Fjallkonan - 29.07.1898, Blaðsíða 2

114
FJALLKONAN.
XV. 29
Ekki veit ég hvað hr. P. Br. vill gera með
þeunan Taranger. Hann er ekki ísl. máltræðiugur.
Það er óhætt að trúa vottorði dr. Jóns Þorkelssonar.
y. í.
Um sund.
í vor afhenti ég einutn ritstjóranum grein um
það, hvernig sjómenn ættu að læra að synda; en með
því að þessi grein hefir enn ekki komið út, vil ég
eigi draga það lengur að hreyfa þessu máli.
Veðrátta hér á landi er þaunig, að eigi verður
komið við að kenna sjómönnum sund á þeim tíma, sem
tiltök eru að fara í sjó eða laugar.
Það á því að kenna sundtökin á landi, og með
því móti geta ekki einungis þeir lært, sem mesta
þörf hafa á sundkunnáttu, heldur og jafnvel kven-
fólk og aðrir.
Aðferðin er þessi: Maðurinn er lagður á grúfu
á gólf eða borð og kennarinn sýnir honum, hvernig
bera skal útiimina og hættir ekki fyr enn nemand-
inn er orðinn svo æfður, að honum skeikar ekki og
bezt er að telja jafnframt eftir hreyfingunum. Þetta
má gera hvenær sem vill, og hvar sem er, og tekur
ekki langan tíma. Nu er spurt: hvernig kemur
þetta að notum síðar. Svar: Búa má til belti eða
gjörð, sem mátuleg er yfir brjóstið, hafa í henni
hring eða lykkju og í þeirri lykkju snæri, sem fest
er á sprit líkt og laxastöng. Láttu þann, sem hefir
lært sundtök á landi, taka þetta utan um sig, og,
þegar veður leyfir, sjáðu, hvernig honum vegnar í vatn-
inu, láttu taugina vera slaka meðan hann er að koma
fyrir sig tökunum, en að eins kipp honum upp úr,
þegar honum ætlar að fipast. Ég hefi séð sund keut
þannig bæði á Englandi og í Borgundarhólmi, en þeir
sem veikfeldir eru ættu ekki að reyna það nema
sjórinn væri vel heitur, og enginn, of haun hefir
skömmu áðar neytt æsandi drykkja.
Kvenfólk er illa statt hér að því er þessa list
snertir. Þær geta ekki lært sund með piltum, en
ef einhver piltur vildi kenna systur sinni sundtök á
landi, gæti hún síðar beðið stallsystur sínar að hjálpa
sér til að reyna hvort það dygði, sem hún hefði lært
á landi, með þeirri aðferð sem hér er bent á. Bezt
er að hafa beltin úr sterku, mjúku lérefti fyrir kven-
fólk, en úr sterkum striga handa sjómönnum. Þeir
eiga að reyna sundið í sjó í fötunum, þvi þannig
verða þeir að synda, ef þeir þurfa &ð bjarga sér eða
öðrum.
Sveinbjörn Egilsson.
ÍSLENZKR SOGUBÁLKR.
Æfisaga Jóns Steingrímssonar,
prófasts og prests að Prestsbakka.
[Eftir eiginhandarriti. Landsbókas. 182, 4to].
(Frh.)
Þegar í Eyjarnar kom, segir höf.1 að tjaldað hafi verið á
svo nefndri bryggju. Hann spurði upp Þorstein þann er pró-
fastnr skrifaði til með honum; spurði hann mig hverjar vörur
1) Hér er látið nægja, að taka að eins ágrip af frásögn
höfundarins; hann er hér sem víðar nokkuð langorður.
væri í boði, en þær vóru 1 rd., nýtt brekán, rauðir sokkar og
nýprentaðar gððar bækur. Hann vildi ekki selja fisk nema
tyrir peninga, og varð þá annar maður til að selja höf. fisk,
sem var bæði blautur og maðkaður. Hann kvartaði yfir þessu
við Bótólf fylgdarmann sinn, sem lét hinn skila öllu aftur og
keypti síðan fiskinn. Þá vóru eftir nökkurar óseldar bækur ný-
prentaðar, sem ekki gengu út; bauð hann þær prestinum í
Kirkjubæ, sra Guðmundi Högnasyni „sem var ágætur og lærð-
ur prestur, enn mikið hneigður fyrir að drekka brennivín".
Prestur var drukkinn og vildi hafa bókakaup; var það úr, að
prestur lét latínubækur sínar, sem vóru rómvorskir sagnameist-
arar og skáld, fyrir bækur Jóns, og skildu þeir við svo búið.
