Fjallkonan - 07.03.1898, Blaðsíða 2

38
FJALLKONAN.
XY 10.
Ég gat ekki annað séð, enn þetta væri
ágóðumrökum bygt, enn égsá jafnframt, að
þekking þessara manna var harðla ðlík.
Það skal engin ímynda sér, þð ég taki
þetta dæmi, að ég vilji gera lítið úr
þrifnaðinum; það er öðru nær; hann er
í þessu, sem öðru, nauðsynlegr, enn hann
er ekki einhlítr. Deim sem hirða margt
fé, hentar ekki ðþarflegt nostur, því með
því hljðta þeir að vanrækja annað við
það starf, sem er nauðsynlegra, og skepnu-
hirðing er svo nauðsynleg og vandasöm,
að hún verðr aldrei fulllærð. Reyndar
má búast við að búíjárræktarkensla á
búnaðarskólunum yrði ekki nðgu full-
komin, þð hún gæti gert töluvert gagn,
og því veitti ekkert af, og væri enda
nauðsynlegt, að stofnaðr væri sérstakr
búfjárrœktarskóli, einn eða fleiri, þar
sem ekkert væri annað kent, enn það
sem að einhverju leyti lyti að kvikfjár-
rækt, einkum að nirðingu búfjár. Þá
fyrst mætti vonast eftir, að kvikfjárrækt
vor, og þar af leiðandi landbúskapr,
tæki verulegum framfórum. Að kenna
mönnum að afla mikils fóðrs, og geta
haft margar skepnnr, vel haldnar, án of-
mikils tilkostnaðar, það er eina meðalið
til að fyrirbyggja skepnufelli og vesal-
dðm. Dað dugar lítið, að, prédika það
að fáar skepnur feitar geri meira gagn
enn margar skepnur grennri, því dæmin
eru deginum ljósari með það, að sumir,
mestu skepnukvalarar og níðingar, hafa
grætt stðrfé, enn fátæklingrinn, sem ól
árlega sínar fáu skepnur, var altaf fá-
tækr. Ef góð kensla í búfjárrækt (og
öðrum óþarfari námsgreinum væri ekki
skotið inn í, svo öll kenslan yrði tðmt
nafnið) kæmist á, þá mundi hordauðinn
hverfa af sjáífu sér og öll horfellislög
verða ðþörf.
Menn munu nú spyrja: „Ifvar á að
taka féð til að reisa þennan eða þessa
skóla fyrir?“ Auðvitað af landsfé, því
sá skóli yiði vafalaust með tímanum
þarfasti'skólinn fyrir landbúnaðinn. Ef
mönnum vex kostnaðrinn í augum, þá
má byrja smátt, t. d. fá einhvern efnað-
an bónda, sem alþektr er að gððri bú-
fjárrækt, og á margt fé, að taka (5—10)
námssveina og greiða honum með hver-
jum þeirra sæmilegt meðlag um árið,
setjum 200 kr. með pilti. Nemendr ættu
að fá styrk til ferðalags að skðlanum,
frá lögheimilum sínum, t. d. 2 kr. fyrir
hverja þingmannaleið (5 mílur) eða far-
gjald á skipi. Þar að auki ættu nem-
endr að fá dálítinn aukastyrk, það er að
segja þeir nemendr, er reynast vel, t. d.
50 kr.
Hvar hentugastr staðr væri fyrir bú-
fjárræktarskðla, getr verið álitamál, enn
þar sem búfjárrækt er í bezta lagi ætti
hann að vera. Þingeyingar hafa orð
fyrir að vera beztir fjármenn, og munu
margir leggja til að skðlinn væri þar
settr, eða að minsta kosti að kennarar
væru fengnir þaðan. Skemmri kenslutími
enn 2 vetr eða 2 ár er tæpast hugsan-
legr. Annats getr tiihögunin verið marg-
vísleg, og er nógr tími að tala um það,
enn kensla í búfjárrækt hlýtr að komast
á, ef landbúskaprinn á ekki algerlega
að kollsteypast, og hordauðinn að hald-
ast við.
Bóndi.
ÍSLENZKR SÖGUBÁLKR.
Æflsaga Jóns Steingrímssonar,
prófasts og prests að Prestsbakka.
[Eftir eiginhandarriti. Lbs. 182,4to].
