Fjallkonan - 15.09.1899, Page 1

Kemur út um miðja viku. Yerð árg. 3 kr. (4 kr. erleudisj. Uppsögn (ógild nema skrifleg) fyrir 1. okt.
Sextándi árg.
Reykjavtk, 15. sept. 1899.
36. blað.
Um botnvörpuveiðar.
(„Illustr. Tid.“ ’99, Nr. 36).
Þegar siglt var um Norðursjóinu fyrir svo sem 20
árum, mátti ganga að J)ví vísu, að á þeirri leið yrði
fyrir fjöldamörg ensk og hollenzk fiskiskip, stórar
seglskútur (kútterar), sem vóru þar að veiðum með
net sín í stórflotum, svo hundruðum skipa skifti, og
vóru fyrir flotum þeim „aðmírálar", sem kallaðir vóru.
Það var einatt fögur sjón, þegar stóru seglskipin
komust hvergi og höfðu lítil sem engin segl uppi,
að sjá þessu Norðursjóar-fiskara beita gegn stormin-
um, með þilfarið til hálfs undir sjó og hafa sig á-
fram að fiskigrunnunum (Banker) og láta svo rekast
eftir þeim með netin. Þessi skip þoldu þar sjóvolk-
ið mánuðum saman, sumar og vetur, og ekki var
það ætíð, að aflinn samsvaraði nokkurnveginnþraut-
um þeim og erfiðleikum, sem þessu lífi vórusamfara.
En þessir seglskipa-botnverpingar eru nú úr sög-
unni. Að vísu sjást þeir enn í smáflotum í Norður-
sjónum endrum og eins, enn eimurinn hefir hér sem
annarstaðar orðið ofan á og bolað burt seglskipa-
fiskiveiðarnar, sem erfiðari eru og ábataminni. Það
vóru Engiendingar, sem byrjuðu með fiski-eimskipin,
og Þjóðverjar og Hollendingar fetuðu fljótt í fótspor
þeirra. Fyrstu botnvörpu-eimskipin borguðu sig
ljómandi vel, og úr því hljóp af stokkunum hvert
botnvörpu-eimskipið á fætur öðru á skipsmíðastöð-
um Þjóðverja og Englendinga. Þau dreifðu sér því
næst eins og býflugnasveimur út um Norðursjóinn,
til íslands og Færeyja og hvarvetna um fiskistöðvar
vorar í norðurhöfunum.
Botnvarpan er net, sem í löngum járnvirstrossum
er dregið við mararbotninn á eftir seglskipi eða eim-
skipi. Þegar varpan er þanin út, tekur op hennar
yfir fult 50 álna svæði. Netið endar í poka úr afar-
digru garni, riðnu í stórgerða möskva. og nefnist
poki þessi „kálfur“ (Kalv); sjálft netið er úr fínu
garni og endar í tveimur álmum, sem spaðarnir
(Skovle) eru við festir. Þeir eru sterklegir mjög,
samanreknir úr eskiviði og lagðir þumlungsþykku
járni, bæði styrkleika vegna og jafnframt til þess,
að veiðiáhaldið dragist til botns af þunga þeirra. í
sama skyni eru spaðarnir að neðanverðu lagðir ram-
legum járnteinum og hornin afslepp að fram-
an, svo spaðinn geti runnið sem sleðakjálki með
sjávarbotninum. Spaðarnir eru tengdir við síua
járnvírstrossuna hvor og trossan rakin upp á eim-
vindunni innanborðs á skipinu. Þegar nú botnvörp-
unni er lagt út, sem jafnan verður svo að gera, að
skriður sé nokkur á skipinu, þá spennir vatnsþrýst-
ingin spaðana hvorn út frá öðrum, svo að netið við
það þenst út með opið snúandi að skipinu, um leið
og það fyrir þunga sakir sigur niður til botns. Eim-
skipið færír sig nú hægt og hægt áfram, dragandi
á eftir sér vörpuna við botn niðri í hinni löngu
trosBu. Á áttundu hverri stundu eða oftar, ef vel
fiskast, er botnvarpan dregin inn, tæmd á þilfarinu
og Iátin þegar út aftur, og þannig er að verið dag
og nótt, þangað til fullfermt er, eða skipið sökum
kola- eða vatnsleysis verður að halda inn í höfn.
Fiskieimskipin hafa vanalega með sér kol til 15—20
daga, enn þegar vel lætur geta þau á skemri tíma
enn viku fiskað fullfermi. Jafnskjótt og fískurinn
er kominn upp á þilfar, er gert að honum,
þveginn svo og lagður í ís. Fer þá eimskip-
ið til einhverrar fiskiútflutningshafnar í sínu landi
og er farmurinn þar seldur á uppboði. Fiskurinn,
sem mestmegnis er þorskur og ýsa, er illa útleikinn,
þar sem hann stundum saman hefir dragnað við
botn í „kálfinum“, hálfkæfður, kraminn og kvolaður
innan um þang og grjót, stundum marinn í sundur
og augun út úr höfðinu af ofþrýstingunni.
Eimskip þau, sem höfð eru til botnvörpuveiða, eru
stutt og breið, af járni gerð eða stáli, með tveimur
digrum möstrum og háu, hvössu slefni. Þau eru um
100 fet á lengd og æði-djúpskreið, 11—12 fet í sjó.
Aðalko3tur þeirra er, að þau eru geysisterk og góð
í sjó að leggja, svo þau verjast sjó í öllu veðri, og
einmitt af því er fiskviðkomunni mestur háski bú-
inn, þvi það er reyndur hlutur, að það sem betur
ver fiskinn fyrir gereyðingu enn öll friðunarlög eru
hinir tíðu stormar og þar af leiðandi ósjór, sem
hingað til hefir getað stöðvað eða gert hlé á fiski-
veiðum við opnar strendur eða á höíum úti um
lengri eða skemri tíma,
Botnvörpu-eimskipin hafa frá upphafi vega sinna
vakið ofsa-gremju hjá fiskimannalýðnum á öllum
þeim ströndum, þar sem þau hafa stundað veiðiskap.
Enn fremur eru þau sjálfsagðir fjendur allra sjó-
lægra veiðiáhalda, þvi þegar þau draga vörpur sínar
með botninum, þá er jafnan við búið, að þær dragist
yfir lagnetin og sundri þeim með öllu, auk þess sem
aflinn að sjálfsögðu tapast.
Fyrir oss Dani eru fiskiveiðar aðalatvinnuvegur,