Fjallkonan - 05.04.1898, Síða 1

Gjalddagi 15. júli. Upp-
Bögn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstræti 18
Kemr út um miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Augiýsingar édýrar.
FJÁLLKONAN.
XV, 14.
Sauöfjárrækt o. fl.
Ettir sunnlenzkan bónda.
n.
Bóndi sá, er skrifarum „kenslu
í kvikfjárrækt" í „Fjallk.“ 9.—10.
þ. á., vill láta stofna skóla á lands-
sjóðskostnað til að kenna mönnum
fénaðarhirðing, enn þó kannast
hann jafnframt við, að það sé
eigi nema einst.aka manni gefið
að vera góðr skepnuhirðir; til
þess þarf maðr að hafa fjármensku-
náttúru. Enn auðvitað geta menn,
sem ekki eru náttúraðir fyrir það,
lært það með löngum tíma og
æfingu; enn sá sem ekki er fjár-
maðr í verunni eða að upplagi,
mundi lítið læra á einum eða
tveimr vetrum, þó það væri á
skóla, er landssjóðr kostaði. Skóli
sá er hætt við að eigi yrði fremr
fyrirmynd í búfjárrækt enn þau
bændaheimili, þar sem slíkt er í
beztu lagi.
Enn „að kenna mönnum að
afla mikils fóðrs og geta haft
margar skepnur vel haldnar án
ofmikils kostnaðar, það er eiua
meðalið til að fyrirbyggja skepnu-
felli og vesaldóm", eins og „bónd-
inn“ segir. Aðalatriðið er því að
afla fóðrsins, og það á sem kostn-
aðarminstan hátt; því mikinn
kostnað þolir ekki búfjárrækt vor,
eins og nú er ástatt. Nú, er
verkafólkið er orðið svo kaup-
dýrt, og því nær ófáanlegt til
landvinnu, er seintekinn úthey-
skapr líklega hið kostnaðar-
s&masta fénaðarfóðr, einkum þar
sem heyið auk þess er létt (fá-
tækt af næringarefnum). Það er
miklu dýrara að afla heyhestsins
af rýru mýrarheyi, sé engið þýft,
snögt og langt á það, enn af
góðri töðu af sléttu og ræktar-
góðu túni, og hefir þó töðuhestr-
inn margfalt meira fóðrgildi.
Meðalið til að auka fénaðinn
og um leið að fyrirbyggja horfelli
og vesaldóm er því:
1. að auka túnræktina og töðu-
fallið, einkum þar sem úthey-
Reykjavtk, 6. apríl.
skapr er rýr og seintekinn, svo
ant sé að gefa fénaði kjarngott
fóðr og þó fljóttekið (heima);
2. acf nota beitina svo vel sem
verða má, og því standa yfir
sauðfé á vetrum, sé það svo
margt og högum svo varið, að
það borgi sig;
3. (og hér sunnanlands) ab hafa
húsin með vatnsheldu þaki, svo
fénaðrinn geti verið þur og ó-
hrakinn, þegar hann er inni í
slagviðrunum.
Um fyrsta atriðið þarf eigi að
fjölyrða. Það vita allir, að hey-
hestr af velræktuðu túni eða flæði-
engi er betri til fóðrs, enn 3—4
hestburðir af rýru útheyi. Nærri
bæjum er víðast nóg efni í tún,
ef túnið sjálft er slétt og full-
ræktað, svo þessvegna mætti víð-
ast auka túnin, eftir því sem
vinnukraftrinn leyfir; enn mætti
að nokkuru leyti hætta að reyta
saman úthey á rýrum slæjum,
ynnist tími til að auka túnrækt-
ina; því minni tími færi í að
heyja túnin, þó þau væru helm-
ingi stærri enn nú, ef þau einn-
ig væru slétt, enn til að heyja á
útengi, sem víðast tekr upp */8—
8/4 af heyskapartímanum.
Beita mætti fénu því fremr, og
það þó beitin væri kjarnlítil, ef
hægt væri að gefa því töðu eða
töðugæft hey með beitinni. —
Ráð til að fá menn til að standa
yfir fénu, og hirða það samvizku-
samlega, kynni að vera það, að
láta þá eiga hlut í arðinum af
fénu (hundraðshlut = prósentur),
auk hins ákveðna kaups, sem þá
ætti að vera iítið eítt lægra fyrir
það. Enn nú er varla unt að
fá menn til að standa yfir og moka
ofan af fyrir fé, né heldr til að
hirða vel í fjósi. Hjú vilja nú
fæst leggja á sig þá sjálfsafneit-
un, sem það krefr, að gera slík
störf með þeirri reglu og sam-
vizkusemi, sem til þess útheimt-
ist (árvekni, stundvísi, vosbúð,
máltíðahalla o. s. frv.).
Hve mikla þýðingu þur og
1898.
góð hús hafa, liggr í augum uppi,
enda eru menu nú hér syðra
farnir að byggja fénaðarhús und-
ir járnþaki allvíða, og fer því á-
standið í því tilliti óðum batn-
andi.
Gagnvart búfjárræktarskólahug-
mynd „bóndans“ í „Fjallk." (10)
má taka það fram, að einn skóli
fyrir land alt, eins og hann virð-
ist hugsa sér, mundi ófullnæg-
jandi. Hann vill stofna skólann
þar sem nú er bezt búfjárræktin,
og tilnefnir Þingeyjwrsýslurnar,
eða að minsta kosti að kennarar
væru þaðan. Enn gæta ber þess,
að loftslag og landslag er svo ó-
líkt á landi hér, að „sitt hentar
hverju plázi“. Það er óvíst, að
þingeyskr fjármaðr reyndist eins
góðr fjárhirðir hér syðra eins og
þar, og yfir höfuð að fjármensku-
reglur annara héraða ættu við
hér, nema með tilbreytingum,
sem reynslan þá yrði að kenna
mönnum á hverjum stað.
Bezt lízt mér á það, að ungir
efnilegir fénaðarhirðar væru styrkt-
ir (t. d. af búnaðarfélögum) til
að læra búfénaðarhirðing hjá bænd-
um, sem bezt álit hefðu á sér í
þeirri grein í hverju héraði eða
landsfjórðungi. Fengi piltar styrk
sem svaraði árskaupinu og bónd-
inn nyti kauplausrar vinnu þeirra
fyrir fæði og tilsögn, ættu báð-
ir að vera vel í haldnir.
Grasrækt á íslandi o. fl.
(Niðrl.) Af hitalinu-uppdrætti frá
veðrfræðisstofnuninni í Khöfn,
sem er aftan við fyrirlestrinn,
má sjá að meðalhitinn í mánuð-
unum júní, júlí og ágúst er ekki
hærri hér á laudi, og það nokk-
uð sunnarlega, heldr enn allra
nyrzt í Noregi. Aftr er vetrar-
hitinn hér, að minsta kosti á Suðr-
Iandi, engu minni enn sunnantil
í Noregi og Svíþjóð.
Af kuldanum hér leiðir það, að
hér verðr svo fáa daga unnið að