Fjallkonan - 31.12.1898, Blaðsíða 3

30. des. 1898.
FJALLKONAN.
203
Mér fir.st hami eftir mér hermi þann hlátur,
er heyrði’ hann, áðar hann dó,
og glott hans mér virðist svo biturt bíta,
8em brimið í Girðasjó.
Og stundum mér hvísla heyrist hann:
ég hef ekki’ í djúpinu ró,
því bæði er kalt og býsna dimt
við botninn í Garðasjó.
Þ&ð tvent mun mér framvegÍ3 fylgja,
alt fram í legstaðar ró:
hinn ógnandi svipnr míns eiginmanns
og orgið í Garðaajó.
Guðm. Magnússon.
ISLENZKUR SÖCtIJBÁLKUR.
Æflsaga Jóns Steingrímssonar,
prófasts og prests að Prestsbakka.
[Eftir eiginhandarriti. Landsbókas. 182, 4to].
25. Um þetta bil var mín góða húsmóðir orðin ekkja, sem
áður er sagt; fékk hún soddan langsemi og svefnleysi, að hún
mátti ei einsömul vera og vildi það ei affara eftir það hún ól
barnið, er hún gekk með. eftir jólin. En þeasi hennar neyð og
barátta varð að tildrætti okkar hjónabands. Ég og þjónusta
mín, Sigríður Ólafsdóttir, urðum helzt fyrir því að vaka hjá
henni með ijósi um nætur; gekk bo þetta nokkra tíð fram, þar
til greind Sigríður finnur upp á eitt ráð, sem sýna skal eina
þá rörustu dygð og mannkosti, er hún hafði (til) að bera. Yið
höfðum þanka hvort á öðru til ektaskapar, þá guð gæfi efni og
tækifæri til þess, og vórum þó aldeilis óflekkuð hvort af öðru.
Hún segir eitt sinn við mig: „Legðu þig í fötunum fyrir fram-
an hana í rúminu og vitum hverninn fer“, — sem ég gerði, og
fekk hún hér af fijóta værð. Hún segir framar: „Nú sjáum við
hvað henni má verða til líknar, hún hefir huga á þér“ — enn
ég segi henni það sé jafnnær; hún viti minn annan þanka.
Hvorki muni ég fá hana og þar með reisi ég mér hurðarás um
öxl, og margt þess háttar. En hún svarar: „Hún er þó sú
ein hreinlyndasta og bezta kona og orðin sára angruð og mædd
af því hún hefir lifað, og þarf sérdeilis góðan og lempinn mann,
sem fari hér eftir vel með hana, og veit ég þar til engan betur
fallinn enn þig, og verður þú nú að hafa guð og þitt gott geð
fyrir augum og hjálpa upp á hana, og muntu sanna það, að
guð mun hjálp i þér framar öllu, og hún mun verða þér góð,
þó hún sé þér ríkari. Skulum við bæði vinna það til, að slá
frá okkur öllnm okkar innbyrðis þönkum, og aldrei skal ég
misvirða slíkt fyrir þér. Guð sér einhvern veginn fyrir mér“—
hvað og so varð, sem áður er sagt; hefir þó síðan haldið fram
sömu ærlegheitum við mig og börn min og oft gefið þeim pen-
inga, þá til hennar hafa komið. So er dygðin sín eigin laun.
Orðlengi ég það ei framar. Ég felst á þessi ráð hennar. Hún
þar eftir svifti af mér utanhafnarklæðum og drífur mig upp í
rúmið, og byrjuðust so okkar fyrstu þessháttar samfundir, með
heitri bæn og sárum trega á báðar siður; bundum so í guðs
nafni ástir saman, sem þó ofbráðar urðu i þeim óyndisúrræðum,
að undir kom fyrir tíma barnfuglinn Sigríður dóttir mín. Þá
ég varð var við þetta, Bagði ég móður minni alt af létta, sem
alt lagði til það heilasta, og tók barnið til sín frá móðurhnjám
þar eftir. En hún skrifaði bróður sínum, Lárusi á Urðum í
Svarfaðardal, til heimullegt bréf og sagði honum hverninn á-
statt var, og að hún vildi taka mig til ekta og bað hann um
liðsinni þar til. Hann, sem var einn sá hreinlyndasti og bezti
maður, tók þessu vel og lagði út ráð ég skyldi það bráðasta
útvelja einhvern náunga minn eður veltalandi skíkkanlegan
mann og senda til móður sinnar, mad. Jórunnar Steinsdóttur.
Þá giftumálaleitun skyldi hann og með þeim sama skrifa. Þá
til þeirra efna kom, fengum við öngvan, þvi þeim sýndist þetta
væri ofurhátt fyrir mig, en niðurdrep fyrir hana, og mundi
því verða forgefins ferð til móður hennar. Tók ég mig þvíupp
sjálfur og með mér Þorstein bróður minn; komum við að Urð-
um, hvar M. Lárus tók vel á móti mér, skrifaði með mér, kom
fyrir hestum mínnm, útvegaði mér bát yfir sjóinn npp á sinn
kostnað og lagði mér orð í munn að tala við móður sína.
