Fjallkonan - 02.06.1900, Blaðsíða 2

FJALLKON AN.
Sé kaEeisýru natróni veitt inn í blóðæðarnar
eða undir skinnið, þá tví- og þrefaldast hvítu
blóðkornín. Ef þar eru berklar, þá hópast hvítu
blóðkornin eins og veggur utan utn berklahnút-
ana. Haldi menn áfram að veita, svo sem
annan hvern dag, þá lokar þessi hvíti blóðkorna-
veggur berklahnútinn inni og bægir honum frá
blóðrásinni. Loksins mynda hvítu bióðkornin
sterkt bandvefshylki, og gleypa þannig berkia-
hnútinn aiveg svo hann hverfur, en ör verður
eftir.
Heilbrigðum mönnum gerir kanel-sýran eng-
an skaða. í kanínublóð má veita fimm grömm-
um, alveg verkunarlaust. En öðru máli er að
gegna með þá sem berklaveikir eru; þar sjást
verkanir, en til bóta.
Þetta eðli hvítu bióðkornanna, að eyða eða
eta annarlega líkama eða korn í blóðinu, er
uppgötvað af rússneskumnáttúrufræðingi, Metsjni-
kof, sem nú er í hinni frægu Pasteur-stofnun
í París — það er sami maðurínn, eem þóttist
hafa fundið serum eða bióðvatn, sem yngdi
menn upp aftur. Þessi hjálpræðisbióðkorn kall-
ar hann „fagosytur", sem merkir átkorn eða
gleypukorn, af því þau eta bakteríurnar eða
gleypa þær í sig; þessa vegna hafa menn og
kallað þetta varnarher líkamans. Þegar nú
kanel-sýran er höfð við beriaveikinni, þá eflir
hún einmitt verkanir eða vinnu átkornanna, og
sannar þar með uppgötvun Metsjnikofs. Þegar
serum er haft við difteríu o. fl., þá er súlækn-
ing grundvölluð á eðli átkornanna, sem með
sérstökum meðuium eru leyst upp í bióðvatninu
(serum). Lækning með blóðvatni er því ekki
óskyld lækningunni með kanei-sýrunni. Blóð-
vatnslækníngin fram leiðir læknisdóminn í lík-
ama dýrsins, og tekur hann þaðan tilbúinn til
þess að veita honum inn í sjúklinginn; en kanel-
sýrt natrón eykur hvítu blóðkornin í sjálfum
líkama sjúklingsins og það einmitt þar sem að-
setur veikinnar er. Báðar þessar læknisaðferð-
ir eru því bygðar á uppgötvan Metsjnikofs, þótt
hver sé annari frábrugðin.
Ýmsir læknar og náttúrufræðingar hafa reynt
og staðfest aðferð Landerers; hann hefir átt við
600 berklaveika menn, flesta svo yfirkomna, að
ekki var til neins að senda þá á spítala. Og
það er ekki einungis berklaveiki í lungunum,
heldur einnig í þörmum, beinum, kirtlum, sem
hann hefir fengist við, og sér í lagi á þeim
sjúklingum, sem hafa reynt allskonar meðalakák
Þar sem berklaveikin er hrein, eða ekki sam'
fara annari veiki, þar hefir aðferð Landerers
hjálpað að mestu leyti.
Berklaveiki í lungum, þar sem ekki er sótt
(feber) eða lungun mjög sködduð, læknast á
svo sem tveimur mánuðum: venjulega 90 heil-
brigðir af hundraði eftir 78 daga. Hafi eyði-
leggingin (kavernurnar) verið meiri, en sóttlaust,
þá tekst lækningin ekki nema að nokkru leyti,
holurnar minka, og hinir aðrir berklasýktu partar
læknast, svo sjúklingurinn finnur bata; þar
læknast meir en 80 af hundraði á 120
dögum. Þar sem er stökkrýrnun (ga-
lopperende Tæríng) og við sjúkdómslokin er
batinn óvissari. Telji menn öll tilfelli lungna-
tæringar, enda þau, sem ekki var von um að
batnaði, þá hafa orðið 51,8 af hundraði heilir,
eða helmingurinn, en 23,6 albata að staðaldri.
Berklasótt í þörmum og holinu batnar, ef
sjúklingurinn er ekki orðinn of máttfarinn, þar
verða 80% heilbrigðir. Berklasótt í fótum:
82,1% batnað, 12,8% betri. Kirtlaveiki lækn-
ast alveg, hérumbil undantekningarlaust. Ekki
hefir enn tekist að lækna berklasótt í heilanum.
