Fjallkonan - 05.04.1893, Blaðsíða 1

Nr. 14. Árg'. 3 kr. (4 kr. erlendis). Gjalddagi 15. júlí. ÍSkrifstofa og afgreiðsla: Þingholtsstr. 18.
X. ár.S
FJALLKO NAN.
Auglýsingar odýrri enn í öSriim lilöðum. Reykjavík, 5. apríl 1893. Dppsögn skrifleg fyrir 1. október.
Ádrepa til tveggja presta.
Það eru tveir menn, að ég held báðir prestar,
sem nýlega hafa svarað leikmönnum þannig í blöð-
unum, að ég íinn fulla þörf að benda alþýðu
á, hver vopn séu borin á hana, og hverju hún
megi búast við framvegis af hálfu slíkra manna,
ef alþýðan dirfist að tala um kirkjuleg mál í öðrum
tón ettn þeim líkar. Annar er V. B., (Kbl. m 1.)
og skrifar hann á móti grein eftir leikmann um
prédikunaraðferð presta (Kbl. II 12.) Tekr hann
sér þegar í upphafi greinarinnar ömmusætið og
segir, að það sé ekkert á móti því, „að leikmenn
láti við og við til sín heyra um kirkjuleg mál“;
— það var þó saga; enn ég hefði nú kosið fyrir hönd
séra Y. B. að hann hefði heldr sagt: „Það eiga
prestar mest að varast, að svara alþýðumönnum
öðruvísi enn hógværlega og sanngjarnlega og aldrei
rangfæra orð þeirra eða viðhafa rangar röksemdir
gegn þeim, því að prestar eru mentaðri menn enn
alþýðan, og bera því þyngri ábyrgð enn hún, ef
illa tekst til“. Enn, sem sagt, orðin hljóða nú
heldr á hinn veginn, og þykir mér það stórum
miðr, því að ég hygg að V. B. sé með göfuglynd-
ari mönnum, og má þá geta nærri, hvernig hinum
mundu farast orð um alþýðumennina, sem siðri
eru mennirnir. V. B. virðist sitja um að rengja leik-
manninn, enn getr eigi, og gengr svo alt á enda
greinarinnar að þessum orðum leikmannsins: „Vér
þurfum eigi svo mjög að sökkva oss niðr í fornöld-
ina eða fálma fyrir oss í öðrum huldum heimum
til að finna dy'rð guðsu. V. B. tekr upp sumt af
þessum orðum, enn sleppir samt áherzluorðunum
„svo mjög“, og verða auðvitað orðin' nokkru harð-
ari hjá V. B. við það enn leikmanninum, enn það er
samt eigi meginmálið; hitt er meginmálið, að V. B.
kemst að þeirri undarlegu niðrstöðu, að leikmaðr
eigi hér við að náttúran sé guð. Hann kveðr
nefnilega leikmanninn í niðrlagi greinar sinnar
með þessu kaldranalega og hrokafulla svari: „Nátt-
úran er ekki guð og vér eigum hvorki að trúa á
hana né prédika hana. Hvar sem bryddir á slikri
skoðun, þá segjum hiklaust: burt með slíka skoðun“.
Fyrst er nú það, að leikmaðrinn innir ekki í þann
veg, að vér eigum að trúa á náttúruna, sem ekki
er heldr von, því hann er einungis að tala um dýrð
guðs, og verða því þessi orð V. B. að álítast í
fólsku töluð, nema svo sé, eins og áðr hálfgert á-
vikið, að hann sé að reyna að sneipa leikmanninn
frá því að koma oftar út á þessa „galeiðu“, og hafi
haldið, að það mundi hepnast bezt með hvatskeyt-
legum þóttaorðum, enn þó leikmaðrinn hefði nú
eitthvað sveigt að slíku, til dæmis að taka sagt,
að það ætti að „prédika náttúruna“, þá sé ég eigi,
að það sé meiri fjarstæða að segja: „Af því að
guð býr í náttúrunni, þá eigura vér, afkvæmi nátt-
úrunnar, helzt að tigna hann og tilbiðja í náttúr-
unni“, eða: „af því að heilagr andi (o: guð)
býr í orðinu, þá eigum vér að tilbiðja guð í hans
heilaga orði“, heldr enn þá er prestarnir segja í
ræðum sínuro: „af því að guð býr 1 andanum
(o: anda orðsins), þá eigum vér að tilbiðja guð í
anda“. Eg sé eigi, að munrinn sé mikill, og að
á sama megi því standa, hver aðferðin er viðhöfð.
Enn, sem sagt, þetta eru mín orð, og eigi leik-
mannsins; hann hefir eflaust meint ekkert af þessu,
o*g ég vildi að eins benda mönnum á, hversu öll
þessi spurmál um rétta trú eru hæpin, svo að það
virðist helzt verða ofan á, „að hver verðr sæll við
sína trú“, þrátt fyrir allar strang-rétttrúaðar skýring-
ar klerkdómsins. Af þessu leiðir samt aftr, að hinu
leytinu, að sé ekki leyfilegt, að prédika náttúruna
eða handaverk drottins, þá getr heldr ekki verið
leyfilegt, að prédika orð drottins, því að verk hinn-
ar æðstu veru hlýtr að vera jafnfuilkomið orðinu,
endaframkvæmdistlíka sköpunarverkið af töluðuorði,
og verkunin hlýtr hér sem annarstaðar að líkjast
orsökinni.
Þá kemr hinn maðrinn, séra Sig. Stefánsson. Hann
hefir skrifað í „Þjóðviljann unga“ móti grein, sem þýdd
hefir verið eftir B. Björnson, og er aðalinntak
hennar um kristindómskenslu. Hér get ég farið
fljótt yfir: Prestrinn byrjar á því að ritningin sé
i ekki öll innblásin eða opinberað orð, enn mér hefir
verið kent að hún sé það öll, og svo segja víst
játningarrit kirkjunnar. Enn segi nú prestr samt
satt, hver á þá að meta, hver orðin séu innblásin
og hver ekki? Mór finst það muni geta orðið
nokkuð erfitt, nema svo sé að það sjáist í frum-
ritunum, enn þá hefði átt að prenta innblásin orð
með breyttu letri, svo almenningr gæti vitað það
líka.
í annan stað segir hann að jarðfræðingar séu
altaf að nálgast sköpunarsöguna í kenningum sín-
um um myndun heimsins. Eg þykist nokkuð kunn-
ugr þessum kenningum, einkum hinna yngri vís-
indamanna, og hefi hvergi getað fundið neitt í þá
átt, heldr þvert á móti, og væri mór því mikil
þökk á að prestrinn benti mér á þessa heimildar-
menn sína.
Yill enginn taka til máls viðvíkjandi þessu og
benda mér og öðrum á, hvað réttast muni í þess-
um ágreiningi öllum?
Héðinn.
Vistarbandsmálið.
Svar til Jóns á Sleöbrjót.
Af því að Jón á Sleðbrjót hefir nýskeð ófyrirsynju
abbazt upp á mig í Austra út af grein minni um af-
nám vistarbandsins, enn einkum þó af því, að hann
vanhermir svo mjög þingsögu málsins að það gengr
lygum næst, og á henni byggir hann þó röksemdir
sínar, þá þykist ég tilneyddr að svara honum. Auk
þess segir hann að ýmislegt sé veilt við röksemda-