Fjallkonan - 18.12.1894, Page 3

18. des. 1894.
FJALLKONAN.
199
ýmsar taldar af hagfræðingunum; fyrst að gu!l er
orðið myntfótr í staðinn fyrir silfr á heimsmarkað-
inum, annað er hinn margfaldi hægðarauki, sem orð-
inn er á framleiðslunni, og útbreiðsla hins framleidda
fyrir verkvélar og tíðar samgöngur. Enda Asíuþjóðir,
t. d. Kínverjar og Japanar, eru komnar með í fram-
fararásina að því er snertir verksmiðjur og verkvélar.
Þá er ekki að gleyma samkeppni Ástralíu i kjöt-
verzluninni m. fi. Yfirleitt er hagrinn þeirra megin,
sem brúka vörurnar, enn erfiðleikarnir hjá þeim sem
framleiða þær. í stuttu máli, nú er hin mesta bylt-
ingaöld í verzlunarefnum, og er því af sem áðr var,
þegar sömu kaupmenn gátu stundum verzlað við litla
samkeppni svo tugum ára skifti. Allar líkur þykja
til, að vörur þær er lækkað hafa í verði muni ekki
hækka aftr svo stóru nemi.
Etrúrskt handrit. Ferðamaðr nokkur frá Austr-
ríki kom fyrir eitthvað 40 árum heim aftr með múmíu
frá Egyptalandi, og var hún að honum látnum keypt
handa forngripasafninu í Agram. Sást þá, að lérefts-
bönd þau er vafin vóru utan um múmíuna, vóru út-
skrifuð, enn enginn gat fundið, á hvaða tungumáli
það var. Nú hefir nýlega iærðr maðr, Kroll að nafni,
fundið að böndin eru úr gamalii etrúrskri léreftsbók,
trúarlegs efnis, enn að líkindum verða óvinnandi erfið-
leikar á að skiíja handritið, því Etrúra-mál er í engu
líkt neinum þeim málum, er menn þekkja. Slíkra lérefts-
bóka er getið í elztu sögu Rómverja, enn Etrúrar
vóru eldri menningarþjóð enn Grikkir og Rómverjar.
Vilhjálmr keisari. Á flest leggr Yilhj. Þýzka-
landskeisari gerva hönd. Hann er auk alls annars
skáid og sönglagasmiðr. í surnar orkti hann til
Ítalíudrotningar og sarndi lag við, og fyrir skemstu
orkti hann kvæði, „Lofsöng til Ægis“, og samdi
einnig iag við það. Slikir höfðingjar geta sparað sér
hirðskáld.
„Austri“ (28. tölubl.) flytr ailfróðlega grein eftir
M. J., sem skýrir frá hinum skörpu aðfinningum
PresbýteraklerksinsjBi'iggs í Bandaríkjunum við kirkju-
og klerkdóm. Hann segir meðal annars: „Yér lifum
á tíma, þegar kirkjan er að fjara út. Henni er
stjórnað með trúfræði, klerkaríki og erfðakenningum.
Kirkjan með þessu fyrirkomulagi hefir glatað almenn-
ingstrausti í þrennu lagi, 1. á því, að hún geti kent
sannleikann, 2. að hún hafi guðlegt vald, 3. að hún
hafi heilagleik“. Hann segir, að kirkjan hafi verið
tómlát til frelsis og framfara í góðum verkum, og
að öll stórræði til kristilegra bóta hafi verið unnin
af körium og konum, sem hafi staðið fyrir utan
kirkjuna og oft í óþokka við klerkana; að dómr sé
þegar fyrir dyrum og annaðhvort rísi upp nýtt kirkju-
félag og verði kirkja alþýðunnar, ella munu menn
leysa sína trúarlegu og félagslegu hnúta án hjálpar
kirkjuanar.
