Fjallkonan - 24.03.1903, Blaðsíða 2

46
FJALLKONAN
áðui, eins og sjálfsagt er. Þá eign
getur hann selt og veðsett eftir
vild.
Svo kemur það auðvitað fyrir,
að jarðabótamaður notar ekki rétt
sinn til að kjósa eftirmann. Margt
getur valdið þvi. Og þá eignast
landsdrottinn vextina af jarða-
bótahöfuðstól leiguliðans, hann
nefnil. hækkar þá afgjaldið við
eftirmanninn.
Er ekki nóg, að þannig löguð
réttindi séu undantekningar ?
»En það er þó hart«, munu
raenn segja, »að landsdrottinn
kemst ekki að eignarjörð sinni, þó
hann vildi sjálfur taka hana íil
ábúðar eftir dag jarðabótamanns«.
Hann kemst þó að henni, þegar
jarðabótamaður notar ekki rétt
sinn, eða eftirlætur landsdrotni
hann fyrir borgun, sem ekki má
banna, ef þeim semur um það.
Og líka kemst hann að jörðinni,
ef eftirkomandi reynist óhæfur til
að sitja hana vel, og verður því
að fara.
Þar hefir eigandi hvöt til eftir-
lits með meðferð jarðarinnar.
En gerum ráð fyrir, að það
verði aðalreglan, að jarðabótamað-
ur noti réttinn, að eftirkomandinn
verði einnig jarðabótamaður og að
það gangi koll af kolli.
Væri það þá ekki hið æskileg-
asta fyrir landbúnaðinn ?
Nákvæmar og hagkvæmar regl-
ur þyrfti auðvitað um þetta alt
saman; og þær gæti lengi staðið
til bóta.
Kvartað er yfir því stundum,
að siðgæðisframfarir séu mjög litl-
ar i samanburði við vitsmuna-
framfarir. En látum nú sjá: Geti
meiri hluti landsdrotna viðurkent
sanngirnina, sem tillaga mín er
bygð á, þá höfum vér fengið ekki
svo litla siðgæðislega framför.
Auðvitað verða ýms tormerki
talin.
En þá er að finna ráð til að
bæta úr vandkvæðunum.
Og vart trúi eg öðru, en að það
sé að eins tímaspursmál, hvenær
þetta eða þvilíkt fyrirkomulag
kemst á.
Og svo fram af þvi: Hvenær
sjálfseignarábúð verður aðalregla;
en að henni frátekinni verði jarð-
irnar sveitareignir eða þjóðeignir.
(Framh.)
Verzlunarskýrsla.
Verð í Liverpool
28. febr.
Dönsk pund
Hveitimjöl 254 pd. krónur.
Ungverskt................. 27.00—28.90
Enskt.................... 20.25—25.65
Ameriskt................. 13.95—23.85
Haframjöl:
Skoskt 254 pd.............. 31.95—32.85
Ameriskt 217.7 pd . . . 20.70—21.60
Verð á korntegundum og ertum er mjög
mismunandi eftir ásigkomulagi þeirra og
hvort nota á til fóðurs eða manneldis.
Hér er að eins tilfært lægsta verð.
krónur
Rúgui' 59 pd............2.70 og hærra
Bygg 54.4 —. . . . . 2.60 — —
Hafrar 40.8 —.... 1.95 — —
Hrisgr. 101,6 —.... 6.00 — —
Ertur 90.7 —.... 4.95 — —
Dönsk pund krónur
Kaffi 101.6 pd........... 24.75 og hærra
Hvítasykur 101.6 pd. . . 7.50 — —
íslenzknr saltfiskur.
101.6 pd. krónur
Þorskur (bezti).......................18.90
Isa (stór)............................16.20
Langa................................25.20
Verð á smálest er minna hlutfallslega.
Smér.
101.6 pd.
Danskt krónur
Bezta................. 106.20—108.00
Gott.................. 101.70—104.40
Siberíu
Bezta................ 82.90— 86.40
Kindaket 27. fehr.
1 pd enskt.
(112 pd. ensk=101.6 pd. dönsk).
Nýtt krónur
Breskt.................... . 0.53—0.79
Amerískt*..................0.53—0.62
Frosið
Af lömbum..................0.41—0)51
» fullorðnu fé.............0.28
*Bæði Bandaríkin og Canada senda til
Liverpool (Birkenhead) fé á fæti, sem verð-
ur að slátra eins og íslenzka fénu, innan
10 daga eftir að það kemur af skipsfjöl,
en ameriska féð hefir miklu betri bakhold
en íslenzkt fé og er þess vegna í hærra
verði. (Hér hefir 1 shilling verið látinn vera
jafn 90 au.).
Ofan tír sveituin.
Kvenfélags-skemtisamkoma á
Eyrarbakka.
Sunnudaginn 8. þ. m. hélt kven-
félagið á Eyrarbakka skemtisam-
komu í barnaskólahúsinu þar, kl.
