Fjallkonan - 08.11.1901, Blaðsíða 1

Kemur út einu sinni
í viku. Yerð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða P/a
doll.) borgist fyrir 1.
júli (erlendis fyrir-
fram).
TJppsögn (skrifleg)bund-
in við áramðt, ðgild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. oktð-
ber, enda hafi kaupandi
þá borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XVIII. árg.
Reykjavíkj 8. nóvember 1901.
>r. 42.
Biöjiö ætíö um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörliki,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott
og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnunum.
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka
stjðrnin við kl. 12—1.
Landsbókas'afnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og id. til útlána.
Forngripasafnið er i Landsbankahúsinu, opið á mánu-
dögum miðvikudögum og laugardögum ki. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum á priðjudögum og töstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlækningí húsi Jðns Sveinssonar hjá kirkjunni
1. og 3. mánudag hvers mán., kl. 11—1.
IÞráðlaus telegrafí.
Frá því var skýrt fyrir skömmu í þessu
blaði, að Danir væru farnir að reyna þráð-
lausa telegrafí (loftritun). Þetta hefir nú ver-
ið reynt á öðrum stað milli Rungsted og
Kronborg á Sjálandi. Blaðamönnum frá Kaup-
mannahöfn var boðið að vera þegar við fregn-
færin voru reynd í fyrsta sinni. Iðnfélagið
Fred. E. Sörensen & Co hefir komið þeim
upp, en hinir dönsku raffræðingar segjast
hafa breytt nokkuð útbúnaði Marcoui’s, og
gert hann einfaldari.
Færin vóru á Rungsted inni í skúr, en úti
fyrir var reist 80 feta hátt seglutré og á
toppinum á því er fest lítið tól, sem er áþekt
valt&ra. Gegnum það fer rafstraumurinn og
það tekur við honum. Annað siglutré með
sama útbúnaði, er reist upp í Kronborg.
Inni í skúrnum eru rafvirki (batterí) í köss-
um, sem er raðað hvorum ofan á annan.
Þessi batterí búa til straum með 25 þús.
volta afli. En straumurinn til rafljóssins í
Kaupmannahöfn er 220 volt, og til rafspor-
vagna þar í borginni 500 volt.
Til þess að koma orðskeytinu á stað er
haft það færi, sem kent er við Morse, full-
naðarhöfund telegrafsins, og hefir því þó
nokkuð verið brevtt. — Þegar þessi sterku
batterí eru sett í samband við færið á trjá-
toppinum og orðsendingin byrjar, fer raf-
straumurinn út í loftið. Straumurinn dreifist
saman við rafmagns frumvægin (mólekule) í
loftinu, og brýzt á parti úr sekúndu til við-
tökufærisins, og orðsendingin kemur pituð á
pappirsræmu.
Alt þetta virðist vera mjög einfalt, og þó
alveg óskiljanlegt.
Tilraunirnar hafa hepnast mjög vel, Fyrst
var send kveðja til Krónborgar frá blöðun-
um í Kaupmannahöfn. Svar kom á augna-
bliki, og var þakkað fyrir kveðjuna með nokk-
urum fögrnm orðum. Næsta tilraun var enn
þá merkilegri. Með lestinni sem flutti blaða-
mennina úr Kaupmannahöfn til Rungsted var
maður sem hélt áfram til Helsingjaeyrar og
ætlaði að fara til Kronborgar. Einn af blaða-
mönnunum hafði gleymt hönzkum sínum í
vagninum. — Nú var send orðsending frá
Rungsted: „Er hr. N. N. kominn, og hefir
hann fundið hanzka ritstjórans í vagnklefan-
um?“ Svarið kom á næsta augnabiiki: „Hr.
N. N. er kominn, hann hefir fundið hanzkana
og skal fá honum þá seinna“.
Gireinilegra dæmi til að sýna, hversu hag-
kvæmt er að nota þessa loftritun, þarf ekki
að koma með.
Eins og kunnugt er hefir hinn ungi ítalski
verkfræðingur fundið loftritunina, og stofnaði
hann auðugt enskt félag til þess að nota þessa
uppfundning, en auk þess hafa þrjú félög
þýzk og amerísk fengist við að nota sér hana.
Danska félagið, Sörensen & Co., hefir síðan
í vor fengist við tilraunir sínar. Svo hefir
því félagi reynst sem það takist betur að
senda orðsendingarnar yfir sjó, þó líka megi
vel senda þær yfir land.
Það hefir nú tekist að gera áhöldin svo
einföld, að hver maður getur notað þau og
hirt, þó enga verkfræðilega þekkingu hafi.
