Fjallkonan - 18.03.1888, Blaðsíða 4

32
FJALLKONAN.
18. mars 1888.
Af inu framansagða er auðsætt, að hendingar mega gjarna
yera samstöfur, er eigi hafa höfuðáherslu, að eins þær séu lang-
ar, enda viðurkenna málfræðingar það nú. Villan hjá höf. er
sprottin af því, að hann heimfærir bragreglur Yaldimars Ás-
mundarsonar, er eiga við nýtíðarkveðskap, upp á forna ljóðasmíð.
Þess má geta til frekari skilningsauka, að hver löng samstafa
hefir í bragfræðinni tvöfalda dvöl (eða tíma) við stutta.
Loks fer höf. að tala um einkvæðar forsetningar. Það efast
víst enginn, sem þekkir eðli íslenskrar tnngu, um það, að ein-
kvæðar forsetningar sé áherslulausar og allra síst inn margfróði
málvitringur Jón Þorkelsson, en hitt er annað mál, hvort forn-
menn gátu eigi haft þær stuttar eða langar eptir atvikum; af
er t. a. m. stutt en á löng samstafa í eðli sínu, en fornskáldin
leyfðu sér að breyta hljóðlengd á þess konar smáorðum. Það sem
hér hefir verið sagt um hendingar, gildir líka um höfuðstafi og
stuðla. og þegar höf. tekur dæmið:
„Eigum ilk!) að drfgja.
i <2al miskunn fiska“,
sem merki um höfuðstaf í áherslulausri samstöfu, þá er þetta
alveg rangt, því að forsetningin í er eins og aðrar forsetning-
ar áherslulaus, en orðið sem þær stjórna, hefir ávallt áherslu og
eins hér í dæminu orðið dal. Annars kemst höf. hér í mótsögn
við sjálfan sig, þar sem hann segir áður, að forsetningin hafi
enga áherslu. Mönnum er að vísu vorkunn, þótt þeir fiaski á
þessu efni, þvi að það hefir svo lítið verið um það ritað á ís-
lensku, en á útlendum málum, einkum á þýsku, hefir mjög ver-
ið um þetta rætt. Þar að auki er hinn núlegi framburður vill-
andi þegar um fornmálið er að ræða; nú á dögum er t. d. í og
i, ú og u jafnlöng og munurinn á þeim hreinn eðlis- eða hljóð-
eiginsmunur (qualitativ), en til forna var þetta að eins lengdar-
eða hljóðmegins munnr (quantitativ).
Það gengur yfir mig, að ritstjóri Austra skuli taka í blað
sitt annað eins rugl og þessi grein er, og þó furðar mig á því
miklu fremur, að höf. skyldi hugsa sér að fara að finna að við
Dr. Jón Þorkelsson og leiðrétta hann, sem alla æfi hefir lagt
stund á norræna málvísi, og er eflaust bestur í henni allra nú-
lifandi manna nm víða veröldu. Það er að vísu algengt, að þeir
sem lítið þekkja í vísindum eru fúsastir til að tala um þau, þar
sem sannir vísindamenn fara sér hóglega, því að þeir vita,
hversu margt er að athuga og vilja alls eigi hafa vísindin í
fíflskaparmálum.
Jóliannes L. Jóhannsson.
Útlendar fréttir,
herra. — Sonr Svíakonungs, Óskar hinn yngri, heíir
fest sér ótigna konu, er heitir Ebba Munk og þykir
besti kvenkostr. Hefir hann jafnframt orðið að af-
sala sér ríkiserfðum og hertoganafni því, er hann hef-
ir borið.
— Nánari fréttir í næsta blaði.
Leiðrétting. í greininni „um heyásetning11 í
síðasta blaði er sú villa, að Árni Magnússon og Páll
Vídalín eru taldir í land-commissióninni 1770, enn
höfhðmaðrinn í henni var Þorkell Fjeldsteð; þeir
Árni og Páll vóru þá dauðir fyrir löngu, enn það
hefir vakað fyrir höfundinum, að þeir Árni og Páll
höfðu ritað um þetta mál. Sömul. er það röng til-
gáta, að Jón Eiríksson hafi ritað rentukammerbréfið
19. júní 1787, því að hann dó í mars s. á. Enn
fremr eru ákvæði Jónsbókar um heykaup, sem höf-
undrinn vitnar til, úr lögum numin. Bitstj.

