Fjallkonan - 23.06.1900, Blaðsíða 3

FJALLÍEONAN.
3
hann sigaði eða lét siga á fó mitt, þar sem
þvi var haldið á beit í landareign staðarins,
innan þeirra merkja, er samþykt hafa verið
milli staðarins og þjóðjarðarinnar Efrihóla, og
í síðastl. nóv. eitt sinn þar á meðal hrakið fé
í á eina, svo nærri lá við fjárskaða, þá vopn-
aði ég húskarla þrjá með byssum og bað þá
fylgja fénu og skjóta hunda Þórarins, ef þeim
yrði Bigað á féð. Þetta var 4. desember síðastl.
Óðara en menn mínir vóru komnir á beitina,
sem er milli bæjanna, ekki nær E. en P., sáu
þeir Þór. sjálfan koma með 3 hunda og siga á
féð. Var einn hundurinn skotinn undir eins og
hann kom í fóð, en meira ekki að gert, því
Þór. hætti að siga við smellinn, og hafði sig
á burt jafnskjótt og hann var búinn að sjá,
hvaða viðtökur Móra hans hafði fengið. Þetta
sagði mér vinnumaður minn, sá er hundinn
skaut, og kom heim frá fénu skömmu eftir að
hann hafði farið til þess, því sjálfur var ég
þar ekki við. Engin orðaskifti fóru og milli
þeirra Þór., nema þau, að skotmaðurinn kallaði
til hans, er hann hvarf frá, hvort hann vildi
ekki halda á Móru sinni með sér, til að nota
skinnið ; en Þór. hafði ekki tekið undir það.
Féð hefir síðan verið Iátið óáreitt á beitinni.
En nú er eftir að rekja þráðinn úr skrípa-
tröllinu, sem Þór. lætur hafa sig að, til amt-
mannanna sjálfra. Vitanlega þekki ég ekki
fráganginn allan á þræði þeim, en þó nóg til
þess að vita, að þangað liggur hann og þaðan
er keipað, og hefir lengi verið keipað.
Eftir ágreining um þessa beit, sem úrskurð-
aður var af landshöfðingja á sínum tíma þannig,
að merkin fyrir beitlandinu skyldu talin eins
og ég helt fram, vóru landamerkjaskrár jarð-
anna samþyktar á víxl af okkur Stepkensen
umboðsmanni og mér (staðarskráin þó ekki fyr
en Stephensen hafði endurathugað merkin,
vegna ágreihings, er Þór. að nýju vakið hafði).
Síðan lét ég þinglesa merkin gegnt Efrihólum,
færa þau inn í landamerkjabók sýslunnar, og
menn tilkvadda af sýslumanni hlaða vörður á
merkjalínuna, til að „gera merkin auðsýn“.
Þetta gerði ég bæði til að hlýðnast landa-
merkjalögunum og einkanlega forðast þras við
Þór. En Þór. var ekki af baki dottinn fyrir
þessu. Stephensen fór frá umboðinu um þetta
leyti, og þá var farinn að brjótast á amtmann
grunurinnl að annaðtveggja væri ég þjófur eða
ræningi, og það gaf Þór. vind í seglin. Jón í
Múla, nýi umboðsmaðurinn, gerði betur en
hlusta á kærukvak Þór., hann stakk kæru
hans undir stól, lagði ráðin á og bjó til aðra,
og svo er sagan úr því eins og kálfsrófuþulan
af Einbeini og Tvíbeini. Þeir lykkjuðu sig
hver í endann á öðrum, umboðsmaður, amt-
maður, Skútustaða-Árni, og aftur amtmaður og
kirkjustjórnin aftan í Þór., með þeim árangri,
að Þór. „vann Iandið“, að sagt er, aðgerðir
mínar hafa verið auglýstar ógildar — það þarf
nú kann ske meira til — staðarskráin verið
ónýtt, og merkin færð inn á landareign stað-
arins, svo að stór geiri myndaðist milli jarð-
anna, er hvorki á staðurinn eftir því, né heldur
Efrihólar, eftir merkjasamþykt þeirra.