Kostur er það á þessum áhöldum, að svo
má búa þau út, að neistar sjáist fljúga frá
toppinum af siglutrénu um leið og orðsend-
ingin er send. Þetta getur komið að notum
ef dimt er.
Biiaófriðurinn.
-----
Hermálaráðherra Englendinga hefir nýlega
skýrt svo frá liðsafla og hernaðaráformum
Englendinga í Suður-Afríku:
„Yér höfum nú sem stendur yfir 200 þús.
manna með 450 kanónum í suður-Afriku, og
100 þús. manna erum vér að búa heiman af
Englandi. Það er ekki neitt örðugt fyrir oss,
að halda hernum við með þessari tölu, og ef
vér þurfum á nýjum herauka að halda, get-
um við aukið herinu á skömmum tíma. Á
hverjum mánuði sendum vér 10 þús. hesta
til suður-Afríku. Því getur ekki verið nein
ástæða til að kvarta um aðgerðaleysi eða að
neitt sé ábótavant af hálfu stjórnarinnar
Stjórnin ber fult traust til herstjórnar Kit-
cheners, og lætur hann ráða. Hann á það
verk fyrir höndum, að hreinsa landflæmi, sem
er á stærð við Frakkland og Spán samanlagt,
svo að þar verði ekkert eftir af óvinaliðinu,
og að vernda járnbrautirnar, sem eru marg-
ar þúsundir enskra milna á lengd.
Hins vegar hafa þau tíðindi borist fyrir
löngu og verða meira og meira sennilegri, að
Kaplandið muni rísa upp gegn Englending-
um þegar minnst varir, eða að uppreist sé
þar þegar byrjuð. — í miðjum f. m. hafði
Herbert Gladstone á almennum fundi sagt,
að enginn efi væri á því, að horfurnar fyrir
Englendinga þar syðra væru að verða ískyggi-
legri en áður.
Fregnir þær sem stjórnin sjálf eða vinir
hennar flytja af ófriðinum hafa jafnan verið
mjög óáreiðanlegar og munu ekki sízt vera
það nú.
11. f. m. vóru liðin 2 ár frá því er stríðið
hófst og var þá taia dauðra manna og særð-
ra hjá Englendingum 76 þúsundir, þar af
dauðir 837 herforingjar.
Yist er um það, að Englendingar hafa nú
lýst Kap í hergæzlu því þaðan hefir Búum
hingað til bæzt iið i skarðið fyrir það sem
þeir hafa mist.
„Times“ hefir með hörðum orðum vítt að-
farir ensku stjórnarinnar gegn Búum, og sagt
að stjórnin hafi farið óhyggilega að ráði sínu,
Er þá ekki furða þótt kurr sé meðal almenn-
ings.
„Times“ sagði i grein um málið í f. m.:
„Yér vórum ekki herbúnir þegar vér fór-
um í ófriðinn við Búa. Vér höfum orðið að
sannfærast um þetta af þeim óförum, sem
vér höfum sífelt beðið. Þegar vér byrjuðum
annan leiðangurinn vórum vér heldur ekki
undirbúnir. Stjórnin hafði meira að segja
auglýst það fyrir löngu, að striðinu værilok-
ið. — Þriðji leiðangurinn gegn Búum er nú
byrjaður, og engin merki sjást til þess að ó-
friðurinn sé að heldur á enda kljáður.
Formaður íunra truboðsins í Danmörku
og eftirmaður Vilh. Becks 6r nú orðinn
Zeuthen stiftprófastur í Fredericia.
Svarti dauði eða „pestin“, sem almennt er
kallað, hefir stöðugt verið að gera vart við sig
við Miðjarðarhafs hafnirnar, Konstantínópel,
Ai6xandría, Neapel og víðar.
Járnbraut þvert yfir Asíu. Stórvirki mik-
ið hefir enska stjórnin með höndum, þar sem
í ráði er að leggja járnbraut alla leið frá
Alexandríu á Egiptalandi til Shanghai á
austurströnd Kína, en sú leiðarlengd er 10
þús. kílómetrar. Þessa járnbraut á að leggja
í samkepnis skyni við Síbiríu járnbraut Rússa,
væntanlega stórverzlun þeirra í Kína og
framgang þeirra í Asíu yfirleitt, sem Eng-
lendingum er farinn að hrjósa hugur við.
Hinu stórvirkinu, sem þeir höfðu í hyggju,
j árnbrautarlagningunni frá Kap til Kairó, hefir
ekki getað orðið framgengt sakir Búastríðsins.
Babýlonar-rústir. Að fornmenjagrefti í
Babýlon, eða réttara á svæðinu þar sem Ba-
býlon stóð til forna, er nú starfað af miklu
kappi. Hefir tekist meðal annars að grafa
upp stóran sal, er menn ætla að verið hafi