Fjallkonan - 05.04.1898, Qupperneq 2
54
FJALLKQNAN.
XV 14.
jarðyrkjustörfum í tiltölu við önu-
ur lönd. Þar sem í Danmörku er
reiknað, að úti megi viuna kér
um bil 300 daga, þá eru það að
eins rúmir 100 dagar hér á landi.
Kuldinn gerir það og að verkum
ásamt vatninu, að jörðin íúnar
kér svo seint og efnaskiftin ganga
því seinlega. Af þessu leiðir, að
hér þarf afarmikinn áburð.
Á íslandi eru hálfgrösin aðal-
grastegundirnar, enn skepnurnar
eru orðnar svo vanar við þau,
kynslóð eftir kynslóð, að þær
þrífast ágæta vel af þeim.
Höf. er Ijóst, við hve mikla
erfiðleika íslendingar eiga að stríða
frá náttúrunnar hendi, svo sem
kuldann og strjálbygðina, enda
dæmir hann allar vorar framfarir
eftir því, og þykir furðu gegna,
hverju vér höfum komið til leið-
ar á síðari árum, svo sem í vega
gerð og brúa. Hann telr búnað-
arskólana og búnaðarfélögin lík-
leg til þess að hrinda landbúnað-
inum í betra horf og lýkr lofs-
orði á alþingi fyrir búnaðarstyrk-
inn.
í öðru riti hefir hr. Feilberg
skýrt frá ferð sinni hér um land-
ið 1896 (Et Besög paa Island,
Khavn 1897). Hann skoðaði þá
alla búnaðarskólana og lætr yfir-
leitt vel yfir. Hann leggr þeim
öllum eitthvað gott til, talar um
þrifnað og jarðabætr á Eiðum,
túnsléttan og vatnsveitingar á
Hólum, jarðabætr, verkfærasmíðar
og bókasafn í Ólafsdal og þrifn-
að og góða umgengni á Hvann-
eyri; segir, að ef Hjörtr fái að
vera þar nokkur ár, muni hann
skapa snotran praktiskan skóla
úr þeim óskapnaði, sem hann tók
þar við. Heldr að varla sé slík
jörð á landinu sem Hvanneyri til
búfjárræktar og mjólkrbúskapar,
bæði af því að engjarnar eru lík-
lega hinar beztu á landinu,
um 1000 dagsláttur að stærð, og
að þaðan er skamt til markaðar
(Reykjavíkr).
Höf. leggr til að síðustu:
1. að eigi lœri flein í búnaðar-
skólunum enn þörf er á til verk-
legra búnaðarstarfa.
2. Það á að leggja mesta stund
á verklegt nám, og öll kensla á
að vera miðuð við það. Á vetr-
um á að kenna, svo sem unt er,
innlend bústörf.
3. Af því að sitt hentar hverj-
um skóla, er liklegt, að þegar
fram í sækir skifti þeir verkum
með sér, þannig t. d., að á Eið-
um sé sérstaklega stunduð sauð-
fjárrækt, á Hvanneyri mjólkrbú,
á Hólum vatnsveitingar o. s. frv.
4. Á öllum skólunum á að vera
smiðja, eins og í Óiafsdal, svo að
námssveinar geti lært að búa til
og gera við einföld verkfæri.
5. Reikningsgerðin þarf að vera
einfaldari enn nú er, og búreikn-
ingarnir verða að vera út af fyrir
sig, svo að nemendrnir geti tam-
ið sér skynsamlega reikningsgerð.
6. Kenslubœkr þyrftu að vera
betri, þjóðlegri, samdar af íslend-
ingum og eftir landsháttum.
7. Skólarnir þekkja lítið hver
til annars, og reynsla hvers skóla
út af fyrir sig kemr hinum að
litlu haldi. Það ætti að koma
því svo fyrir, að skólastjórar fengi
tœkifœri til að ftnnast á víxl á
hverju ári eða annað hvert ár á
skólunum og mundi geta orðið
töluverð not af þvi, og varla
óframkvæmilegt eða kostnaðar-
samt í samanburði við gagn-
ið.
