Fjallkonan - 31.03.1884, Blaðsíða 2

10
F JALLKONAN.
J
Hvað liefir nú verið gert á þessari öld til að
koma upp verksmiðjuiðnaði i landinu ? Als ekki
neitt. I þessu tilliti stöndum vér því á baki 18.
aldar manna, og því er miðr að svo er i fleiru.
Leitt er til þess að vita, að vér seljum nál.
aflan varning vom óunninn til annara landa og
íorum þannig á mis við öll þau laun, er kafa
má fyrir að vinna hann. Þannig seljum vér ið
helzta verknaðarefni vort, ullina, óunna úr landi,
enn kaupum í staðinn dýru verði lítlend klæði
og léreft, er bæði era endingarverri og óhollari
enn innlendr vefnaðr. Það sem flutt er héðan
af unnum varningi er eigi teljandi. Árið 1879
voru flutt úr landinu 1,700,000 pund af ullu.
Hve mörgum hundr. þúsund kr. mundu vinnu-
launin nema ef öll þessi ufl væri unnin i landinu ?
Vér ættum eigi einungis að vinna úr ull vorri
mest allan vorn fatnað, heldr ættum vér og að
geta selt mikið af úflarvarningi tfl útlanda með
stórum hagnaði. Nú sem stendr er ullarvarn-
ingr vor í litlu áliti og ágóðalitil vara, enn ef
vér lærðum að vinna ullina á greiðari hátt og
betr, efumst vér ei um, að varningr vor yrði
hvarvetna eftirsóknarverðr.
Ullarverksmiðjum eða verkvélum þyrfti að koma
á fót á helztu verzlunarstöðum landsins eða í
nánd við þá. Víðast mun svo haga til, að hægt
er að fá nægflegt vatnsafl tfl að hreyfa slíkar
vélar. Á sýningunni í Rvík var i sumar sýnis-
horn af hreyfingarfærum (yfiríallshjól) fyrir verk-
vél, er gengi með vatnsafli, eftir Magnús Þórar-
insson Þingeying. Þess konar hjól taldi smiðr-
inn mundi hafa 5 hesta afl ef það væri 5 ál.
i þvermál og 1 al. á þykt. Slikar verkvélar
þurfa ekki mikið vatn til hreyfingar og þær eru
heldr eigi svo dýrar, að ókljúfandi sé að kaupa
þær ef eigi vantaði áhuga og samheldi almenn-
ings. Með hlutafélögum mætti líklega koma
slikum fyrirtækjum á fót, og þarf vart að efast
um styrk af allmannafé. Ef alþingi framvegis
leiðir hjá sér jafn áriðandi mál, álítum vér að
þvi sé mjög svo mislagðar hendr.
Bókmentafélagið. Deild félagsins í Khöfn
hélt vetrarfund sinn 17. febr. Þar var rætt mál-
ið um afnám Hafnar-deildarinnar, er samþykt
var á fundi deildarinnar hér í sumar, og var sett
í það 5 manna nefnd og því þar með frestað.
Sagt er, að allmargir landar í Höfn sé meðmæltir
sameining deildanna, enda er öllum auðsætt, að
þessi tviskipting stjórnarinnar hnekkir fram-
kvæmdum félagsins, þar sem deildirnar geta ekki
verið samhentar. Stjórn félagsins er því eigi í
góðu lagi, og bókaútgáfur þess mæta misjöfnum
dómum nú in siðari árin. Það er sök sér, þótt
félagið byrji á að gefa út bækr og hætti svo við
þær í miðju kafi, svo sem hefir átt sér stað með
Tölvísina, Ilíons kvæði og Hórazar bréfin; hitt
er enn verra, ef margar af bókum þeim, er fé-
lagið gefr út, eru eigi við alþýðu hæfi og sum-
ar svo, að nálega enginn vill lesa þær.
Sýslumannaæfimar teljum vér óþarfa bók og
óalþýðlega, þótt góðr fræðimaðr hafi að nýju um
þær íjallað, og væri ráðlegast að hætta þegar
við útgáfu þeirra, því annars kastar félagið stór-
fé á glæ. Svo var tfl ætlazt, að Tímarit félags-
ins yrði alþýðlegt fræðirit, enn þar hafa brugð-
izt beztu vonir, þvi mikið af efni þess er lok-
leysa, sem enginn hefir gagn af nema sá, sem
ritlaunin tekr og prentsmiðjan sem prentar það.
Sumt i Tímar. virðist fremr glámskygnislega
valið, og þótt nú sé nokkurir færir menn i rit-
nefndinni, er naumast að vænta að þeir leggi
meiri rækt við það, er þeir sjálfir fara að gefa
út tímarit í lika stefnu. Deildin i Höfn er
nú farin að gefa út „Islenzkar fomsöguru, svo
sem kunnugt er, enn í stað þess að gefa út ó-
dýrar alþýðuútgáfur (texta-útgáfur) af þeim, eru
þær gefnar út i dýrum kritiskum útgáfum, enda
selzt mjög litið af þeim, og eru þó Islendinga-
sögur fornfræðafélagsins ófáanlegar. Þannig
þykjast félagsmenn með réttu geta fundið að
bókaútgáfum félagsins.
Það bætir ekki úr skák, að nú er risið upp
nýtt félag, er fæst við bókaútgáfur og keppir
við Bókmentafélagið, það er ið svokallaða „Þjóð-
vinafélagu, sem nú er alveg horfið frá sínuupp-
haflega marki og miði, og orðið vísindalegt bók-
mentafélag, enda hefir það vísindamanninn
Tryggva riddara fyrir forseta.
Yetrarfundr Bókmentafélags-defldarinnar hér
verðr haldinn innan fárra daga.
ÚTLENDAR FRÉTTIR.
——
Yér gátum í siðasta blaði inna helztu útlendra
frétta, og skulum nú skýra nokkuð nánara frá.
Veðrátta hefir verið góð allvíðast í vetr. I
Danmörku eimuna-mild, og varla komið snjór
eða frost.
Auk þeirra, er vér nefndum að látizt hefði í
Danmörku, er og dáinn G-ebauer tónaskáld. —
Fog, er áðr var byskup í Árósum, er nú orðinn
Sjálands byskup eptir Martensen.
Oscar konungr hefir nú sæmt Selmer forsætis-
ráðherra inni dýrustu sænsku orðu, Serafimsorð-
■unni, og ritað honum þakkarbréf fyrir hans trúu
og dyggu konungs-þjónustu.
Af uppreistinni i Súdan eru þau tiðindi nýj-
ust, að herforingi Englendinga, sá er Graham
heitir, hefir tvivegis unnið sigr á uppreistar-
mönnurn (inn síðari 12- þ. m.). Foringi þeirra,
Osman Digma, flýði, enn eigi hafa menn greini-
legar fregnir um, hversu spámannsliðið stendr
nú að vígi. Egiptar hafa reynzt mjög dáðlausir
í allri framgöngu gegn uppreistarmönnum.
I Tonkin hefir litið gerzt annað enn það, að
Frakkar hafa náð kastalaborg einni, Bac-Ninh,
á sitt vald.
Alt af berast nýjar sögur um spillvirkjatil-
raunir Fenía, og finnast sifelt fleiri sprengivélar