Kanelsúrt natrón er alls ekki eitrað, og finst
hvorki sársauki né óþægindi þegar því er veitt
inn; má því hafa það, ef menn hafa grun um
sjúkdóm og á börnum berklasjúkra foreldra.
Reynsla um þetta hefir fengist bæði á heilsu-
stofnunum, á Bjúkrahúsum, á heimilum og hjá
Jæknunum sjálfum. Tíminn hefir einnig sannað
í þessu máli, þar sem þeir sjúklingar, sem hér
hefir verið um talað, hafa verið veikir 1 % árs
tíma í minsta lagi. FyrÍT 8 árum hafa sjúk-
lingar verið Iæknaðir, sem enginn hugði iíf.
Landerer prófessor þykist geta mælt með
þessari lækninga aðferð frá vísindalegu sjónar-
miði og með fuiiri reynslu, þar sem hann hefir
fengist við þetta í 17 ár; enda streyma til
hans reyndir læknar, til að læra af honum
þessa lækninga-aðferð.
„Um liagfærilegar keimingar“.
Eftir Þ.
í 11. tl.bl. Fjallkonunnar þ. á. er grein
eftir B. B., sem á að vera svar gegn grein
minni í sama blaði um hejásetning og hey-
sparnað. Eg ætla ekki að fara út í langar
blaðdeilur við B. B., en að eins minst á fá at-
riði í grein hans, þau atriði er benda tll þess,
að hann sé að reyna að bera hönd fyrir höfuð
hordauðanum, og byrjar hann á að rifja upp
búskaparæfisögu gamals efnaðs bónda sem bú-
inn er að búa í 40 ár. Hver er meining B. B.
með því?
Mér getur ekki betur skilist, en að B. B. finn-
ist hann koma með praktiska kenningu,
að það sé hagnaður, að drepa úr hor við
skulum ekki sogja á hverju ári, heldur öðru-
hvoru. „Það kom oft fyrir, að eg komst í hann
krappaun moð hey og dálítið hrofnaði (fínna
oxð en dó úr hor!) af hjá mér einstaka vor“.
Þetta var ráðið til þess að koma þessum gamla
bónda í álnirnar. Hafi það verið, þá er gróða-
vegurinn ckki vandrataður. Það er einstakt
dáðleysi, að allir þeir menn, er eiga fénað, skuli
ekki fara þenna breiða og slétta veg; mér þyk-
ir líklegt að B. B. skopri haun. B. B. fárast
yfir því, að gefin eru út hegningar ákvæði gegn
illri meðferð á skepnum; hann kallar það eftil
vill ekki illa meðferð, að láta þær velta út af
af fóðurskorti; en mér finst, ef ekki eigi að
hegna þeirn sem þannig breyta, þá verðskuldi
engin lögmálsbrot hegning. Er það ekki skylda
mannsins, að vaka yfir velferð skepnunnar, sem
honum er trúað fyrir af höfundi allra hluta?
Jú.—Eg dirfist að segja, að dæmisaga B. B. af
hinum gamla bónda gati verið hneykslunar
hella fyrir menn, því ekki eru allir jafn-færir
um að koma fénaði sínum fram á litlu fóðri
sem hann. Enn fremur er þesa gætandi, að um
miðja þessa útlíðandi öld var ekki tekið hart á
því þótt menn sýndu skepnum sínum hart. Aldar-
andinn var annar þá en nú. Jeg vonast til, að
B. B. komi ekki oftar með dæmisögur um það,
að það sé vegur til velgengni að drepa úrhor.
Það er langt frá, að það geti heitið „hagfæri-
leg kenning“. — Mótbárur B. B. í síðari kafla
greinar hans læt eg mér liggja í léttu rúmi.
Þó vil eg ofurlítið minnast á þær. B. B. veit,
að víða hagar svo til landslagi, að hægt er að
hirða fleiri en eina grastegund í einum þerri.
í því bygðarlagi, sem eg er fæddur í og uppal-
inn í, hagar svo víðast til, að mýrlendi Iiggur
upp að fjöliunum, og er þá hagað sér með slátt
eftir veðuráttu, og svo alt heyið hirt í sama
þerrinum, ef mögulegt er. Er þá ekki hægt að
kasta úr því eftir tegundum í þunn lög? B. B.
er á móti því, að hey sé hrist varlega, en jafn-
framt segir hann, að faðir sinn hafi gert það
og kallar hann hafa verið raunvitran. Ef
það er óráð að hrista hey varlega, þá kalla
eg þann, sem það gerir, ekki raunvitran. Þing-
eyingar hafa verið taldir með fremstu fjármönn-
um á íslandi, og það eru þeir vissulega. Af
hverju birgja þeir þá fé sitt inni á næturnar;
er það ekki af því þeir hafa reynslu fyrir, að
gólfsúgur er mjög óhollur bæði útigöngu fé
sem innistöðu?
