Fjallkonan - 09.03.1900, Blaðsíða 2

2
FJALLKONAN
komuvn stúdentafélagsina, þar sem úfengi iieiir
yerið haft um hönd. Það getur verið, að þar
hafi verið einstaka menn hálffullir eða alfullir
af 2—3—400 rnanna. Ea ekki hefi ég tekið
eftir þvi. Við vitum að það hefir komið fyrir,
að menn hafa farið þar á glapstigu. En það
gengur samt vel venjulega, að vera saman við
vín í allri siðsemi, að finna að vínið færir hiýju
og gieði, skáldskap og andigíít, j&fnt hér á
Norðuriöndum sem á vínviðarhæðum Gyðinga-
lands og Grikklands.
Ég var bindindismaður þegar ég var stúdent,
svo að ég gat mjög ejaldan verið við toddy-
drykkju hjá félögum mínum. Ea ég man marga
góða pilta sem gerðu það. Og meðal þeirra
var einn, sem allir lúka upp sama munni um,
að hann væri hreinasti og bezti piltur sem
þeir þektu, — og með frábærum hæfileikum.
Ölium var okkur það fullljóst, að það sem gaf
toddyinu gildi var hinn fjörugi, hlýi og glaði
félagsandi samfara skáldskap, andagift og hug-
fengi og öllu því sem góður stúdent metur
mest. Eða haidið þið, ef til vill, að það hafi
verið sætubragðið?
Það er víst satt, að bindindisfóikið skilur
yfirleitt ekki þetta, sem öllum öðrum er ljóst, en
með því móti er það líka víst, að það skilur
ails ekki það máiefni, sem það sjálft berst fyrir.
Það skilur aðra hiið þss3, en lokar augunum
fyrir hinni.
Þetta blessað fólk verður að afsaka: Það
sem einkennir bindindismáíið er einmitt skorturá
hæfileikumformælendannatilaðgetahugsað semjal-
gáðir menn. Þeir þjást sjálfir af nokkurskonar vímu.
Foringjar bindindismanna geta svo lengi sem
þeim sýnist haldið því fram, að bindindisheitið,
þetta mikla vopn gegn ofdrykkjunni, sé í sjálfu
sér ekki siðferðilegt, heidur eingöngu nauðsyn-
legt til að ná tilganginum. Liðsmenn þeirra
skilja ekki þetta. Að sama skapi sem þeir
verða ákafir, að sama skapi verður þeirra nauð-
syniegasta vopn — þeim ósjálfrátt—mjög siðferði-
legt að þeirra áliti. Þeir álíta þá ósiðferðilegt
að nota það ekki, jafnvei að það gangi glæpi
næst. Hófsemdarmaðurian geri meiri skaða
en sjálfur ofdrykkjumaðurinn. Því vesalings
ofdrykkjumaðurina geri þeirra málefni meira
gagn en skaða; hann starfi fyrir bindindismál-
ið, en hófsemdarmennirnir séu þar á móti hin-
ir sönnu táldragar, og að það séu þeir, sem
haldi lífinu í áfengisnautniuni í heiminum.
Hófsemin á þá að vera stórsynd. En ves-
lings drykkjumaðurinn er sýkn saka. Og þi
er hin siðferðilega rugiun komin í algieyming.
En af því að bindindishreyfingin hefir frá
fyrsta spori sínu farið dálítið afvega af vegum
heilbrigðrar skynsemi og stillingar, hefir hún
fengið á sig brennimark hávaða, ofstæki og
pólitískra æsinga.
Eigi að síður verður að játa, &ð biudindis-
frömuðirnir hafa unnið og vinna mikið gagn,
og að við eigum þess vegna að fyrirgefa þeim»
þó þeim verði á að fara með öfgar. En við
megum ekki þegja við þeim.
Öfgarnargeta magaast á þessari öfgaöld, svo
að þær hrífi allan þorrann af fylgjurum góðs
máls á stað með sér og getur þá litið svo út,
sem hófsmennirnir komi minna tii leiðar en
frekjumennirnir. 10 þúsundir hávaðamanna
geta þannig gert meira að verkum en 10 still-
ingarmenn, þó einn stillingarmaður sé jafnoki 10
hávaðamanna.
Hófsemin deyr ekki. Öfgarnar deyja — þcg-
ar þær eru orðnar hásar af hávaðanum. Hóf-
semin er ódauðleg eins og sannleikurinn.
Iimlend yerzlun.
Bréf úr öllum áttum.
Patreksjirði í febr.
Það er orðin föst regla, þegar minst er á
verzlun í blöðunum, að segja hana „illa og örð-
uga“, hvar sem er. Ég ætla samt ekki að
Eúgmjöl — —
Hrísgrjón — —
Bankabygg —
Kaffi pd. .
Hjá Isl. Handels &
Fiskerikomp.
Geirseyri
17,00
18,00
26,00 og 28,00
24,00 og 26,00
0,65
Neftób&k —
Ofnkol skpd.
