Fjallkonan - 01.03.1898, Blaðsíða 3

1. marz. 1898.
FJALLKONAN.
35
hér um hálft annað hundrað, frá hnga-
húsinu í áminzt Tungufjall; það gerðu
og fleiri annarsstaðar og töpuðu þar yið,
þyí eftir sumamálin kom sterkasti fjflk-
bylr, sem drap og hrakti til dauðs í ána,
er þar var nálægt, alt féð, fyrir utan
40 kindur, er tveir forustusauðir heldu
með, til hagahflssins. Eftir þennann felli
tók faðir minn sótt og andaðist á síns
37. aldrs ári; vórum við nú börn hans
eftir 4 á lífi og eitt í móðurlífi. Ég
elztr 10 vetra, Þorsteinn 6 vetra, Pálmi
3 vetra, Helga 2 vetra. Hans hægr og
sáluhjáiplegr viðskilnaðr skeði á Trini-
tatis-hátíðar morgun; er mér sá hátíðar-
dagr ætíð þaðan í frá minnistæðr. Hann
var fram eftir nóttinni að mæla fram
mörg vers flr Passiusálmnm; við það
sofnaði ég i rúmi, sem var fyrir framan
sængrhúsdyrnar; þar lá fjósadrengr á
móts við mig, sem hét Ásmundr Einars-
son; hann vakti mig upp með þessum
orðura: „Vaknaðu, Jón, faðir þinn er
dauðr, guði sé lof; nfl má ég lifa og
láta sem ég vil“. So ilt tó var í dreng
þessum. Ég vaknaði, sá og heyrði móður
mína grátandi sitja yfir líkinu-------‘).
6. Hér eftir var af sýslumanninum
sterfbflið skrifað upp og næstu náungar
til kallaðir; sást nfl fyrir, vegna fellis-
ins, sem á kom, að við börnin fengum
ei fult umboð hvort um sig. Vildu nfl
sumir af þeim taka okkr með uppgangs-
eyri; ráðgjafar fengust nógir, enn mis-
jafnt heilráðir, sem ekkjur mega tíðum
viðvarar verða. Móðir mín hlýddi á
allra þeirra ráð, enn tók af að fallast
á þau ráð, er sýslumaðr sjálfr, fóveti
Skúli, ráðlagði henni. Hann reyndist
henni og okkr þá og endrarnær sá bezti
og ráðhollasti í öllum greinum.-------2)
— — Eftir fráfall föður mins vantaði
móður mína fyrirvinnu; var henni flt-
vegaðr einn lausamaðr, sem hét Þorkell
Ólafsson. Pyrir var vinnumaðr, sem ,‘hét
ísleifr Lafranzson, ei so slæmr vinnu-
maðr sem brigðlyndr, og áðr áminztr
drengr. Faðir minn safnaði moldóttum
eðr mönóttum heBtum, að hann átti undir
sitt fráfall 14 klifbæra hesta með þeim
lit Þá fór nú drengrinn (hann var
ættaðr úr Svarfaðardal) að taka til
skiftis og þeysa þeim ýmsar lystireisur
með fleira; varð því að reka hann í burt.
Eitt sinn hafði ég áðr hleypt honum úr
möskva, því hann var mér aldrei slæmr.
Hann tók orf og Ijá föður míns, að hon-
1) Hér er feldr úr kafli um jarðar-
förina.
1) Hér er feldr flr dálitill kafli.
um fjarlægum, ætlaði að fara að slá, rak
Ijáinn inn í þflfu og braut hann, enn bað
mig ei til leggja, hvað ég ei heldr gerði,
og var þess vegna hirtr sem réttilega
sekr. Síðar sá ég hann á alþingi, og þá
kom ég konum til liðs, enn á hann minn-
ist ég ei framar, — guð varðveiti hann!
Nú kom upp á mig öll vörn og smala-
menska. Þá farið var að slá vildi fyr-
irvinnunni og vinnumanninum lítið á
ganga; varð því móðir min að taka sér
kaupamann, sem hét Sveinn Magnflsson,
er giftist Guðlaugu dóttur Eiríks á Flögn;
hann var og hjá okkr nokkur ár þar
eftir. Ennþá fleiri þjónuðu að heyskap
móður minnar það ár, og varð hann þó
að endalykt ei meiri, enn þá faðir minn
sló og heyjaði með annan mann. Eng-
inn er öðrum sjálfr. Fyrirvinnan var so
tærilátr, að á enginu, sem mest alt var
vott með þýfl, tildraði hann sér so á
þflfunum, að hann vætti sig ei í fætrna
um sumarið, enda flthlutaði sýslumaðr-
inn honum slétt fyrir vinnukaupið að síð-
ustu; hann fékk hjá honum það þakk-
læfi, sem hann vann til. Fleiri lausa-
menn finnast með sama marki brendir.