Petitl. i8a. i aiipi V Q I M P A R * ^ ^r. ^
llinsta augl. 25 a. T oUuLloll'lbnf(i j Boiy. fyrirfram.
0«KXXXXXXXXX>00000<xXXxXXXxXXX»<X>C><xXx>
Með póstskipi komu nýjar hirgðir af vörum — pappír,
skrifbækr, pennasköft, rauðir og bláir hlýjantar (sinn litr á hvor-
um enda) 10 au.; 20 tegundir enskra, þýskra og danskra
1 an d ab r éf a frá 10 au. til 12Vo kr. — Danskar, enskar og þýskar
hækr. >TH. 10 aura ævisöguheftin ensku (með skýru letri, ekki
smáu); 10 aura útgáfurnar þýsku o. s. frv. — Afbragðs-vasa-
hækr 15 aura. — J*T Bókhaldararnir eftirþráðu o. s. frv.
Peninga-umslög með dönsku sniði (ensk-tilhúin handa
undirskrifaðri verslun sérstakl.) 2 au.
Orðabœkr og Konversations-Lexica.
Bókverslun Sigf. Eymundssonar.
Tíðindalaust er að kalla. Vetrinn hefir verið
lieldr harðr í Evrópu yfir höfuð, með snjó og kulda,
jafnvel í suðrlöndum álfunuar. Á Englandi og Skot-
landi hafa járnbrautarferðir hindrast hvað eftir ann-
að sakir snjóa.
Friðrinn helst enn, enn herbúnaðrinn eykstmeir
og meir. Þýska ríkisþingið hefir veitt 280 milj. rík-
ismarka til að auka herinn um 700,000. Þykjast
þeir nú hafa til taks 2 milj. hermanna og 1 milj. að
auki til vara, ef á þarf að halda. Með þessum her-
afla þykjast þeir geta boðið nágrannaþjóðunum á báð-
ar hliðar byrginn. Bismarck talaði margt um her-
búnað Þýskalands í ræðu, er hann hélt á ríkisþing-
inu, er rætt var um aukning hersins. Sagði hanr,
að lokum, að Þjóðverjar óttuðust ekkert í heiminum,
nema guð einn.
Krónprinsinn þýski er ekki á sýnilegum bata-
vegi, og talin lítil von að honum batni. — Yilhjálmr
keisari er lasinn öðru hverju og lá sjúkr er síðast
fréttist.
í Danmörk er alt af sama þófið milli hægri manna
og vinstri, enn svo virðist scm vinstri menn sé heldr
að gugna og lítill dugr sé í þeim.
í Svíþjóð hefir Themptander sagt af sér forstöðu
ráðaneytisins, enn í hans stað er kominn Bildt frí-
herbergi, ásamt eldhúsi, verða til leigu frá 14.
maí á góðum stað í bænum. Ritstj. vísar á.
Málverkasafnið í alþingishúsinu er opið á hverjum
snnnudegi, kl. 11—12 f. m. Jónas Jónsson sýnir.
T Té.r með auglýsist, að í Ólafsdal í Dalasýslu geta ferðamenn
fengið nætrgisting og annan greiða eftir föngnm fyrir fulla
borgun frá 14. maí næstkomandi.
T. Bjarnason.
Leiðarvísir til lífsábyrgðar iæst ókeypis hjá
ritstjórunum og hjá dr. med. J. Jónassen, sem einnig gefr þeim,
sem vilja tryggja líf sitt, allar nauðsynlegar upplýsingar.
'iiÍ&F” Vanskil. Ef vanskil verða á sendingum Fjallkon-
unnar, eru útsölumenn og aðrir kaupendr beðnir að láta útgef-
andann vita það greinilega með fyrstu póstferð eða eigi síð-
ar enn með annari pöstferð, sem fellr eftir að þeir hafa feng-
ið eða áttu að fá blaðið. Ef þeir láta ekki útgefanda vitaum
vanskilin í tækan tima, mega þeir ef til vill búast við, að ekki
verði hætt úr þeim.
Kaupendr Fjallkonunnar umhverfis Reykjavík,
í Mosfellssveit og á Kjalarnesi, mega vitja hennar í
apótekinu.
Prentsmitja S. Eymnndssonar og S. Jónssonar.
Prentari Th. Jensen.