Brennivín pt.
fylgja þeirri reglu, heldur skýra frá verðlagi
helztu vöruteganda nú, hér á Yatneyri og Geirs-
eyri við Patreksfjörð, og láta svo almenning
dæms.
Hjá, P. J. Thor-
steinsson £ Co.
Vatneyri
Rúgur . 200 pd. 18,00
19,00
28,00
25,00
0,66
Kandís — í ks. 0.32, í pd. 35 í ks. 0,30. í pd. 0,32
Meiís — í tp. 0,30, í pd. 32 í tp. 0,28, í pd. 0,30
Export — . . . 0,50 0,50
Munnt. Nobels pd. 2,50 Í5pd. st. 2,30, í pd. 2,40
1,75 1,80
7,00 5,00
1,30 ekki til
Verzlanir þessar hafa skift með sér verkum.
Á Geirseyri hafa einlægt verið nægar matvöru-
birgðir, kaffi o. s. frv., en af sykri var lítið
upp á síðkastið, áður en póstskipið kom. Aftur
á móti ekkert af þessu til á V&tneyri frá því í
haust þar til nú, að póstskip kom, en í þess
stað hefir verið þar nóg til af brennivíni og
kostar að eins 1 kr. 30 &u. potturinn.
Frá framanrituðu verði hafa verzlanir þessar
gefið prósentur við árslokin fyrir skuldlaus
viðskifti. í vor sem leið lét Geirseyrarverzlun
þinglýsa því, að hún tæki 4°/0 af skuldum, og
gæfi 4°/0 af innieignum við árslok hver, hvort-
tveggja miðað við 20 kr. upphæð og þar yfir,
og að af skuldlausri vöruúttekt gæfi hún „prósent-
ur“ mismunaudi háar eftir viðskiftamagni skifta-
vina. Keikningar eru ekki útbýttir, og fyrr
verður ekki séð, hve miklu þetta nemur, en ég
heyri suma segja, að þá i f. á. reikning hafi
munað þetta drjúgum, frá því sem hér hafi verið
venjs.
A.
Borgarfirði, marz.
Megn óánægja er með verzlunina í Borgar-
nesi. — Vörulaust við Bryde-verzlun; þar er
engan hlut að fá, hvað sem á liggur. Eu mat-
vara hefir verið dýrari í Borgarnesi í vetur
heldur en á Búðum og í Ólafsvík, og hefir út-
lend vara þir þó til skamms tíma þótt í fullu
verði. Rúgmjöl, sem nú flytst til Borgarness,
er mjög vont, og á vist ekki nema að nokkru
leyti skylt við rúg. Fleiri matartegundir þar
vóru ekki góðar í ár. Þegar verzlunin er
svona óvönduð, ofan á annað ólag sem á henni
er, á hún mikinn þátt í því að ýta fólkinu tíl
Ameriku.
Suður-Þingeyjarsýslu 15. febr.
Raupfélag Þingeyinga var ekki heppið næst-
liðið ár. Auk almennra verzlunar-vandræða,
sem aliir kannast við, lágt verð á útfluttri vöru
en hátt á matvöru aðfluttri, tapaði félagið á
sauðafarmi líklega nálægt 2 kr. á kind, fyrir
hrakning sem féð hrepti af sjógangi; þó var
skipið gott. Meðalverð á fé í Kaupfélagi Þing-
eyinga í þessu skipi varð því ll1/^ krónu. Þetta
jók á skuld félagsins við Zöliner, svo hún er nú
um 17000 kr. Þar að auki skuldar félagið
bankanum um 8000 kr., eða aiis 25000 kr.
Fyrir þessari skuld átti félagið um nýár í ó-
skiftum og óseldum vörum, innlendum og út-
lendum, og hús og áhöld að auki. En sjóðir
félagsins mega þá heita að hvíla í skuldum hjá
deildum félagsins. — Enginn verulegur bilbug-
ur virtist vera á félagsmönnum yfirleitt með
að halda áfram, og var á aðalfundi samþykt að
senda formann félagsins (Pétur Jónsson á Gaut-
löndum) til útlanda, að reka erindi þess. Það
hefir ekki fyrri kostað sliku til. — Aðfluttar
vörur til Kaupfélags Þingeyinga 1900 nema
58 þúsundum og útfluttur gjaldeyrir álíka.
ISLENZKUR SOGUBALKPR
Æflsaga Jóns Stelngrímssonar,
prófasts og prests að Prestsbakka.
[Bftir eiginhandarr. Landsbókas. 182, 4to].
(Framh.). *
Þar í sðkn var sá maðr, er hét Einar Erlendsson,
kórdjákn af góðri ætt kominn, skýr maður, sérvitur,
falskur og undirföruli. Hann var eitt djöfuls verkfæri
og útsendari að fordjarfa mig með öllum uppþenkjanleg-
um hætti. Hann siktaði hvert mitt orð og verk utan
kirkju sem innan; sá blíðasti þó í öllum viðræðum, kænn
og kyndugur að venda sig þá upp komu óheilendi hans.
