Fjallkonan - 31.01.1888, Blaðsíða 5

FJALLKONAN.
13

)
31. jan. 1887.
að vanda um athafnir embættismanna, þings og stjórn-
ar, enn að finna að brestum alþýðunnar.
Enn þegar um siðferðilegar áminniugar er að
ræða, þá ímyndá ég mér, að blaðamenn hugsi á
þessa leið: alþýðan hefir kennivaldið og prestana,
hlýði hún þeim. „Yerslegir“ embættismenn gerast
nú flestir hundheiðnir og stíga aldrei fæti inn fyrir
kirkjuþröskuldinn ; það verðr því einkum skylda blaða-
mannanna, að segja þeim til syndanna.
Embættismönnum er einkum brugðið um ófrjáls-
lyndi í stjórnmálum og óþjóðlegan hugsunarhátt, ó-
dugnað og hirðuleysi í embættisrekstri, hálaunasýki
og hlutdrægni.
Nú eru embættismennirnir ein grein af þjóðinni
og flestir upp runnir í skauti alþýðunnar; séu þeir
því slíkir gallagripir, má nærri geta að svipaðir ó-
kostir eigi sér stað hjá alþýðu sjálfri, nema því að
eins að embættislærdómrinn spilli hugsunarhættinum
og siðferðinu. Enn vonandi er, að það reynist ekki
svo að jafnaði.
í þetta sinn ætla ég að segja almenningi, bæði
embættismönnum og alþýðu, dálítið til syndanna; það
verðr reyndar nokkuð öðruvísi enn ræðurnarlijá prest-
unum.
Eg tala ekki um þær sjö höfuðsyndir, sem síra
Jón minn sagði mér, að hver fyrir sig væri nóg til
að steypa einni vesalings sál til þess neðsta og versta,
ekki heldr um syndina móti heilögum anda, sem vegr
móti hinum öllum.
Nei, það eru alt aðrar syndir, sem ég ætla að
tala um.
Það eru skaplestir þjóðarinnar, er standa henni
fyrir mestum þrifuin i menningarlegu og siðferðislegu
tilliti og geta komið henni á kaldan klaka, ef hún
bætir ekki ráð sitt.
Einhver hinn skaðlegasti skaplöstr þjóðar vorr-
ar er sundrlyndið. Ef það er viðrkent, að samheldi
og félagsskapr sé hið helsta skilyrði fyrir þjóðþrifum,
þá er sundrlyndið hinn helsti þjóðlöstr. íslendingar
eru, eins og norðrlandabúar yfir höfuð, ekki eigin-
lega félagslyndir að náttúrufari; strjálbygð landsins
og samgönguleysi bætir heldr ekki um. Meinlegt er
fámennið og fátæktin, enn mörgu mætti þó koma til
vegar hér, ef samheldi ekki vantaði. Búnaðrinn
mundi t. d. standa á styrkari fótum, ef almenn sam-
tök væri höfð um jarðabætr, betri íjárhirðing o. s.
írv.; ef búnaðarfélög gætu þrifist í hverri sveit og
menn gæti frjálslega komið sér saman um, að hafa
jafnan nægar fóðrbirgðir lianda fénaðinum. Verslun-
in mundi vera ólíkt notasælli landsmönnum, ef inn-
lendir menn og félög rækju hana o. s. frv. Enn
flestar slíkar tilraunir til viðreisnar atvinnuvegunum
komast skamt áleiðis vegna sundflyndis, samtakaleys-
is og einræningsskapar. Sama er að segja um stjórn-
mál vor; þar kemr fram hið sama sundrlyndi. All-
ir þekkja hina tvo aðalflokka á þinginu, framsókn-
armenn og íhaldsmenn, sem lengi hafa togast á um
þjóðréttindi vor; vegna þeirrar sundrungar í þing-
inu urðum vér að eiga í stjórnardeilu við Dani í
mörg ár, og þá fyrst, er flokkar þessir drógust til
samkomulags, fengum vér stjörnarbótina. Hitt mun
almenningi ekki fult eins ljóst, að nú er meiri sundr-
ung í þinginu í stjórnarskrármálinu (og fleiri málum)
enn fyrrum; nú eru flokkarnir fleiri. því að auk þess
sem hinir konungkjörnu eftir eðli sinu mynda sér
stakan flokk, skiftast hinir þjöðkjörnu þingmenn í
tvo eða þrjá flokka. Sumir halda hóp með Bened.
Sveinssyni, aðrir (einkum hinir yngstu þingmenn) eru
sér í hóp, og það var sá flokkr. sem mestu réð í
fjárlaganefndinni síðast; þriðji flokkrinn vill ekki
hreyfa stjórnarskrármálinu að sinni, án þess þó að
sá flokkr sé í íýlgd með hinum konungkjörnu. Það
er naumast við góðu framhaldi að búast i máli þessu
meðan samkomulagið í þinginu er ekki betra enn
þetta, enda virðist svo, sem foringja vanti, sem meiri
hluti þings geti borið traust til. (Framh.).
Verslun íslands.
(Tekið eftir norskn blaði, „Verdens Gang“).
Svo lítr út, sem nú sé að komast talsvert breyt-
ing á verslun íslands. Öll verslun þar virðist vera
á besta vegi til að komast í hendr Englendingum.
Þessi breyting mun mestmegnis stafa af hinni al-
mennu óánægju íslendinga með Danastjórn. f Þing-
eyjarsýslu, þar sem menn eru æstastlr og þar sem
oddvitar mótspyrnuflokks stjórnarinnar eiga heima,
hefir komið upp stórt félag, sem hefir sett sér fyrir
mark, að draga alla verslun úr höndum hinna dönsku
kaupmanna og versla eingöngu við England. —
Dæmi þetta hefir komið fleirum á stað og hvervetna
á landinu hafa komið upp áþekk samtök. Hver skips-
farmrinn eftir annan, sauðfé, hestar, ull o. fl. fer frá
íslandi til Englands. Er mest flutt út á skipum Eng-
lendinga sjálfra, svo ef verslunin við Englendinga
fer framvegis jafnt í vöxt sem á tveiinr hinum síð-
ustu árum, þá er bráðum öll íslenska verslunin geng-
in úr greipum Dana, og er það eigi alllítið tjón, þvi
íslenska versiunin hefir að jafnaði gefið Danmörku
brutto-hagnað um l1/, milj. króna á ári, og hafa þar
af að minsta kosti runnið 360,000 kr. til verkmanna
stéttarinnar, jafnframt þvi, að skip Dana í þessari
verslun hata unnið sér inn á ári hverju að minsta
kosti 850,000 kr. í flutningskaup.
Útlendar fréttir.
FRAKKLAND. Héðan eru nú helstu tíðindin, og
þau eru, að Grévy forseti varð að segja af sér for-
setadæminu. Var honum ekki annars kostr, því mál-
staðr Wilsons tengdasonar hans, er riðinn var við
hina hneykslanlegu heiðrsmerkjasölu, var svo illr>
að lionum varð ekki við hjálpað. Snerust því allir
mót Grrévy, og enginn vildi verða til að mynda með
honum nýtt ráðaneyti. Fór liann svo nauðugr frá,
i og kvaddi þingið með þungum bitryrðum. í hans