3 e. m., í minningu þess, að þá
hafði félagið staðið og starfað í
15 ár. Voru þar samankomnar
33 konur af 46, — 13 voru á
ýmsan hátt forfallaðar og gátu
ekki tekið þátt í samkomunni.
En svo gengu líka 17 konur í fé-
lagið á samkomunni, svo að nú
eru félagskonur alls 63, og hafa
þær aldrei verið nærri svo marg-
ar áður. Er það gieðilegur vottur
þess, að göfuglyndi og áhugi á
því, að leggja sinn skerf til að
líkna bágstöddum, sé að útbreiðast
meðal vor. Að vísu er árstillagið
ekki hátt, að eins 50 aurar. En
þess er að gæta, að mjög margar
af félagskonum eru bláfátækar,
og gera það meira af vilja en
mætti að vera með. En »kornið
fyllir mælirinn«, því fremur sem
fleiri ganga i félagið. Er óskandi
og vonandi, að ekki líði á löngu
áður en allar konur og stúlkur
hér á Bakkanum eru gengnar í
það. Þá ætti það hægara með að
rétta hjálparhönd svo um munaði
í bágindatilfellum. Sá er hinn
fagri tilgangur félagsins, og það er
langt fram yfir vonir, hve því
hefir tekist að framfylgja honum
hingað til með jafnlitlum kröftum.
En þess meira mundi það gera í
þá átt, ef það hefði meiri ráð.
En víkjum aftur að samkom-
unni.
Þar var skemt sér vel og lengi
með söng og hljóðfæraslætti, dansi
og ræðuhöldum, og þess í milli
drukkið sjókólade og kaffi til að
hressa sig á. Skemtu allar kon-
urnar sér vel, að því er sjá mátti.
Það var líka góður fagnaðarauki,
að ein af félagskonunum, frú K.
Blöndal, hélt nokkurskonar »tom-
bólu« á samkomunni. Hver ein-
asta kona dró sinn seðil, og hverj-
um seðli fylgdi dálitil gjöf. Gaf
frú Blöndal sjálf allar þær gjafir,
og hefir það kostað eigi alllitla
upphæð. Inn á samkomuna kom
bréf til félagsins frá Guðmundi
bóksala Guðmundssyni og var les-
ið upp. Var það hjartnæmt og
fagurt, sem hans var von og vísa.
Hann hefir ávalt verið ágætur
styrktarmaður félagsins frá upp-
hafi þess, og þá ekki síður kona
hans, Ástríður Guðmundsdóttir,
sem verið hefir jafnan gjaldkeri
félagsins og unnið því margt til
gagns og þrifa. Bréfinu fylgdi 5
kr. gjöf frá honum.
Guðmundur Oddgeirsson og J.
D. Nielsen, verzlunarmenn, og M.
Nielsen bakari sendu félaginu lika
5 kr. hver. Er félagið þeim öll-
um þakklátt fyrir. Einn karl-
maður, faktor P. Nielsen, var
heiðursgestur samkomuunar, öllum
meðlimum til mikillar ánægju.
Það er óefað, að honum og frú
hans, E. Nielsen, á félagið meira
að þakka en nokkrum öðrum, að
það í fyrstu var stofnað, og að
það hefir síðan, þrátt fyrir fátækt
sína, getað rétt svo mörgum bág-
stöddum hjálparhönd; þau hafa
verið þess mestu styrktarmenn.
Sú, er þetta ritar, fór eins og
hinar glöð og ánægð heim til
sín at samkomunni kl. 10 um
kveldið. Getur hún ekki stilt sig
um, að láta í ljósi þá ósk, að fé-
lagið haldi slíka afmælissamkomu
árlega framvegis.
Hún er:
Ein af félagskonum.
Utanfélagsmaður ritar um félag
þetta:
Þetta félag var stofnað árið
1888 fyrir tilhlutun frú Sylvíu
Thorgrímssen og frú Eugeniu Niel-
sen. Það samdi sér þegar lög og
er þar ákveðið verksvið þess, »að
hjúkra og hjálpa sjúkum og bág-
stöddum mönnum hér í piássinu«.
Stofnendur voru 16, en nú eru
rúmlega 60 konur og meyjar í
félaginu. Inngöngutillag er 1 kr.
og árgjald úr því 50 aurar.
Tekjur þess hafa verið: Árgjöld
meðlima, gjafir einstakra manna,
hagur af tombólum og sjónleikj-
um m. fl. í sjóði á það nú um
200 kr. Þau 15 ár, sem félagið
hefir starfað, hefir það gefið sjúk-
um og bágstöddum iijo kr. í
peningum og öðrum munum. í
stjórn félagsins eru frú Eugenia
Nielsen (forstk.), frú Ástríður Guð-
mundsdóttir (gjk.) og frú Kristín
Blöndal (rit.). Helzti styrktar-
maður félagsins hefir hr. verzlstj.
P. Nielsen jafnan verið, hr. bók-
sali Guðm. Guðmundsson o. fl.