Fógetann, Benedikt Sveinsson, gat ég ekki
fengið /til að koma að lögbanna Þór. notkun
lands ^nnan samþyktra staðarmerkja, „af því
amtið aéetti í hlut“, sagði hann, og ekki heldur
fékk ég stefnt honum fyrir landsyfirrétt upp
á skrilfiega neitan hans á því að koma. Það
átti ekki að vera hægt, af því „judicielt decret“
vantalði. Eftir því er hægt að klekkja á fó-
ef hann er svo vitlaus, að kveða upp
rð, en sé hann svo slunginn, að bíta höf-
af skömminni, og láta alla ekki sjá sig
til ]>eirrar gerðar, sem hann er um krafinn, þá
er (inga leiðrétting af honum að fá. Ég vissi
að þetta vóru vífilengjur, sprotnar af fylgi
amtmann og tengdaslengi hans, eða af
rleysi, að fylgja réttu máli fram, en varð
^afa það svo búið, því ég hafði ekki fjár-
að draga hinn alkunna fógeta fram fyrir
rétt. Á hinn bóginn hefir Þór. verið
látinn sprikla ósvikið frammi fyrir mér með
allra handa spekálum, með uppáslætti og hunds-
gjammi o. s. frv., þangað til í haust, að út yfir
tók, svo ég lét skjóta hundinn. Má það skot
ekki nema skyldug hugulsemi heita við amt-
mennina, svo að þeir hefðu eitthvað að sjóða
súpu af, meðan þeir bíða eftir öðru útskitinu
frá hæstarétti.
Gerræði sagði háæruverðugur konungkjörinn
á alþingi það vera, að taka skógarítak, gegn
endurgjaldi, undan presti, án þess að leita sam-
þykkis hans, og lét sér mjög sárt um rétt
prestsins; en hvað má þá segja um framan-
greindan embættisrekstur.
Þá er „ísafold" að sletta með það, að Þor-
steinn hreppstjóri í Núpasveit hafi verið sýkn-
uður af landsjfirrétti í máli, sem ég „hafi feng-
ið höfðað gegn honum af hálfu réttvísinnar“,
og vill kenna mér um málið; en það er sönnu
fjarri, því engu ræð ég um sakamálshöfðanir.
Yinur blaðsins, sá fyrir litið skjallaði Páll
Briem, á heiðurinn af þeim og vanheiðurinn,
þegar svo fellur, en ekki ég. Annars held ég
Páll eigi ekkert last skilið fyrir það mál;
miklu fremur mætti finna að því, hve hægfara
hann var í því. Þorsteinn var dubbaður upp
í hreppstjórn hér, eftir að hann hafði borið
falskan vitnisburð gegn mér í júlíanska-briemska
sakamálinu, og byrjaði hreppstjórnina þar eftir
með því, að vilja ekki taka lögtak fyrir mig.
Ekki kærði ég hann fyrir þetta, eins og „ísa-
fold“ segir; heldur bað ég amtmann sjá til, að
hann gerði skyldu sína. Lögtökin vóru ekki
tekin að heldur. Þar á móti fór amtmaður í
smiðju til mín — sendi mér svar Þorsteins
„til að gefa upplýsingar", sem engra var vit-
anlega þörf í jafn-óbrotnu máli, allra sízt er
hreppstjórinn játaði yfirsjón sína upp á sig —
og þá vísaði ég honum á paragrafíana, eins og
hitt, að æðri og betri þekkingu væri að fá hjá
landshöfðingja, ef hann ekki treysti sér sjálfum.
Svona var farið í þetta mál; farið i það upp á
skýra og ótvíræða játningu Þorsteins, að hann
hefði vanrækt skyldu sína, og er það óaðfinn-
anlegt. Hitt eru meiri býsn, að hann skuli nú
sýknaður af landsyfirrétti; samt kann svo að
fara á endanum, að þetta verði eina sakamálið
úr Núpasveit, sem Páll hafi sóma af, því lands-
höfðinginn hefir nú skotið því fram til hæsta-
réttar.
Af lögtökunum er það aftur að segja, að
þau eru ótekin enn. Kirkjugjöldin, sem vóru
í lögtaksbeiðni minni, var þjónandi prestur lát-
inn plokka inn löngu seinna, eftir að ég hafði
fært þau kirkju til taps, af því ég ekki fengi
lögboðna aðstoð; en tekjur mínar hafa verið
látnar eiga sig, þó ég hafi sagt amtmanni, að
ég vildi fá þær teknar, er hann hefir hvað
eftir annað grenslast eftir því.
Þeir eiga það með réttu, amtmennirnir báðir,
sem Júlíus amtm. Havsteen sagði um sjálfan
sig nýlega: „Þeir gera margt annað en skyld-
an býður þeim“.
Skarlatssóttin.
Vonandi er að enn takist að hefta útbreiðslu
skarlatssóttarinnar í Borgaifirðinum, þó það sé
alls ekki víst. Það má nú kalla sannað að
veikin hefir upphaflega borist sunnan úr Höfn-
um (frá Kalmanstjörn) og þaðan stafar veikin
í Lósakoti og i Hliðsnesi og eins í Bakkakoti.
Bakkakot hefir nú verið sóttkvíað; þar hafa
fjórir sýkst af skarlatssótt, en ekki hefir hún
breiðst út þaðan. Stúlkan frá Bakkakoti, sem
veiktist í Borgarnesi, var flutt heim aftur, en
hús Helga kaupmanns sótthreinsað.