Eitt sinn er ég færði þeim mat á engið,
þá sváfu fyrirvinnan og vinnumaðrinn,
enn Sveinn var að slá, enn höfðu sett
peisur sínar á orfln, að sýnast skyldi af
fólki þar í kring þeir væru að slá. Ég
gat ei orða bundizt og sagði: „Fyrir-
gefi guð ykkr, að þið eruð að svíkja
hana móður mína“. Þeir stökkva upp
reiðir ;£ ísleifr segir: „Kenna skal ég
þér, að finna að við okkr og færa fréttir
móður þinni (hvað hann skrökvaði, því
við börnin vórum so vanin, að ef við
vildum fara með nokkurar fréttir, eðr
sögur um hjfl eðr aðra, vórum við jafn-
skjótt stríkt, sem er eitt ágætt dæmi)“.
Hann þrífr mig so og kastar í einn
vatnsstokk, sem þar var nærri. Sveinn
sál. hleypr að honum og segir: „Hvaða
etc. skelmir ert þú, að gera föðurlausu
barni ilt“, — tekr hann sjálfan og kastar
honum út í sama stokkinn, enn tekr mig
upp flr þar ég var að kafa. So bágt
eiga munaðarleysingjar á stundum. Ald'
rei sagði ég móður minni frá þessu.
Hann var hjá móður minni tvö ár þar
eftir, giftist flt í Fljót og komst þar í
armóð. Þá kom hann, er ég var í skóla
kominn, til mín og tjáði mér bágindi sín.
Las ég þá honum fyrst fyrir, hverninn
hann hefði í þessu og öðru með mig far-
ið, og þá hann fór að játa sig nm það
alt, með auðmýkt af neyðinni, kendi ég
í brjósti um hann og gaf honum hest
og síðar færleik með tryppi. Yel gat ég
þá látið hann taka flt á sér gamla vær-
ing, enn guði sé lof, að hann aftraði mér
sem ætíð að hafa heiftrækið hjarta til
að gjalda iit illu, heldr hefir hann gefið
rr.ér sinni, efni og tækifæri að gera mín-
um mótstöðumönnum gott, enn þolin-
mæði og stöðugleika að líða; hafi það
verið mér meiri háttar menn, hefir hann
sjálfr so séð þann órétt, sem ég hefi liðið,
að mér hefir orðið hann fyrir beztu.
Þegar so var aumkucarlega ástatt fyrir
okkr, lagðist móður minni til föðursyst-
urbróðir minn, Ólafr Jónsson frá Fram-
nesi; hann var þá 17 vetra, enn þó vel
friskr og forstandugr. Framnes er næsti
hær við Þverá að norðan; kom ég oft
þangað til minnar föðursystur, sem Ingi-
björg hét, staklega guðhrædd kona; hfln
var margfróð; hfln kunni alia Vísnabók-
ina og margt annað gott. Hfln var stór-
lynd og hreinlynd, enn so góðgcrðasöm,
að hún oftsinnis leið skort þar fyrir.
Miklar mætur hafði hún á mér, af því
ég bar föðurnafn hennar, er engum auð-
naðist upp að koma, og var so næmr
á bók. Var ég oft hjá henni til inn-
dælis. Þetta ár, sem móðir mín var
ekkja á Þverá [1738], var mikið vorhart,
so margir mistu fé sitt í hor, enn hfln
ekkert. — Það gleymdist mér um áðr
áminztan sumarmálahyl, þá faðir minn
tapaði fé sínu, að i honum fórustmargir
menn á norðrheiðum, er flti urðu. Sjó-
fuglar drifu upp flr hafinu og frá Dang-
ey af ofviðrinu fram nm allan Skaga-
fjörð. Strandrekið meir enn frá mátti
segja með sjávarströndinni. Enginn
vissi þá, að slíkt hefði við borið, og ei
hefir það síðan skeð til þessa tíma. Þann-
inn geldr skepnan mannsius, honum þó
til endrvitkunar.
(Meira).
Hjálpræðisherinn ætlar að koma
npp ódýrum gististað handa utanbæjar-
mönnum. Á því er full þörf, og hefir áðr
verið ritað um það í blöðunum. Gisti-
staðrinn verðr í Hjálpræðiskastalanum
uppi á lofti, og verða þar fyrst um sinn
10—15 rflm. Gistingin á að kosta 10
au. og öll önnur aðhjflkrun verðr að sama
skapi ódýr. Til þessa fyrirtækis vantar
250 kr., sem ýmsir bæjarmenn eru að
skjóta saman; landshöfðinginn ofl. æðstu
embættismenn hafa mælt með fyrirtæk-
inu og gengið á undan með samskotin.
H. Th. A. Thomsens verslun
var 40 ára á föstudaginn 25. þ. m. og
er elzt verzlun í bænum. í þá minning
vórn fáoiar á hverri stöng bér.