Þessi ólyfjan, sem hann bjó yíir, dreifði sér mikið út
milli éinfaldra og uppvaxandi illa artaðra unglinga, so
eg var nálega aidrei að segja óhnltur að prédika þar
guðs orð, því út úr minni ræðu var spunnið á ýmsa
vega, sem mér varð þó fyrir því bezta, þar eg grund-
vallaði öll mín prestsverk því betur, og féll því í þann
þanka, að einn prestur gæti trautt orðið í góðu standi,
nema hann hefði þvílíka siktara í sókn sinni. Strax
fyrsta vorið komst eg í lagadeilnr við hann út af kyrsetu,
er hann ætlaði að brúka á koti, er eg hafði bygt honum,
sem á hann féll, so að hann varð að snauta í burt með
óvirðing. Hann átti ágæta konu, sem Guðrún hét. En
fram hjá henni hélt hann við vonda taus, er heitir Jódís,
lygin og Btelvis. Hún átti þar tvisvar barn hjá honum,
er þð urðu föðurlaus. Hún varð so loksins hans síðari
kvinna, og áttu þau yfrið vel geð saman. En so féllu
hlutir siðast, að fyrir það þjófstolið, sem hún dró að
honum, vóru þau bæði flengd og dæmd ærulaus. Dó
hann so þanninn í hungri og vesaldóm, en hún enn flæm-
ist manna á milli. Þanninn straffaði hinn alvísi guð
þennan hans orðs og presta hatara, en hún var sett í
tukthús. Guðrún hét ekkja þar, sem sagt var hann hefði
ofmikinn kunningsskap af áður. Hún var mjög stórlynd
og munnhvöt; son átti hún sem Halldór hét. Greind
Jódís kendi honum barn; héldu allir hann sannan að sök,
en hann fram bauð sinn eið á móti hennar áburði, sem
eg og allir sem á þvi þingi vóru vildu aftra honum, en
það kom til forgefius, so hann sór. Móðir hans fann mig
eftir þingið og sagði: „Allir vildu, eftir sem heyrt hefi,
leiða þar barn mitt til helvítis, og þú varst verstur þar
1, sem eg ætlaði sem bezt“. En eg svaraði: „Guð mun
innan skamms sýna þér á 'mér eða honnm, hvort ég sótti
eftir hans velferð eða ei, ef eg má prestur heita“. En
so fór: drengurinn lagðist strax veikur með so kvalafull-
um meinsemdum, að af honum fúnaði (svo) maginn, að
milti og lifnr gengu út. En nær eg síðast þjónustaði
hann, var eg viss um hans sanna umvendan og sáluhjálp.
Ó hvað þungt er að falla undir reiði guðs, hvar frá hann
öll sín börn varðveiti! Hennar endalykt varð og með
skelfing. Eitt sinn var eg einsamall að húsvitja; vóru
þar bændur tveir, sem vóru að deila í heygarði, semþeir
áttu saman; fer eg þangað til að forlika þá, sem ei hafði
að segja, þvi þeir ei alleinasta heldu á að skammast og
reka heygogga sína hvor í aunan, heldur og réðust á
mig, (svo) að mér þótti fótur minn fegurstur að komast
frá þeim. Sunnudagur var að morgni; ætluðu þeir þá
að vera til sakramentis. Tek eg þá afsíðis og segi þeir
skuli nú biðja hvor annan fyrirgefningar á sinnm orðum
og verkum í gær, ef þeir hafi ei gert það. Þeir svara:
„Höfum við verið nokknð ósáttir; við munum það ei, eða
vill presturinn vekja milli okkar nokkurn óróa? ete. Yar
nú áður nefndur Einar kominn í lið með þeim. Begera
so af mér skriftamál og Bakramenti, er eg varð að veita
þrælum þessum mót samvizku minni, þar ei hafði nokkuð
bevísanl8gt upp á þá. Soddan mega oft prestar þola.
Mr. Gunnar Jónsson á Dyrhólum var guðhræddur maður
og vel að sér um marga hluti, bæði í andlegu og verz-
legu, fullur af grillum og heilabrotum. Hann statueraði
og framfylgdi með mesta kappi að lögmálið ætti eigi að
prédikast heldur einasta evangelíum, að einu gilti hvað
menn hefðust að, ef þeir hefðu æruna, að menn ættu ei
að biðja guð með fororði og þess háttar. Má nú nærri
geta, hvílíka mæðfl þetta hans rugl gerði mér, so vel i
guðs orða réttri kenning og útleggingu í kirkjunni, sem
og sérhverju samkvæmi, hvar ætíð var viss von á ein-
hverri þess háttar mælgi og kappræðum af honum. Og
so sem hann var málskapsmikill, féllu margir á hans
meiningu og villu útleggingar. Kom so loksins í skrif
og pennastríð milli okkar, sem sjá má eftir mig, og
skildum við so að í þessari trúarbragða baráttn. Þó var
so góð art i honum, að hann talaði aldrei nema vel um