Lónakot hefir verið brent til kaldra kola á
landssjóðskostnað. Það hafði verið mjög lélegt
hreysi, og fekk eigandinn 200 kr. skaðabætur
úr landssjóði.
Héraðslækninn í Kjósinni, hr. Þórður Edílons-
son, er hræddur um, að skarlatssóttin sé komin
að Möðruvöllum í Kjós. Þar hefir fólk lagst
og hefir læknirinn þegar sóttkvíað heimilið, og
ætlar að senda hingað til landshöfðingja, eins
og lög gera ráð fyrir, ef raunin verður sú, að
lasleikinn á Möðruvöllum sé skarlatssótt. Það
geta liðið nokkrir dagar áður en sjúkdómsein-
kennin koma í ljós og þarf því engan að furða
á þessum aðgerðum læknisins.
Björgun úr lífsháska.
Að austan er skrifað „Fjallk.“: Ummiðjan
júní fóru tveir menn frá Stórusandvík í Flóa
að leggja laxanet í Ölfusá þar skamt fyrir
ofan, þar sem kallað er „Nabbalátur“. Menn-
irnir voru Hannes bóndi Magnússon og dreng-
ur, sem hjá honum er. Þeir lögðu netið af
bát, en hávaðar miklir eru þar í ánni. Bar
þá svo við, er þeir voru að kasta netinu út,
að möskvi festist á naglahaus í bátnum svo við
það sneri hringiðan honum við, og straumur-
inn hvolfdi honum í sama vetfangi; menn-
irnir fóru báðir úr honum og árar báðar, en
Hannes veltist áfram með bátnum, þar til
honum hvolfdi upp aftur; komst hann á kjöl og
slepti aldrei tökum. Skömmu seinna hvolfdi
bátnum aftur, en Hannes komst enn upp í
hann og var hann þá fullur af vatni, og
maraði í hálfu kafi fram alla „Þóris-
staðahávaða“, sem kallaðir eru, og fram á móts
við Kotferju-ferjustaðinn gamla. Drengurinn
veltist undan straumi og vindi skamt á eftir
bátnum, en komst aldrei svo nærri, að Hannes
næði í hann, en hann heyrði stöku sinnum
til hans smá-stunur. Neyðaróp heyrðist frá
Hannesi hvað eftir annað; fóru því menn frá
Árbæ í Ölfusi óðara er þeir heyrðu það, og
ætluðu bjarga, en er þeir voru komnir
skamt áleiðis, kom bátur frá efra landinu og
náði báðum mönnunum lifandi. Það vildi
svo heppilega til, að Kotferjuhjónin voru fyrir
ofan ána og ætluðu að fara að ýta frá landi,
er áralausa bátinn rak þar á móts við og
náðu því bátnum og báðum mönnunum.
Hannes komst heim til sín um kveldið vel
frískur, en merkilegt kraftaverk þykir með
drenginn, 11—12 ára gamlan, sem var stöð-
ugt í vatni 10—15 mínútur, að hann var svo
hress daginn eftir, að hann treysti sér heim
til sín.
Á þessum stað hefir ekki verið hafður bátur
um langan tima, en fyrir nokkrum árum var
þar bátur, og þá druknaði þar drengur; þyk-
ir því ástæða til að ætla að ekki só heppilegt
að hafa þar bát. J. Ö. 0.
Embættispróíi við prestaskólann luku 18. þ.
mán.: Eink. Stig
Sigurbjörn Á. Gíslason...................I 95
Ólafur V. Briem..........................I 82
Friðrik Friðriksson.....................II 74
Böðvar Bjarnason .......................II 66
Jónmundur Halldórsson...................II 64
Yerkefni í skriflega prófinu:
Skyring Nýja testamentisins : Rómv. 8,18 -25.
Trúfrœði: Að framsetja í höfuðatriðum lær-
dóminn um „Communicatio idiomatum" í hinni
lútersku trúfræði eldri tíma, og sýna fram á,
í hverju honum sé ábótavant.
Siðfrœði: í hvaða tilliti er Kristur vor fyr-
irmynd og hversu á eftirbreytni vorri eftlr hon-
um að vera háttað?
Kirkjusaga: Að rekja rætur „píetismans“,
segja sögu hans og dæma um kosti hans.
Prédikunartextar: Matt. 13, 44—46. Matt.
21, 28—31. Lúk. 6, 20—26. Jóh. 3, 16—18.
Jóh. 7, 14—18.
Aflabrilgð. Fiskiskip nýkomin inn :
„Stjernö“, eign Björns kaupm. Guðmundssonar
o. fl., skipstj. Halldór Friðriksson, með 14000,
„Agnes“ eign Jóns kaupm. Þórðarsonar, skipstj.
Stefán Kr. Bjaruason með 13000.— „Engeyin“
eig. Brynjólfur i Engey o. fl., sklpstj. Erlendur