Daginn eftir kom prestur að tjaldinu ódrukkinn og heimtaði
aftur bækur sínar; segir það hafi verið gaman sitt en engin
alvara að hafa þau býti. En Bótólfur varð fyrir svörum og
kvaðst ekki skila bókunum. Nokkuvu síðar komu prestar báðir,
sr. Guðmundur og sr. Benedikt, ofan á bryggju, og sýslumaður
með þeim að hoimta bækurnar, og mannfjöldi að hlusta á. Bðt-
ólfur varð enn fyrir svörum og kvað rétt kaup gerð. Síðan
sagði prestur, að Jón mundi kunna eitthvað í latínu og fór
sýslui^aður þá að spyrja hann úr latínu, en hann svaraði út
af, eu þó svo, að auðheyrt var að hann skildi latinuorðin. Varð
svo gaman úr öllu, en prestur fekk ekkibækur sínar. Séra Bene-
dikt bauð Jóni heim til sín, og fekk hann þar beztu viðtökur
hjá honum og konu hans Þuríði Magnúsdóttur og reyndi prest-
ur Jón í latínu og þeir Yigfúe son hans (BÍðar prestur) spjöll-
uðu saman um sama efni. Prestur veitti brennivín og lét Jón
gera latínuvísur um það. Hjá sr. Ben. gisti séra Jón síðar er
hann kom í Vestmannaeyjar. Sr. Benedikt var tölvís og mæli-
fróður, og kendi höf. síðar „persiskan reikningsmáta með 9 baun-
um og 9 strengjum"; vildi og kenna honum stjörnulist og
landmælingar. Höf. lætr og vel af Br. Guðmundi. Þeir Bót-
ólfur skiidu góðir vinir. Flutti hann sig að Sólheimum ytri í
Mýrdal og hafði séra Jón hann „framar öðrum með sér sem
vel kunnandi að vera með meiri háttar mönnum. Hann var
ætíð þar fram kominn er betur mátti líka“.—„Framar venju kom
það að honum eitt sinn eftir jól, að fara út í Vestmanneyjar
og róa þar um vertíðartíma, eins og margir gerðu“. Hvorki
sr. Jón né kona Bótólfs fengu latt hann fararinnar degi lengr.
Hann lagði af stað á skipi, sem fórst, og allir þeir sem á vóru
druknuðu, „og rak engan upp, enn um sumarið eftir um Jóns-
messuleytið dreymdi eina konu á Sóiheimum, að hann kæmi til
sín og segja: ’Ég er hingað kominn og skila til sr. Jóns að
hann breiði ofan á mig‘. Var farið á fjöru; fanst þar þá
mannsbeinagrind, sem ég lét láta ofan í nýtt lciði i kirkjugarði,
og ályktaði ég þetta mundi hans bein vera“.--------
Siðan getr höf. þess, að eftir það hann var útskrifaður úr
skóla fór hann hcim til móður sinnar; kendi hann þá piltum
undir skóla og prédikaði stundum. „Prédikunarmáta tók ég eft-
ir presti mínum“, segir hann; „þar til styrkti mig og einn
lærður maður, mr. Páll Sveinsson, kallaður djákni, því að hann
hafði það áður verið á Munka-Þverá og er það nú á Gufunesi.
Hann hafði verið þénari hr. Steins og þá þénari og skrifari
sýslumanns Skúla á Ökrum.---------Fór ég oft til að fræðast af
honum að Ökrum.-------Var þar og fyrir þjónustustúlka Sigríður
Ólafsdóttir að nafni; er ein ætt með okkur; varð ei uggvænt
að hvort liti hér ástarauga til annars, þó aldrei kæmi til orða;
varð hún þar eftir þjónustustúlka á Reynistað, og þar eftir
þjónusta mín meðan þar var, síðan á Frostastöðum, en þá ég
fór austur fór hún suður og er nú ektakona Jóns farfara í
Reykjavik. Eitt sinn er ég að Ökrum kom, var sýslumaðnr
mjög drukkinn af brennivini, svo að sýnast mátti ei góð ráðdeild
íöllu. Hann lét kalla mig fyrir sig og segir: „Nú ertn, Jón,
orðinn góðs manns efni; ætlaði ég aldrei svo mundi verða og
ekkert, hjálpaði ég þar til. En hafðu nú æru og þökk fyrir
það hversu þú hefir vel forsvarað og farið með Jón litia son
minn í skóla“— því ég hafði tekið hann undir mitt forsvar sem
notarius eftir bón hans, hvað hann og ærlega launað hafði.
Lætr hann mig sitja hjá sér langt fram á nótt; er að drekka
sjálfur og kenna mér ýmsar lífsreglur; rótfestust sumar en sumar
ekki.------Hann sagði ég skyidi aidrei áreyta aðra að fyrra
bragði, meðan ei kostaði stórt tjón, æru eða velferð; ei vera upp-
stökkur, hvað sem ég heyrði um mig talað, nema þá ég væri