Fjallkonan - 12.08.1890, Blaðsíða 2

30
leggja til 600 burðarmenn í ferðina til Alberts-vatns
til þess að sækja þangað fílabeinsfúlgu Emíns. Síðast í
febr. var lagt af stað frá Zanzibar á gufuskipi og
var þar innanborðs lið Stanleys og farargögn ogenn
fremr Tippu Tip með 96 manns; var fyrst haldið til
Kap-borgar (á Góðrarvonarhöfða) og þaðan til Ban-
ana við Kongó-minni (1-8. mars). í förinni vóru alls
680 manns og farangr ákaflega mikill. Frá fljóts-
mynninu varð flutningrinn mjög erfiðr og iðraði
Stanley þess, að hann hafði hætt við að hafa með
sér 15 hvalabáta, sem fyrst var ætlun hans. Um
23 mílur alt að fyrstu fossunum varð enn á vatni
farið, enn síðan var gönguvegr iangr og torsóttr um
50 mílur til Leopoldville hjá Stanley-Pool; þaðan
aftr eftir fljótinu að mynni þverfljótsins Aruwimi,
um 267 mílur frá hafi og svo upp eftir henni yfir 22
mílur að Jambuja. Nokkuð af liðinu var enn eftir
ókomið og með því Stanley sá fyrir, að Tippu Tip
mundi draga á langinn að leggja til hina 600 burð-
armenn, þá lagði hann af stað 28. júní 1887 með
389 manns, þar af 357 er vóru vopnaðir með byss-
um og hóf svo fórina til Albertsvatnsins meðfram
Aruwimi gegnum hinu endalausa frumskóg. Bartte-
lot majór varð eftir með bakliðsflokkinn í Jambuja
(260 manns) og mestallan farangrinn; skyldi hann
fara á eftir framliðinu þegar burðarmenn Tippu Tips
væru komnir, og brygðist það, skyldi hann samt
koma sem fyrst. Frá því liðið fór frá Zanzibar,
hafði það fækkað um 57; sumir dáið, sumir sýkst
eða strokið.
Nú hefst ógurleg þraut fyrir Stanley og þá félaga
að komast gegnum frumskóginn, dimman og fenjótt-
an, sem úði og grúði af allskonar illkvikindum; urðu
þeir að höggva og skera sér leið um liann með öx-
um og knííum og hvarvetna mættu þeir landsbúum,
er sættu færi að drepa og éta hvern sem viltist eða
eftir yrði. Enn þó tókst St. ekki að halda förunaut-
um sínum saman hvernig sem hann áminti þá, og
sundruðust þeir einatt fyrir gáleysis sakir og gengu
í greipar óvinum sínum, eða komu aftr særðir spjót-
um og eitrskeytum. Sóttist leiðin seint og erfiðlega,
enn loks eftir 80 daga göngu (53 mílur vegar), kom
Stanley til þrælasölumanns nokkurs í Uggarowa
við Aruwimi-fljót (sem á þessum stöðum nefnist Ituri);
skildi hann eftir hjá honum 56 sjúka, enn 30 vóru
dauðir eða stroknir burt síðan hann fór frá Jambuja.
Síðan hélt hann áfram, enn nú var alt land, sem
hann fór um, í auðn af völdum þrælasölumanna, sem
ræna konum og börnum, enn drepa alt annað lifandi
og brenna og bræla landið svo ekki er eftir sting-
andi strá. Varð því hungrsneyð, og 6. okt. varð
Stanley að skilja Nelson undirforingja eftir með 52
sjúklinga. 18. okt. komst Stanley á aðra stöð þræla-
sölumanna, þar sem Ipoto heitir og fékk þar vistir
fyrir geypiverð; enn ekki var það fyrr en eftir 8
daga, að hann gat sent aftr til þeirra Nelsons; vóru
þá 5 einir á lífi af þeim 52, og Nelson dauðvona. í
Ipoto varð St. að skilja eftir dr. Parke með 39 sjúka
enn hélt nú áfram og kom í land merkilegrar þjóð-
ar, sem er tómir dvergar. Dvergar þessir eru ill-
hryssingslegir og þjófgefnir og allhættulegir sakir
eitrörva, sem þeir skjóta. Á hæð eru þeir um 2
álnir og lítið þar yfir. Meykóngr ræðr fyrir landinu.
