hugsunarháttur al-
pýðunnar breytist meir til hatnaðar
en enn er orðið, og sómatilfinningin
verður ríkari en til pessa hefur verið
hjá allmörgum, viljum vér pó geta
hér um hvernig lögin bjóða að fara
að, pegar einhver verður grunaður um
tíundarsvik. í tíundarlögunum nýju
er pannig að orði kveðið: „fj'ki
hreppstjóra framtala einhvers tor-
tryggileg, getur hann gert hlutaðeig-
anda tíund, er liann álítur hæfilega“>
og enn fremur: „Sá er verður sann-
ur að röngu tíundarframtali, verður
sekur um 10 til 100 krónur, og gjaldi
að auki tíundir og önnur lögboðin
gjöld af pvi, er hann dró undan“.
Samkvæmt pessu er pað hreppstjór-
inn sem á samvizkusamlega að gæta
pess að menn telji rétt fram. Hafi
hann nokkurn veginn fulla vissu
um hið gagnstæða, á liann eflaust að
að gera hlutaðeiganda tíund og til-
kynna sýslumanni málið. Og hversu
opt er pað að hreppstjóri hlýtur að
hafa grun, já jafnvel fulla vissu urn
að einhver telji skakkt fram. Og
pó gerir hann ekkert af pví sem hók-
stafur laganna leyfir, og andi peirra
skuldbindur hann til. Hann pegir og
líður sakadólgnum að ana áfram í
ósómanum. Islenzka meinleysið og
um leið gagnsleysið sem pví er svo
opt samfara, er orðið svo rótgróið í
holdi pjóðarinnar, að erfitt er og í
sumum sveitum jafnvel ómögulegt að
fá vel dugandi hreppstjóra. Einkum
munu fjölda margir hreppstjórar hliðra
sér hjá, að líta eptir tíundarframtal-
inu sein vera her. Og pó ljá lögin
peim par svo styrka aðstoð, að vér
höfum ástæðu til að ætla, að væri
peim beitt eins stranglega eins og
heimild er til, pá mundu næsta fáir
dirfast að draga undan. Að greiða
hina háu sekt. er liggur við tíundar-
svikum, mundi flestum er til pess
kæmi, pykja erfitt, og hugsa sem svo
að peir skyldu ekki optar brenna sig
á sama soði. Til einskis finna smá-
ar sálir svo mjög sem til fjárútláta.
Eins og á hreppstjórum hvílir
samkæmt lögum sú skylda, að sjá um
að tíundarframtalið sé rétt, eins verður
að ætlast til að peir en ekki aðrir
geri pað er parf til pess að lögun-
um sé hlýtt í pessu efni. j>að hefur
komið fyrir að prestar, pegar peir
urðu varir við undandrátt undan tí-
und, hafa skorizt í málið og tilkynnt