Okkur var sagt, að lending væri vestan undir höfðanum, einn
bás er við yrðum að hitta, því við vórum ókunnugir, en so
var liðið á dag, að við komumst þangað ei að fyrr cnn dimt
var orðið af nótt og hittum ei lendingarbásinn; komumst við
þar í urð, og var stór hlífð guðs að við skyldum ei deyða
okkur og mölbrjóta bátinn. Þá vísaði mildi guðs okkur á eitt
vik, er við komumst að landi, brýndum þar bátnum upp með
skautaburði, að honum var óhætt fyrir sjó. Féllu kunnugir
menn í forundran, að við skyldum þar hafa lífs af komist.
Dagar vóru ei enn uppi. Gengum við so heim að Höfða; þar
var og er enn kirkjustaður, en Sra Jón Gunnlaugsson hét sá
prestur er þar var þá; hann var gagntryggur og trúfastur
maður, ættaður úr Skagafirði, einn sá bezti vinur móðurminnar
og mér kunnugur; tók hann vel við okkur, léði mér hesta og
fór so með sjálfur upp að Laufási; var þá prófastur Sra Stephan
Einarsson ei heima, ektamaður Mad. Jórunnar. En so sem
hún var ein höfðingskvinna og mesti kvenskörungur að allri
raun, sjón og veru, so lét hún ei vora yfirsjón á sér festa,
heldcr tók á móti mér sem gðð móðir, sem hún og reyndist
mér þaðan í frá, meðan hún lifði, í öllu því sem megnaði;
skrifeði Mr. Lárusi til og gaf honum fullmakt að vera fyrir
sína hönd þá kæmi að okkar hjónabandsdegi. Séra Jón, sem
fór og með mig til baka, hélt og trygð við mig til dauðadags.
Eftir þetta vóru afgerð erfðaskifti á Eeynistað; varð hennar
máli 90 hdr. í fasteign, enn lausaféð upp á 303 ríkisdali;
tveggja piltanna hvors um sig fyrir utan fasteignina upp á 166
ríkisdali, en stúlkunnar upp á 83 rd. Eyrir barnanna hönd
var eftir fullmakt Sra Jón Magnússon á Hólum, sem þann tíð
var stiftprófastur og í biskups stað, en hennar vegna bróðir
hennar Lauritz. Yarð þá barnafénu ekkert af létt, því allir
þeirra formyndarar afsökmðu sig að taka þeirra umboð; stóð so
alt saman i þessari þynku. Þá var og tittekið klaustrið, með
öllu sinu tilheyrandi, handa Þóru Björnsdóttur, hústrú herra
Halldórs sál. Brynjólfssonar, sem því náði með svikum ogprett-
um, ásamt fylgi Skúla fóveta, undan Þórunni minni, sem ætiaði
að bjóða upp á það, en hún naut þess með lítilli farsæld, eins
og hún aflaði þess. Um vorið var klaustið yfir skoðað; var þá
ofan á það lagt 60 rd.; hélt ég um sumarið starfsaman stuttan
böðul, er Árni hét, sem hlóð og þakti svo hús, að álagið varð
um hauBtið 20 rd., sem skiftaaktinn sýnir. Til að taka út
klausturafgiftina, 95 rd.sp., betala kaupstaðar restance 10 rd.,
og taka út til búsins lét ég inn í kaupstað í sömu tíð 9 hund-
ruð fjár, og nokkuð betur, á einum degi; þurfti þetta harðfylgi
og aðgæzlu. Fyrir hönd frú Þóru var sá mektugi Bjarni Hall-
dórsson á Þingeyrum, og var þar við ekkert barn að eiga.
Hún gerði oss alt til ills og örðugleika sem hún kunni; hún
sendi þangað ráðsmann sinn um sumarið, þá sláttur var kom-
inn og hyski með honum, og lét taka af oss hálfan eldivið,
hálf tún og engjar, og lá við um heyið sjálft, er búið var að
hirða. Bauð sýslumaður okkur, að dæma þennan umgang af,
en þar hún hafði svo mektuga menn til fylgis, vildum við held-
ur líða en stríða, því fyrir (var) sagt, að þeir mundu hrekja
það rétt frá rétti. Enda var og upp á hana rekið og sett alt
kvikt klaustursins inventarium, sem vóru helzt 24 hestar og
hryssur, sem alt drapst aftur um veturinn. So hagaði forsjón
guðs þessu sem fleiru okkur til lukku á móti tilstilli þeirra.
Kúnum var og út svarað. Eftir stóð einasta 70 álnir, er ég
helt eftir af ásettu ráði, því ég þóttist eiga hjá frúnni mitt
djákna salarium þá átta mánuði, er ég þénti því embætti frá
því hún fékk klaustrið, en hún svaraði þar til ei nema illu
einu og kreisti út úr mér téðar 70 álnir að síðustunni. Nær
þetta klausturs stapp og skifti vóru afstaðin, og í endalykt
þess, trtilofaði presturinn Sra Halldór okkur saman. En í hjóna-
bandið vórum við gefin þrem dögum síðar, því so var lýsingum
hagað, og var ei samkoma herranna sundur slitin. Yar í því
samkvæmi borðsitjandi 90 manns, og hvað þar upp gekk af mat
og ölföngum þann hálfan mánuð, sem alt það yfir stóð, get ég
ei frá sagt, en so varð uppgangssamt, að í vandræði sýndist
og vanefni mundi komast, þá mest skyldi hófa og viðhafa, en