Fjallkonan - 09.04.1888, Blaðsíða 3

9. apríl 1888.
FJALLKONAN.
48
meir sem sjá, hvílíkt skaðræði slíkt er, enn hin litla
fjölgun æðarfuglsins bendir á, að varpeigendr muni
enn drjúgum drepa fuglinn á þenna hátt.
Eftir því sem stendr i Stjórnartíðindunum
fluttust héðan úr landi árið 1885 6408 pd. af æðar-
dúni. Ef vér nú gerum sem áðr, að 30 æðarhjón
gefi af sér 1 pd. dúns, hefir tala varphjóna í land-
inu verið 192,240, og er það ekki mikil mergð í
samanburði við það, sem taflan hér að framan bend-
ir á að vera mætti. (Framhald).
Alþýðlegar fræðslugreinir.
Undir þessari fyrirsögn mun Fjallkonan flytja framvegis ýmsar
fróðlegar ritgerðir og við alþýðu skap, sérstaklega um hagsœld-
arlegar framfarir annara þjóða og nýjar vísindalegar stefnur,
skoðanir og rannsóknir.
^Ar-AAr-AAr-AAr
Hundrað ára afmæli fimtu heimsálfunnar.
A þessu ári eru talin hundrað ár frá því, er
Ástralía fyrst kom til sögunnar sem fimta álfa
heimsins, og er þessa atburðar minst í ýmsum út-
lendum blöðum. Hér kemr aðalinntak einnar grein-
ar um þetta.
Árið 1788, 26. janúar, lagðist enska herskipið „Sír-
íus“ við akkeri í Botany-bey á austrströnd meginlands
Ástralíu. Yóru á því mörg hundruð glæpamanna,
og hafði svo verið lagt fyrir skipstjóra, að hann
skildi þá eftir þar á ströndinni með öruggri varð-
gæslu. Nokkurum dögum síðar varð hann að flytja
þenna fýð sakir vatnsleysis á annan stað, nokkrar
mílur þaðan, þar sem smáfljót eitt fellr út í víð-
an hafnarvog. Þessi höfn var nefnd Port Jackson,
og glæpafólks nýlenda sú, er þar var sett, varð
fyrsti vísir stórborgarinnar Sidney, sem er elst borg
í Ástralíu og höfuðborg nýlendunnar Nýja-Suðr-
Wales. Nú á dögum hefir Sidney yfir 300,000 í-
búa. Slíkum og enda meiri framförum tóku aðrir
nýlendubæir, sem til var efnað seinna, og svo kom
Melbourne, er reist var 1835 í næsta nýlenduríki,
í Yiktoriu; þar vantar lítið á, að nú séu 400,000
íbúa.
Ef vér viljum finna í sögunni nokkuð það, er
borið verði saman við nýlendur Englendinga og
samband þeirra við þær, þá verðr að hverfa aftr
í aldirnar til G-rikklands hins forna, þegar mestr
kraftr gekk út frá því og hellenskir þjóðflokkar
skipuðu nýlendum sínum strandlengis um víkur
og voga hins þrönga Miðjarðarhafs. Hvarvetna
þar sem Grikkjum í þá daga lenti saman við „bar-
barana“ eða siðlausu þjóðirnar, er þeir kölluðu svo,
brutu þeir þær undir sig. Þar sem Grikkir ruddu
sér til landa, reistu þeir sína Ný-Aþenuborg eða
Ný-Korinþuborg, og urðu slíkar nýborgir ekki am-
báttir móðurborgarinnar heldr dætr hennar með
frelsi og sjálfstjórn. — Stórræði og frjálsræðisandi
Breta kemr fram á sama hátt og með líkum á-
rangri. Þar sem hálfsiðaðar eða siðlausar þjóðir
gera mótspyrnu, þar varpa þeir þeim — eins og
t. d. hinum 250 miljónum Indlands eða KafFakyn-
flokkunum í Suðr-Afríku — í fjötra andlegs ef
ekki líkamlegs ófrelsis, eða þeir gjöreyða þeim eins
og Indíana fiokkum Norðr-Ameriku, eða hinum
skrælingjalegu Ástral-negrura. Villimenn þekkja
engan þjóðarétt, og hvítu mennirnir finna sér hag-
feldast að gleyma lögmáli hans eða láta sem þeir
