Fjallkonan - 16.03.1885, Blaðsíða 1

Fjallkonan - 16.03.1885, Blaðsíða 1
1885. 5. J3LAÐ. REYKJAVÍK, 16. MARZ. Á öllum Norðrlöndum hefir margt verið rætt og ritað með og móti bók þeirri, er heitir „Gif(as“, eftir Aug. Sírindberg. sænskan mann, er getið hefir verið í íslenzkum blöðum. Flest blöð framfara- manna á Norðrlöndum hafa og fært kafla úr bókinni. í bók þessari eru tólf hjúskaparsögur. Enn fyrst setr Strindberg fram í nokkurum greinum tillögur sínar um þegnréttindi kvenna og er helzta efni á þessa leið: „I. Stúlkurnar eiga að hafa jafnan rétt til mentunar og piltarnir. f>að er ekki svo að skilja, að ég ætlist til, að kvenfólkið læri alla þá endi- leysu, sem troðið er í námsmenn nú á dögum. þ>að mun sannast, að á síðari tíma verðr engínn munr gerðr á alþýðuskólum og embættismanna- skólum, stúdentsprófi og öðru skólaprófi, heldr ber að því, að alment borgaralegt próf verðr upp- tekið, sem kemr í stað fermingarinnar. Undir þetta próf ætti jafnt að ganga karlar sem konur, og skilyrðin fyrir því ætti að vera að kunna að lesa, skrifa og reikna, vita deili á helztu landslög- um. þegnlegum réttindum og skyldum, og kunna eitt lifandi mál. f>eir sem vilja læra að þekkja hvað Cicero sagði um Lucius Sulla, mega það gjarnan, ef þeir hafa tíma til þess konar óþarfa, enn framtíðin mun krefjast þess, að hver maðr vinr.i fyrir sér með líkamanum eins og náttúran hefir ákveðið. II. Skólar skulu vera sameiginlegir fyrir pilta og stúlkur, svo að hvortveggja fái sem fyrst færi á að kynnast hvort öðru, öðru vísi enn nú gerist, er piltarnir ímynda sér stúlkurnar sem engla, og stúlkurnar ímynda sér piltana dýrlega riddara. Með þessu móti mundu hverfa óeðlilegir lestir, er spretta af bráðum þroska og eiga rót í sundrgreining pilta og stúlkna. III. Stúlkurnar eiga að hafa jafnt frelsi til að kjósa sér menn og karlmenn hafa til að fá sér konur. IV. Svívirðilegt smjaðr, er kallað er kurt- eisi við kvenfólk, á að hverfa algerlega fyrir fullkomnum jöfnuði karla og kvenna. V. Kvenfólkið á að hafa kosningarrétt. Með því að fermingin verðr í framtíðinni próf í lands- lögum, og með því að mannfélagið á ári hverju verðr að standa skil á skýrslum sínum til allra þegnanna, á konan eigi síðr enn maðrinn að geta dæmt um það, hverjum manni eða hverju máli hún gefr atkvæði sitt. VI. Kvenfólkið á að hafa kjörgengi til allra embætta, og verðr það eigi örðugra, er sjálfstjórn er á komin, enn nú, þar sem konur nú á dögum mega ráða ríkjum, þótt ósamkvæmilegt sé. Sjálf- stjórnin verðr eigi einkastjórn (fagstyrelse) heldr eins og héraðastjórn nú gerist, sú sýslan, er gegna má þegar eigi er annað fyrir stafni. Varla fást aðrir hygnari og hæfari til stjórnar enn gömul móðir, sem með uppeldi barnanna og búsýslu sinni hefir lært að stjórna og fela öðrum verk á hendr. VII. J>annig munu siðir og lög verða mann- úðlegri enn áðr, því engum er það jafnljóst sem mæðrunum, hvé vorkunnsamir og vægir vér hljót- um að vera við breyska bræðr vora og systr. (VIII. Konan á að vera laus við hernað o. s. frv.). IX. f>ar sem mannfélagið með því að skifta réttvíslega gæðum náttúrunnar milli allra, hlýtr að veita öllum uppeldi og nám, verðr hjúskapr óþarfr sem trygging fyrir uppeldi og kennslu. Maðr og kona geta gert samning sín á milli munnlega eða skrifaðan, um það, að búa saman svo lengi sem þeirn semr, og þau mega slíta samvist- inni þegar þau vilja, án þess lög eða evangelium sé þar með. Kvonfangið verðr þannig eðlilegra og kynferðið mun þá batna“. Höfundrinn var ákærðr fyrir óvirðuleg orð, er hann hefir í bók sinni um Krist og kveldmál- tíðarsakramentið. Nú er hann, svo sem kunnugt er, dæmdr sýkn, þó misjafnt mælist fyrir. Næst því, að afla fjár af landi og sjó, er verzlun og greiðlegar samgöngur það sem mest eflir auðmagn og þar á bygðar framfarir. Verzl- unin örvar fjör og kappsmuni manna til að afla sér fjár, hún veitir atvinnuvegunum líf og eflir dug inanna og dáð til framtakssemi og hagsbóta. Ekkert hefir ekið landi voru og lýð eins á helj- arþröm og ið drepnæma ólag, sem stjórnin lét dyrija yfir verzlunina í upphafi 17. aldar og lim- aði oss þar með kvika frá samneyti allrar verald- ar um 200 ár. þetta drap loksins svo allan dug og dáð úr oss, að við sjálft lá, að vér mundum allir verða fluttir ómagaflutningi úr landi. Enn til allrar hamingju var þó það ráðið tekið, að rýmka um verzlunina, og hefir síðan verið haldið áfram með það, smám og smámsaman. Hefir þetta haft þann árangr, að vér höfum heldr rétt við úr því dánardái, er yfir oss hafði liðið. Lítum nú til þessa dimma og alvarlega atriðis í sögu vorri. Ekki tií

x

Fjallkonan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fjallkonan
https://timarit.is/publication/122

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.