Carl Kiiehler, ungr vísindamaðr þýzkr, hefir skrifað
lahga ritgerð í þýzkt víkubiað, „Internationale Littera-
turberichte“, sem er um íslenzk skáld á þessari öld
og einkum íslenzkar skáldsögur. Af hinum eldri
skáldum þykir honum einna mest kveða að Jónasi
Hallgrímssyni, sem hann dáist að. Hann hefir einnig
þýtt „Grasaferðina" eftir Jónas. Hann lýkr miklu
lofsorði á sögur Gests Pálssonar, og hefir þýtt eina
þeirra, „Kærleiksheimilið“. Þá sögu er líka búið að
þýða á hollenzku. Hann minnist heldr vel Þorgils
gjalíanda.
Færeyingar hafa þegar innlenda gufubáta, 1 eða
2, og nú eru þeir að koma upp gufubát, sem á að
ganga stöðugt kringum eyjarnar. Til þessa fyrir-
tækis er stofnað hlutafélag; höfuðstóllinn er áætlaðr
37,000 kr., hvert hlutabréf á 500 kr., og höfðu menn
skrifað sig fyrir meiri hluta þess fjár þegar síðsst
fréttist.
Þegar þess er gætt, að Færeyingar eru að eins
13,000 að tölu, sýnast þeir vera framtakssamari ónn
íslendingar.
Líkamsbygging mannsins. í líkama mannsins
eru um 263 bein, og vöðvar um 500. Næringar-
gangrinn er nær því 32 feta langr. Blóðið í full-
þroska manni vegr 30 pund, eða rúman % af þytígd
mannsins. Hjartað er 6 þuml. langt og 4 þuml. í
þvermál, slær 70 sianum á mínútunni og þrýstir úr
sér 656 pd. af blóði á klukkutímanum. A!t blóðið í
líkamanum gengr gegnum hjartað á 3 mínútum. í
lungunum eru 1 venjulegu ástandi 41/, pottr lofts.
Maðrinn andar 1200 sinnum á klukkutímanum og
andar að sér 108 þús. pottum af lofti á dag. Heili
fullorðins karlmanns vegr 3 pd. og 8 únzur, enn
kvenmanns 2 pd. og 4 únzur. Taugaþræðirnir standa
aliir í sambandi við heiiann, annaðhvort beinlínis eða
í gegnum mænuna. Þeir eru að líkindum yfir 10
milj. að tölu. Húðin er þreföld og J/8—J/4 þuml. á
þykt. ^
Um fiskverkun
stendr grein í hinu færeyska blaði „Dimmalætting“.
Þar segir, að til þess að fiskrinn líti vel út, sé nauð-
synlegt, að hleypa úr honum blóðinu jafnskjótt sem
hann er innbyrðr; það sé einnig kunnugt, að kjót af
skepnum, sem kafna, só verra enn af skepnum sem
slátrað er. Á Seyðisfirði og Vopnafirði segir höfundr-
inn, að fiskurinn sé ekki tekinn í verzlunina, r.ema
þannig hafi verið farið með hann. Þar næst takr
höf. um, að menn verði að varast að merja fiskinn
sem hætt er við, ef gengið er ofan á haun o. s. frv.
Um flatning og verkun á fiski getr hann líka þess,
að bezt sé að hafa þá aðferð, sem alment sé höfð
á Hjaltiandi. Þar sé sumir látuir slægja fiskínn, aðrir
fletja, hinir þriðju þvo fiskinn og hinir fjórðu salta.
Með því móti verðr bæði vinuan greiðari og betr af
hendi leyst. — Um söltunina leggr höf. áherzlu á, að
saltið sé ekki sparað, þótt fiskrinn kunni að verða
léttari, ef hann er mikið saltaðr. — Loks minnist höf.
á, að nauðsynlegt væri að liafa sýningar á saltfiski
frá ýmsum verkunarstöðum og veita verðlaun fyrir
bezta fiskinn.
Það eru nú 30 ár síðan Færeyingar byrjuðu þil-
skipaveiðar. Framan af gekk þeim miklu miðr að
afla enn útlendingum þeisn, sem vóru á fiski við
eyjarnar. Nú sækjast útlendingar eftir Færeyingum
sem afbragðs fiskimönnum.