j þekki það ekki. Heilir þjóðflokkar eru upprættir,
sem ekkert hafa til saka unnið annað enn það, að
þeir reyna að veita aðkomnum yfirgangsmönnum
viðnám. Að þessu leyti hafa öll atkvæðamikil ný-
lenduríki beitt sömu aðferðinni og England. Enn
það, sem gerir enska stjórnarfarið svo frábært er
það, hve vitrlega og nærgætnislega stjórninni er
j hagað, og fer það að vonum eftir frjálslyndi hinn-
j ar ensku þjóðar. Ungu ríkin, þar sem nýbygg-
endr hafa rekið burtu villimennina. eru ekki höfð
í nauðungarlegu ófrelsis tjóðri við móðurríkið, heldr
sett því jafnhliða, með fullu frelsi í innanlands
stjórn, svo hvert þeirra er eins konar nýtt Eug-
land, og breska flaggið blaktir yfir þeim öllum,
j ekki sem jarteikn undirlægjuskapar, heldr til merk-
is um varnarsamband við gamla föðurlandið. Hvert
hinna fimm víðáttumiklu ríkja á meginlandi Ást-
raliu hefir inulent þing og ráðaneyti eins og Cana-
da og aðrar stór-nýlendur Breta. Beri ófrið að
höndum, styrkja þau hina ensku herflokka, sem
sendir eru til þeirra, með liðsafla sjálfra sín. Breskr
j jarl er að nafninu til skipaðr yfir hverja nýlendu,
enn hann er miklu fremr til meðalgöngu enn úr-
j skurða, og fæst mest við, að jafna ágreininga í versl-
j unarsambandi nýlendunnar við móðurlandið. Og
það er sannast að segja, að enska stjórnin hefir ná-
J lega eingöngu hugann á að gæta verslunarhags-
muna í viðskiftum við nýlendurnar, því að hún
veit að England, hjarta ríkisins, mun þvi að eins
j halda heilsu og kröftum, að rásir þær, er þangað
j streyma og þaðan, sé óhindraðar og óstiflaðar. Með
því nú, að dótturríkin njóta svo mikils sjálfræðis,
j sem er miklu meira enn þaðj sem Irland hefir far-
ið fram á, þá verðr England að fara mjög varlega
í þeim politisku málum, sem beinlinis varða vel-
| ferð nýlendnanna og beita valdi sínu sem nær-
gætnislegast, ella á það á hættu, að börn þess í
j austrinu og vestrinu fylgi dæmi Bandaríkjanna í
j Ameríku og segi því upp hlýðni og hollustu*.
Meginland Ástraliu skiftist eðlilegast í þrjú
jafnhliða landsvæði, sem eru viðlika stór; þ. e. Austr-,
í Yestr- og Mið-Ástralia. í Mið-Ástraiiu er þrjú riki:
Suðr-Ástralía, Alexöndruland og Norðr-Ástralía;
{ eru tvö hin síðarnefndu með öllu óbygð, og víða ó-
1 könnuð. Vestr-Ástralía er ein samfeld, flæmisvíð
nýlenda. í Austr-Ástralíu, þegar hið unga Queens-
land norðan til í henni er undan skilið, eru hin
elstu nýlenduriki álfu þessarar og þau sem lengst
eru komin á framfaraleiðinni, Nýja Suðr-Wales og
Viktoría. Ibúa talan er hér um bil 3 iniljónir, og
þótt það virðist ekki há tala, þá er hún allmikil
samt, ef litið er á, hvað fólkið fjölgar fljótt og hve
J afurðirnar eru miklar. Jámbrautir liggja þar þvert
og endilangt, 10,000 kílómetra samtals, og útlenda
verslunin nemr þar um 20,000 milj. kr. á ári. Að-
alútflutningsvaran er ull, þar næst hveiti og niðr-
soðið kjöt, og nú á síðustu tímuin einnig vín, því
vínyrkjumenn í Viktoriu hafa innleitt til ræktun-
*) Það er ekki ófróðlegt, að bera þetta stjórnarfar saman
við stjórnaraðferð Dana og gæta jafnframt að, hver árangr-
inn liefir orðið af hvorn nm nig.