Það er óhætt að fullyrða, að
margur hefir notið góðs af þessum
fyrirmyndar félagsskap; enda má
heyra hér þakklátar raddir í garð
þeirra, sem roest og bezt hafa
rétt hjálparhönd hinum bágstöddu.
Á Stokkseyri var haldinn fjöl-
mennur málfundur þ. 16. marz þ.
á., boðaður af nokkrum Goodtempl-
urum til þess, að ræða um bind-
indismálið, lög um aðflutningsbann
og fleira.
Helgi Jónsson verzlunarm. hóf
fyrstur máls með mjög snjöllum
fyrirlestri um bindindismálið, er
hann nefndi »Ástæður«.
Þar næst talaði Jón eldri Páls-
son um aðflutningsbannið, hve það
væri nauðsynlegt, og byrjaði hann
ræðu sína með því að lesa skýrslu
upp úr gömlum »íslenzkum Good-
templar« Nr. 5 VI. árg. 1892 um
ástand embættismanna, er út hafa
skrifast úr lærðaskóla landsins á
tímabilinu frá 1851 til 1885, þeirra,
er selt hafa sig ofdrykkjunni;
skýrslan er ljót og um leið sorg-
leg endurminning fyrir komandi
kynslóð.
Þá talaði gæzlumaður ungtempl-
ara, Isólfur Pálsson, um v a n a n n,
þann gamla vana, hve þjóðin væri
sein til að breyta um gamlar venj-
ur, er hún um liðnar aldir hefði
átt að búa við, svo sem ofdrykkj-
una, er nú væri þó víðsvegar um
land verið að reyna til að eyði-
leggja.
Þá talaði Sigurður Eiríksson
organisti um bindindismálið frá
sjónarrniði Goodtemplara.
Júníus Pálsson fór nokkrum
orðum, glöggum og skýrum, um
það, hvað þyrfti að gera bindind-
ismálinu til efiingar, og komst harm
að þeirri niðurstöðu með ræðu
sinni, að aðflutningsbannið værr
það eina, sem hjálpaði þjóðinni til
viðreisnar.
Eftir þessar utnræður, sem stóðu
yfir á 3. kl. tíma tneð töluverðu
fjöri, var borin upp skrifleg til-
laga með áskrituðum stuðnings-
mönnum af Jóhanni V. Daniels-
syni og hljóðar hún þaunig:
T i 11 a g a.
Fundurinn skorar á alþingi, að
samþykt verði sem allra fyrst lög
um algert aðflutningsbann á áfeng-
um drykkjum; og jafnframt skor-
ar fundurinn á þingmenn kjör-
dæmisins, nverjir svo sem þeir
kunna að verða, að fylgja fram
af alefli tillögu þessari.
Jóh. V. Danielsson.
Stuðningsmenn:
Sigurður Eiríksson. Guðm. Sæ-
mundsson. Hjálmtýr Sigurðsson,
Sigurjón Jónsson. Gísli Pálsson.
Júníus Pálsson. Jóu Pálsson.
Isólfur Pálsson. Helgi Jónsson.
Tillagan var samþykt með 82
atkvæðum gegn 1, en nokkrir voru
farnir af fundi áður en gengið
var til atkvæða. Skorað var á
þann eina, sem greiddi atkvæði á
móti, að gera grein fyrir atkvæði
sínu, en hann færðist undan; lét
hann belzt I ljósi við nokkra menn
á eftir, að hann væri hræddur við
vínfangatollinn, þegar hann yrði
lagður á. Það var einróma ósk
allra stuðningsmanna, að fundur
þessi og hin samþykta tillaga yrði
birt í »Fjallkonunni«.
J.
Árnessýslu 14. marz 1903.
Seinna helming þorra var oftast
þíðviðri, þó umhleypingar seinni
vikuna. Fyrra helming Góu öf-
ugur útsynningur, sem hér er kall-
að, þá er snjóuppgangur af hafi
(suðri e. útsuðri) er hærra 1 lofti,
en lægra kemur landnyrðingur
með fjúki frá fjöllum. Eru þá
oftast harðindi til sveita og ógæft-
ir við sjó, og svo var nú. Um
þær mundir strandaði í Selvogi
fiskiskúta úr Hafnarfirði. Menn
komust af. Fyrst gaf á sjó 9. þ.
m. og var róið dagana 9.—12., en
tók svo frá aftur. Leit vel út
með afia og er sagt um 150 bæst
á Eyrarbakka. Ekki er hærra i
hinum veiðistöðunum hér. Enda
er litill aflinn hjá mörgum. Þeir
gátu varla sumir borið sig eftir
björginni fyrir mannleysi. Það er
af sem áður var með sjómanna-
fjöldann hér í veiðistöðunum.
Ólafsvik 3. mars 1903.
Fátt er héðan að skrifa; veðr-
átía mjög andstæð, sífeld rok af
ýmsum áttum; síðan á nýári hefir
12 sinnum verið komið á sjó, og
þó tíðast skyndiróðrar, aldrei orðið
lagt nema eitt kast, svo hlutir eru
mjög litlir, líkast til að meðaltali