7. Næsti bær við Þverá að sunnan-
verðu er Yztagrund, framar og nær Hér-
aðsvötnum; bær þar fyrir ofan heitir
Frostastaðir; þar bjó þá lögréttumaðr
Þorgrímr Þorgrímsson, nefndr í stað Jóns
Steingrímssonar, afa míns, velmaktar
maðr. Einn hans sonr var þá í skóla,
er Sigfús hét. Næsti bær við Erosta-
staði er Hjaltastaðir; þar bjó prestrinn
Sra Björn Skúlason Hann átti móður-
afa systur mína, Halldóru Stefánsdóttur,
eitt það mesta kvenval. Tveir þeirra
synir fóru í skóla: Sra Jón, er varð prestr
á Auðkúlu, og Stefán, sem varð síðar
skólameistari og nú er við stjörnulist og
landmælingar í Kaupenhafn. Að Yztu-
grund flntti móðir mín sig so næsta ár
[1739]. Þá deyði herra Steinn, enn hús-
trú Valgerðr fór að Viðvík til Mr. Ein-
ars Jónssonar, sem átti dóttur hennar,
Helgu Steinsdóttur, so nú varð taflslok1 1 2
um heit þeirra. Nú fór ég fyrir alvöru
að læra minn kristindóm, Mag. Jóns
Árnaaonar spurningar. Átti nú móðir
mín mikið bágt, eins og margir aðrir
um þau ár; þó stilti hún so til, að aldrei
skyldi hún smjörlaus verða, þó annað
undan gengi. Varð ég nú feginn, að
þiggja máltíð annarsstaðar, þó fór ég
hvergi til þess, sizt að Frostastöðum,
þó þar væri nóg efni, af ábeitarríg og
kriti, sem þar var í nágrenninu. Gerði
ég mér það tíðum til erendis að Hjalta-
stöðum, að láta hlýða mér yfir, enn kona
prests og afasystir mín vissi máske ann-
að, sem undir bjó, og lét mig aldrei ó-
1) í hdr. „taptslok“.
saddan frá sér fara.----------Mér gekk
vel að læra, so að ég var tekin til sakra-
mentis 10 vetra-------J).
8. Hvað mínum frekari lærdóms sök-
um við víkr, byrjuðust þær með mikið
lítilfjörlegum hætti og eymdardóm-------
— Ég bað móður mína að koma mér í
burtu, so églærði vel að lesa og skrifa;
ég hafði soddan löngun ' til þess. Hún
hlýddist á þetta, og eftir áðr umtöluðu
sendi hún með mig á góu til frænda
míns Sra Jóns Magnússonar, er þá var
kapellán hjá föður sínum Sra Magnúsi á
Mælifelli, og var með mér gefið gott 10
aura virði. Ég átti að vera til kross-
messu, og so viðbætast meðgjöfina. Kona
hans hét Steinunn dóttir séra Jóns Þor-
valdssonar á Miklabæ, systir Einars í
Viðvík; bræðr átti hún tvo, Þorvald og
Sigfús, er báðir vóru þá í skóla. Sá
fyrri varð eftir það bóndi á Blikalóni,
hinn bókhaldari i Reykjavík.------------®)
9. Þá var ég 11 vetra er ég Bá danska
þjóð; var ég þá látinn fara í kaupstað
að reka þangað sauði með öðrum. Þar
var þá fyrir sá kaupmaðr, sem hét Sören
Pétrsson, og hans son Pétr Holm var þar
eftir undirkaupmaðr á Eyrarbakka. Hann
var kaupmaðr hér við land um 50 ár og
kom sér ætíð vel; var þó ei í sinni
höndlan fyrir utan synd, þó so siðferðis-
góðr að hann lét lesa kvöld og morgna
guðsorð í kamersi sínu.-------Þá Ludvig
Harboe var af þingi Kr. 6ta sendr að
vísitéra hér landið, las ég á Flugumýri
með öðrum börnum fyrir honum. Með
honum var túlkr og notarius Jón Þor-
kelsson, sem áðr hafði verið skölameist-
ari í Skálholti, og síðar, við sinn afgang,
testamenteraði alt sitt góz fátækum
börnum í Gullbringusýslu, að læra að
lesa og skrifa. (Framh.).
1) Hér eru feldir úr kaflar." Segir
hér frá því, að afleiðingin af altarisgöng-
unni varð sú, að höf. varð veikr á geðs-
munum; bar hann sig upp um þetta við
prest, enn hann kvað þetta freistingar
djöfulsins og spáði fyrir honum, að hann
mundi prestr verða. Nokkru síðar fót-
brotnaði höf. á 2. dag páska og var það
áminning frá guði fyrir það, að hann
hafði ekki viljað fara tii kirkju með
móður sinni. Hann komst á fætr á upp-
stigningardag. Kveðst hann þá hafa
„lært viðgerðir við sig, að koma öðrum
til liðs er soddan slys hafa reynt“ og lika
hafi þetta „fríað sig frá ýmsum hættu-
sömum viðrgerningum, er skólapiltar í
þann tíð brúkuðu við nýkomna11.
2) Hér getr þess, að stúlka sú er átti
að þjóna höf. þar á prestsetrinu „var
mesta óbermi“ og leysti það svo illa af
hendi, að hann fekk geitur og lét þá
móðir hans sækja hann. Næsta vetr var
þó höf. hjá presti þessum við lærdóm.