Innlend yerzlun.
Bref úr öllum attunr
Yerzlun vestanlands. Vöruverð á Þingeyri
við Dýrafjörð fyrir skömmu: Bankabygg 26 kr.
tn., rúgmjöi 20 kr., rísgrjón 30 kr., kafli 0,75,
kandís 0,36—38, munntóbak 2,45, neftóbak 1,80,
brennivín flsk. 0,85, kol 6,50 skpd.
Vöruverð í Árneshreppi á Ströndum síðastl.
sumar:
Á Reykjarf. Á Norðurfirði í pöntunarfél.
hjá J. Thorarensen hjá Magn. S. Árnasyni
Rúgur 18,00 17,00 16,60
Rúgmjöl 10,00 9,50 8,83
Hrísgrj. 28,00 28,00 22,90
B.bygg 12,00 12,00 8,62
Baunir 13,00 13,00 10,00
Hveiti 11,00 10,50 7,02
Kaffi 0,65 0,65 0,52
Export 0,50 0,50 0,40
Kandis 0,35 0,35 0,23
Melis 0,35 0,35 0,23
Púðrsykr 0,30 0,30 0,20
M.tóbak 2,00 2,00 1,43
Neftóbak 1,50 1,50 1,01
Sait 5,00 W 4,84
Ljáblöð 1,10 n 0.781/,
Skeifnaj. 0,20 « 0,147,
Öngiar 0,60 n 0,36
Steinolía 0,25 V 0,137,
Málfisk. 65,00 65,00
Smáfisk. 45,00 45,00 46,33
Ýsa 32,00 36,00 36,92
fíák.lýsi 24,00 26,00
Dúnn 11,00 12,50 10,37
Vorull 0,50- -55 0,50—55 0,467a—50
í pöntuninni fylgdu pokar með allri korn-
vöru og salti. Hér er ótalinn innandeildar-
kostnaður um 2°/0. Á Norðurfirði var gefið 60
aurar fyrir hv. vorull, ef 20 pd. vóru lögð inn
í einu. Á Norðurfirði hafa verið nægar mat-
vörubirgðir í vetur og vor. Á Reykjarfirði
engin matvara frá því í haust og þangað til f
marz.
jÞorsteinn Guðmundsson.
Palladómar um alþingismenn 1899.
YH.
J'on Jónsson (frá Múla), alþingismaður Ey-
firðinga, er gamall og reyadur þingmaður, og
befir hans því áður verið getið í þingmanna-
lýsingum Fjallkonunnar. Hann hefir jafnan
verið kosiun i fjárlaganefndina og verið venju-
lega formaður hennar, og má af þvi ráða, að
hann hefir haft traust samþingismanna sinna —
í stjórnarskrármálinu hefir hann verið í mót-
stöðuflokki valtýskunnar á síðustu þingum, og
var einn af þeim fáu þingmönnum, sem á þing-
inu 1897 voíu með hvorugum aðalflokki (hinir
kölluðu þá súll eða nihilista) og reyndu til að
Ioknu þingi að vekja aftur til lifs miðlunar-
stefnuna frá 1889, þó að það yrði árangurs-
laust, sem von var.
Á síðustu þingum virðist svo sem Jón frá
Múla sé farinn að þreytast á þingmensku, enda
er sagt að hann muni ef tii vill ekki gefa kost
á sér framar. Hann hefir líka látið það í ljós
bæði á þingi og utan þings, að á alþingi væri
svo margt óhreint og óheilt, „kómedíu-Ieikur“
og makk„ábak við tjöldin“, að vandlega sam-
vizkusömum mönnum mundi geta orðið þar ó-
glatt, og að því væri bezt fyrir þá að koma
þar hvergi nærri.
Því verður heldur ekki neitað, að framkoma
Jóns á síðustu þingum hefir í sumum greÍDum
síður verið að skapi almennings en áður, með-
al annars í verksmiðjumálinu, sem nú er al-
ment áhugamál. Hann var algerlega á móti
því.
Makt myrkranna.
Eftir
Bram Stoker.
(Framh.)
Dyrnar vinstra megin vóru að stóru kring-
lóttu turnherbergi með nokkrum gluggum, /
l
I