Fjallkonan - 06.01.1891, Blaðsíða 1

Kemr út á þriðjudögum.
Árg 3kr. (4 kr. erlendis)
Upplag
2500.
Gjalddagi i júli.
Uppsögn ógild nema
skrifleg komi til útgef-
anda fyrir 1. október.
Vald. Ásmundarson.
Veltusund 3.
Vin, 1. REYKJAYÍK, 6. JANÚAR. 1891.
FJALLKONAN 1891.
Á þessu ári kemr Fjallkonan út einu sinni í viku,
á þriðjudögum eins ogáriðsem leið, enn auka-útgáf-
an hættir að koma út. í stað þess verðr blaðið auk-
ið að fræðandi og skemtandi efni og verða sögur í
hverju blaði, ýmist útlendar eða innlendar, sem verða
valdar eftir alþýðu skapi. Myndir af innlendum og
útlendum merkismönnum koma við og við. Ymsir af
helstu rithöfundum landsins hafa heitið blaðinu að-
stoð sinni, og meðal annars hafa læknar heitið að
skrifa í blaðið alþýðlegar leiðbeiningar um sjúkdóma
og lækningar.
Ef kaupendr blaðsins fjölga enn talsvert, sem telja
má líklegt, verðr á þessu ári gefin út firæðibók og
skemtibók handa kaupendum Fjallkonunnar ókeypis,
og verðr síðar auglýst nánara um það.
Áriö 1890.
Árið sem leið var að samtöldu gott meðalár hér
á landi.
Tíðarfar allgott; vetrinn snjóléttr frá því í febrúar
og framúr; snjólaust að kalla til nýárs. Hafíss varð
varla vart. Besta vortíð og sumarið gott þar til í
september, að gerði rigningar allmiklar. Grasvöxtr
varð með betra móti á túnum, og í fullu meðallagi
á útengi, og heyskapr varð í betra lagi, enn það hnekti
honum þó mjög, að víða urðu hey úti í haust, einkum
á suðrlandi. — Fénaðarhöld hafa verið góð að öðru
leyti enn því, að bráðapestin hefir gert stórkostlegt tjón
í haust víða á suðrlandi.
Aflabrögð urðu með minna móti víðast um land,
einkum sunnan lands og vestan. Á Austfjörðum var
góðr afli enn þó langmestr á Vopnafirði. Laxveiði
mjög lítil. Æðarvörp brugðust venju fremr og var
það kent því að óvanalega mikið hefði drepist af æðar-
fugli. Verslun var allþolanleg. Sauðfé í háu verði,
og fiutt úr landi á að giska 75000 fjár, sem er meira
enn nokkurn tíma áðr.
Gufubátar tveir vóru keyptir á þessu ári til að
hafa til flutninga á fjörðum hér á landi: var annar
þeirra þegar brúkaðr í sumar á ísafjarðardjúpi, enn
hinn bátrinn, sem átti að ganga um Faxaflóa, kom ekki.
Málþráðr (telefón) var lagðr milli Rvíkr og Hafnar-
fjarðar. Brúargerð á Ölfusá var í undirbúningi,
efnið flutt að o. s. frv.
í mentamálum gerðist ekkert nýtt. Nokkrir kenn-
arar fóru á kennarafundinn í Khöfn, enn engar skýrsl-
ur hafa þeir enn gefið um ferðina. Bækr, sem út
komu á þessu ári, eru hvorki margar né merkilegar,
og eitt blaðið (,,Lýðr“) mun hafa hætt.
í stjórnarmálum varð fátt sögulegt. Ágreiningr
milli „meiri og minnihluta“ í stjórnarskrármálinu
varð allhávær, og í þeim fjórum kjördæmum, er kos-
ið var í, komust „minnihluta-menn“ að mestu eða öllu
að.
Heilsufar var með lakara móti; kvefsótt skæð geis-
aði yfir alt land mikinn hlut sumars og gerði mikið at-
vinnutjón. Síðan gekk kíghósti og kvef í haust og
framan af vetri. Manndauði hefir því verið all-mik-
ill, einkum barna og gamalmenna.
Tii Ameríkn fóru þetta ár nær 200 manna héðan
af landi.
Sitthvað smávegis um atvinnumál
eftlr sunnlenskan sveitabónda.
VI.
(xarðyrkja.
„Svipul er sjávargjöfi'. Og svo vill oft verða að
sjávarafli bregst í flestum veiðistöðum um lengri eða
skemri tíma, auk þess sem fiskr hefir algerlega van-
ist frá, svo veiðistöðvar hafa alveg lagst niðr, og
svo getr ef til vill enn orðið. Er því engu síðr á-
stæða til fyrir útvegsbændr enn landbúbændr, að
tryggja sér framfærslustyrk af jörðinni, eftir fóngum.
Fleiri hlutar þeirra hafa þó jarðarsneið eða lóðar-
blett til umráða, svo rækta má túnblett eða lítinn
sáðreit. Einkum er hagkvæmt fyrir sjómenn að hafa
dálitla matjurtarækt við heimili sitt. Jarðepli eiga
einkar vel við með fiskmeti. Og það er víðast við
sjóinn hægt að veita sér íburð í sáðreit, þó örðugra
kunni að vera, að fá hentugan áburð á tún, þar sem
ekki er hægt að hafa kýr eða annan fénað. Sáð-
reit má bæta með þara, sjófangs-úrgangi, sorprusli
ýmsu, þó í því kunni að vera ýms torleyst efni
(tuskur, skóræflar, bein, horn, grjót m. fl.), sem ekki
dygði að bera á tún, óuppleyst. í landlegunum gætu
sjómennirnir unnið að undirbúningi sáðreitanna, dreg-
ið að girðingaefni, hlaðið garða, brotið reitinn upp,
ræst hann,. borið áburðinn í hann o. s. frv., enn sum-
arumhirðan lenti auðvitað mest á kvenfólkinu, sem
oftast er vel fallið.
Jafnvel þó garðyrkjan kunni fremr að vera á fram-
farastigi í veiðistöðunum við Faxaflóa, er þar sem
annarstaðar mikið ógert, sem gera má í því efni.
Reynslan hefir þegar sýnt að garðyrkjan þar, og víð-
ast hér á landi, getr verið arðsöm atvinnugrein. Næst-
um furða, hve liægt henni fer fram. Hverjum manni
er þó í augum uppi, að það borgar sig þegar ávöxtr-
inn er 8—12 faldr eða meira og tunnan fæst upp
úr 10 ferföðmum, sem eigi er sjaldgæft hér.
Enn jarðvegrinn er ekki alstaðar svo vel lagaðr
af náttúrunni, að ekkert þurfi að endrbæta hann til
að fá góðan sáðreit. Af því oflítið er gert að því, að
bæta jarðveg matjurtagarðanna, eru þeir svo árðlitl-
ir, og áraskifti að vextinum í þeim. Rakinn er það,
sem víðast stendr ávextinum fyrir þrifum, og í slík-
um görðum getr ekki vaxið nema þurviðrasamt sé,