10. nóv. kom St. þangað er ríki þrælasölumanna
endar. Hafði hann þá nógar vistir og lét liðið hvíl-
ast, enda sögðu landsbúar að skamt væri þá ófarið
út úr skóginum. 24. nóv. fór Stanley aftr af stað
með að eins 175 manns og 4. des. komust þeir fé-
lagar loks út úr hinum voðalega myrkviðargeimi, og
blasti þá við þeim grasslétta svo víð, að ekki sá út
yfir, vestr af Albertsvatni. Á þessari frjósömu há-
sléttu urðu þeir oft að berja landsmenn af höndum
sér, sem vóru fjölmennir og höfðu stórar hjarðir. Kom
svo Stanley að suðrenda Albertsvatns. Enginn kunni
þar neitt af Emiu að segja, enda varð ekki farið um
vatnið, því eintrjáningsbáta vantaði, er gagn væri í,
og réð St. því af að hverfa aftr og sækja stálbát, er
hann hafði skilið eftir af því burðarmenn vantaði, og
koma honum að vatninu. — í jan. 1888 gerði St.
sér búðir 15 mílur frá vatninu og nefndi þær
Bodo-virki; safnaði hann þangað hinum sjúku mönn-
um frá Ipoto og Uggarowa og hafði þar stálbátinn.
í apr. samdi haun frið við landsbúa og lagði síðan í
annað sinn á stað til Albertsvatns. Þegar þangað
kom hitti hann 29. apr. Emin pasja, er var kominn
að suðrenda vatnsins á gufuskipi. Síðan sneri hann
aftr til Bodo-virkis og með því ekkert spurðist til
Barttelots með flokkinn, er á eftir fór, enn skotfæri
og annar forði var með þeim flokki, lagði St. sjálfr
á stað með nokkrum mönnum til að vitja um hann.
Eftir mikið erfiði og baráttu komust leifarnar af þess-
um flokki Bart. 1. ág. til Banalíu og hafði hann fyrst
lagt af stað frá Jambuja 11. júní 1888 og vóru þeir
hörmulega á sig komnir, enn Barttelot sjálfr myrtr.
20. des. komst St. með lið þetta til Bodo-virkis við
mikla þraut og manntjón. 23. lagði hann aftrástað,
því hann fékk engin skeyti frá Emín og lagði eld í
virkið. Yst á grassléttunni setti hann nýjar búðir
og skildi þar eftir hina sjúku. Heldr nú St. í 3
sinn til Alb.-vatns og fær þar bréf frá Emin og
Jephson, sem hann hafði léð Emin; sagði svo í þeim
bréfum að annar herflokkrinn í Wadelai hefði gert
uppreisn og sett þá Emin og Jephson í varðhald.
Seinna vóru þeir samt látnir lausir. Emin kom 17.
febr. í búðir Stanleys á hásléttunni við útsuðrenda
' Albertsvatns. Hann var nú fastráðinn í að fara með
Stanley til austrstrandarinnar, þótt honum félli þungt
að skilja við sýslu sína. 10. apr. fór St. á stað með
alla lestina; vóru í henni 1510 manns, með konum
og börnum.
Vegalengdin til austrstrandarinnar svarar 267 míl-
um. Fór þá Stanley suðr um háfjöllin Ruwenzori,
er hanu hafði fyrstr manna séð, þau eru um 18000
feta há og er haldið að það sé fjöll þau, er fornþjóð-
! irnar kölluðu Mánafjöll. Til Bagamoyo komu þeir
félagar loks' eftir miklar þrautir 4. des. Þar var
þeim fagnað hátíðlega. Síðasta kaflann í bók sinni
fer St. heldr fljótt yfir, enn lýkr þó lofsorði á land-
stjóra Þjóðverja, major Wissmaun í Zanzibar og aðra
| þýska foringja. — Ekki verðr því neitað, að þar
sem Stanley síðast sver sig hátíðlega um, að hann
hafi engan annan tilgang haft með ferð sinni enn að
bjarga Emin, getr það ei sainrýmst við það sem síð-
ar er fram komið, er ráðaneyti Salisburys hefir snúið
á Þjóðverja, því sú alda er runnin frá Stanley, og
þannig heíir þessi hin síðasta frægðarför hans einnig
orðið afleiðingamikil í pólitisku tilliti.