Fjallkonan - 09.07.1895, Blaðsíða 3

9. júlí 1895.
FJALLKONAN.
116
1. um stjórnarskrármálið. Flutningsmenn: Guðl.
Guðmundsson, Björn Sigfússou, Jón Jóusson, Ólafr
Briem, Valtýr Guðmundsson. Till. hljóðar svo: iUm
leið og neðri deild alþingis iýsir því yfir, að hún
heldr fast við sjálfstjórnarkröfur íslands, eins og þær
hafa komið fram á undanförnum þingum, ályktar hún
að skora á stjórnina, að taka þær til greina og sér-
staklega að hlutast til um:
1. að löggjafar- og landsstjórnarmálefni. er heyra
undir hin sérstöku mál íslands, verði eftirieiðis eigi
lögð undir atkvæði hins dauska ríkisráðs eða borin
upp í því;
2. að gerð verði með nýjum stjórnarskipunarlög-
um breyting á ábyrgð liinnar æstu stjórnar Islands
sérstöku máia, þannig að neðri deild geti ávalt, er á-
stæða þykir til og fyrir sérhverja stjórnarathöfn, er
til þess gefr tilefni, komið fram ábyrgð beinleiðis á
hendr hér búsettum innlendum manni, er mæti á þingi;
3. að stofnaðr verði sérstakr dómstóll hér á landi
skipaðr innlendum mönnum (landsdómr) er dæmi í
málum þeim, er neðri deild alþingis eða konungr lætr
höfða gegn hiuum æsta stjórnanda hér á landi’.
2. um samgöngumál landsius. Samþ. að setja 5
manna nefnd til að íhuga þau.
Stjórnarskrármálið hefir tekið nýjastefnu með
þingsályktunartillögunni. — Málið var einnig lagt
fram i frumvarpslíki í gær, enn sett í nefnd, sem
þessir þingmenn skipa: Guðlaugr sýslum. Guðmunds-
son, Jens Pálsson, Jón Jensson, Jón prófastr Jóns-
son, Ólafr Briem, Pétr Jónsson og Valtýr Guðmunds-
son (5 hinir fyrsttöldu kosnir með 12 atkv., enn 2
hinir síðasttöldu með hlutkesti). — Þingsályktunar-
tillagan kom og fram í gær og var vísað til hinnar
sömu nefndar (Guðjón Guðlaugsson vildi hafa sér-
staka nefnd, enn sú tillaga var feld). — Þá er stjórn-
arskrármálið var tekið fyrir í gær, gerði forseti Ben.
Sveinsson þau afbrigði, að hann settist á þingmanna-
bekk og krafðist að greiða þar atkvæði um málið
þvert ofan í þingsköpin. Varaforseti kvað hann ekki
hafa rétt til þess og siðan skar deildin úr því með
atkvæðagreiðslu og vildu að eins 2 leyf'a forseta
atkvæði: Sighvatr Árnason og Sigurðr Gunn;'rsson
(Skúli Thoroddsen og Þórðr Guðmundsson greiddu
ekki atkvæði). Gekk þá varaforseti úr forsetastól-
num enn forseti neitaði að setjast í hann og gekk
úr þingsalnum.
Nokkur smámál eru fram komin á þingi og verðr
þeirra getið næst.
Til Gests á Grafarbakka.
Eitt af málum Jieim, sem tíðræddast heíir verið um í blöðun-
um nú uppá síðkastið, er mál þeirra Zöllners ogVídalíns. Hefir
ísafold einkum tekið að sér, að flytja greinir á móti þeim, svo
sem allar greinir Björns Kristjánssonar, sem þó það verðr talið
til gildis, að hann hefir þorað að sitja nafn sitt undir þær, svo
að honum má þó altaf ganga. Aftr hafa aðrir tekið pennann í
hönd sér, enn þar á móti ekki þorað, að setja nafn sitt undir
greinir sínar. Sá sem mest hefir látið til sín taka, af þessum
greinahöfundum, er (festr nokkur á Grafarbakka. Þessapersónu
þykjast menn þekkja, þótt dularklæddr sé, á rithætti
hans. Hann hefir fyrri komið fram á leiksviðið í blöðunum í líkum
búningi. Hann virðist liggja á því lúalagi, að læðast í skúma-
skot, þar sem enginn sér hann, og senda þaðan skeyti sín
mönnum, sem einskis ills eiga sér von og aldrei hafa lagt nokk-
urn skapaðan hlut til hans og ef til vill skoðað hann sem vin
sinn. Maðr þessi er einkar vel að sér i fornsögunum, og hefir
miklar mætur á þeim og er tamt að vitna í þær, þegar hann er
að svívirða aðra í skjóli sómakonunnar ísafoldar, og yfir höfuð
má segja um hann, eins og stendr í formála Snótar eftir Gísla
sál. Magnússon: „Margvís er hann Mangi sá, megum vér þess
kenna“. Einnig þykir flestum hann skrifa mjög vel íslenzku og
með nokkuð fornum blæ. Sumir, sem ekki eru vel kunnugir
hafa samt vilzt og ætlað höfund þessar greinar þar vestra, enn
það er misskilningr. Hann er Árnesingr, borinn þar og barn-
fæddr, og skiftir sér æði mikið af pólitik, og mundi ekki telja
eftir sér að greiða ferjutoli fyrir menn, sem viidu kjósa ein-
hvern vildarmann hans íyrir þingmann, þótt yfir strangan iðu-
ferjustað á stórvatnsfalli væri að ræða.