8. Það þarf að hafa umsjónar-
mann yfir skólunum, eins og gert
er í öðrum löndum, sem hafi gætr
á því sem fram fer, gefi skýrsl-
ur um fjárhaginn o. s. frv. Sem
stendr fer yfirleitt alt vel fram á
skólunum, enn það mundi þó verða
hægra að halda öllu í góðu horfi,
ef einhver hefði umsjón allra
skólanna og stæði á milli lands-
stjórnarinnar og þeirra manna,
sem hafastjóru skólanna á hendi.
9. Þá er enn eitt atriði, sem
getr einkum haft þýðingu síðar.
Með því að námið á búnaðarskól-
unum er að mestu leyti verklegt,
er æskilegt að þeir námsveinar,
sem vilja, geti komizt lengra á-
leiðis í bóklegum efnum, þegar
af skólunum er farið. Starfi skól-
anna verðr víst lokið, þegar nógu
mörg góð heimili verða fær um
að veita ungu mönnunum þá verk-
lega mentun, sem laudsháttum
hæfir. Enn tími er þangað til, og
fyrst um sinn þurfa skólarnir
kennara og landið alt ráðunauta
í ýmsum greinum búnaðarins. —
Þá virðist næst að stofna kenslu
í efnafrœði, jarðvegarfrœði, plant-
fræði og búfjárrœkt í sambandi
við latínuskólann, og þar með efna-
fræðisverkstofu (labóratóríum). Það
muudi kosta um 10,000 kr. að
koma upp efnafræðisstofnuninni,
og forstöðumaðr hennar þyrfti
ekki að hafa meira enn 2000 kr.
laun.
Með því móti yrði hægt að
ransaka efnasamsetning í íslenzk-
um fóðrtegundum, og í vörum
þeim sem fluttar eru til landsins,
sem ekki mun vera þýðingarlítið,
eins og vezluninni er háttað; enn
fremr mætti þá verða margs vís-
ari um atriði, sem snerta túnrækt
og vatnsveitingar.
Aðrar breytingar í búnaðar-
kenslu telr höf. ekki nauðsynlegar.
Bæði fyrirlestrinn og ferðaskýrsl-
an lýsa miklum velvildarhug til
íslands og þekkingu á landshátt-
um.
Farmgjöld á strandferða-
bátunum.
„Hið sameinaða gufuskipafélag“ kefir
ákveðið farmgjöld á strandferðabátunum
kringum landið, og er hér tekinn Ixt-
dráttr úr þeirri skrá:
Trjálitr (farvevarer), húðir og skinn
söltuð, járn, kaffi, málmr, neftóbak og
munntóbak, rúsínur o. s. frv., sykr (ekki
í toppum), smjör, sápa, öl og gosdrykkir
og svipaðar vörur 75 aura fyrir 100 pd.
Bækr og pappír, poBtulín og glervör-
ur, feitmeti (flesk, ostr o. s. frv.), ávext-
ir og grænmeti, járnvörur, færi, kaðlar,
segldúkr, seglgarn, síldarnet, tvistr,
járnsteypa, sykr i toppum, vínföng í
kössum og svipaðar vörur: 1 kr. fyrir
100 pd.
Lyfjavörur, viðarull, hör og hampr,
nýlenduvörur og efnivarningr (þar í niðr-
soðinn varningr), vindlar og reyktóbak,
smávarningr úr járni og bustaravarningr,
vefnaðarvara, skófatnaðr, eldspítur o s. frv.
2 kr. fyrir 100 pd.
Húsbúnaðr, rúmfatnaðr og annar léttr
varningr: 35 aurar fyrir teningsfet.
Bf flutt er talsvert í einu af húsbún-
aði og flutningsvörum er farmgjaldið
minna.
Hafrar og malt i sekkjum
pr. 100 pd. 0,60.