Enn sleppum nú þessu. Grein þessi stefnir að því, að gera
Jón í Múla og Thor Jensen, sem vér ekki vitum annað, enn
séu heiðrsmenn, svivirðilega í augum ailra, svo að enginn maðr
trúi þeim til nokkurs skapaðs hlutar, og væri það slæmt fyrir
menn eins og þá, sem geta átt langt líf fyrir höndum, yrði
fuilr trúnaðr lagðr á það. Það er eigi svo að skiija, að Zöllner
og Vídalín séu alveg settir hjá; þeir fá líka sinn mæli fullan.
Enn hvernig stendr nú á, að höfundr þessi skuli ekki
setja nafn sitt undir greinir sínar. Það kemr auðvitað af því,
að hann álítr innihald þeirra svo, að eigi sé samboðið heiðvirðum
mauni að láta nafns síns getið við þœr, og hlýtr það hjá skyn-
sömum mönnum að veikja trúnað þann, sem á þær er lagðr, og
það því fremr, sem flest það, sem mest er meiðandi, er á huldu,
þótt hver maðr reyndar geti skilið það.
Vér viljum alls eigi hér íara út í einstök atriði greinar þessarar
eða málið yfir höfuð, þar sem aðrir eru búnir að rita svo mikið
um það, og þeir sem greinin beinist að geta fyllilega svarað fyrir
sig hjáiparlaust. Að eins viljum vér geta þess, að höfundrinn
hefir sjálfr skensað sig meira enn versti óvinr hans befði getað
gert, þar sem hann telr eigi öllum gefið, að meta drengskapinn
dýrst af öllu.
Svo vér tölum um biaðagreinir yfir höfuð, þá getr svo stað-
ið á, að stundum sé betra, að höfundrinn eigi sé kunnr, þegar
ritað er um almenn mál, án þess að nokkur sé persónulega meiddr,
til þess, að ef ritað er á móti, þá sé að eins talað um málefnið,
í stað þess að beinast ef til vill að þeim, er um það hefir ritað.
Stundum getr einnig, undir þessum kringumstæðum, borið
við, að einhver sakir feimni eða kurteisi — sem reyndar enginn
mun brigzla Isaföld um — ekki vilji iáta sín getið, enda varðar
engan um greinarhöfund, þegar svo stendr á, sem hér um ræðir.
Þegar blaðagreinir eru þar á móti persónulegar, cins og ó-
hróðursgreinir þessa höfundar, þá er alt öðru máli að gegna, og
verðr æði-hlægilegt, að hann skuli vera að brigzla öðrum um
skort á drengskap eða að vera riddaralegir. Ritstjórinn þykist
sýkn, hafi hann ekki sjált’r samið greinarnar, enn höíundrinn
eigi þorað að láta nafns síns getið sakir óvildar, sem hann býst
við, eða fyrirlitningar góðra manna. Getr þetta eigi talizt annað
enn mesta ragmenska og ódrengskapr, bæði af hölundunum og
blöðunum, sem skjóta skjólshúsi 'yfir þá, og kemr miklu illu til
leiðar, einkum í smáum mannfélögum, og geta oft saklausir sætt
hatri og fyrirlitningu fyrir.
Vér getum annars hryggt greinarhöfundinn með því, að með
þessum greinum sínum um Thor Jensen og Jón í Múla hefir
hann eigi áunnið eins mikið og hann hefir búizt við. Satt að
segja mun almenningsálitið það, að hver sem nú skoðun manna
er um málið sjálft, þá eru flestir sem um þetta tala samdóma i
því, að álíta þessa framkomu Gests á Grafarbakka mjög svívirði-
lega og ódrengilega, og er ekki nærri laust við, að illr kurr sé
í mörgum til hans, sakir þessara róggreina, því að euginn veit
hvenær röðin muni koma að sér.
Gesti hlýtr að vera kunnugt, að þótt vig væru almenn í
fornöld, þá voru launvig svo sjaldgæf, að varla eru dæmi til
þeirra, enda voru þau mjög fyrirlitin af almenningsálitinu. Porn-
menn níddu einnig fólk, eins og hann gerir, enn þeir þorðu að
láta nafns síns getið. — Væri óskandi að Gestr hefði borið gæfu
til að taka þá sér til fyrirmyndar í þessu efni. O.
Til Jóns rektors Þorkelssonar.
Heill þér, vinur vísindanna,
vizku-dísa mögur kær!