Fjallkonan - 13.01.1905, Blaðsíða 3

FJALLKONAN.
7
Frá útlöndum
kom í gærmorgun „Saga“, gufu-
skip Edinborgar-verzlunar, á leið til
ísafjarðar,
Með því komu ensk blöð fram
undir áramótin, sem ekki segja nein
stórmarkverð tíðindi. — Japansmenn
hafa náð einu vígi nálægt Port Arthur,
en engin úrslitatiðindi þaðan frekari.
Japanar búast heima fyrir af afar-
miklu kappi. Meðal annars á að
koma hersveitum þeim, sem Oyama
marskálkur hefir beint yfir að ráða, upp
í hálfa miijón manna. Stórmikill við-
búnaður er og til þess að verja
Fcrmósu og suðureyjarnar, ef Eystra-
saltsflotinn kynni að reyna að ná
þeim og fara þaðan herferðir.
Vonir þær, sem menn gerðu sér
um það fyrir nokkuru, að stjórnarskrá
kynni að vera í vændum í Rússlandi,
virðist hafa gersamlega brugðist.
Stjórnin er þar á móti sögð ráðin
í því að bæla niður þær frelsishreyf-
ingar, sem mönnum þóttu svo væn-
legar og skýrt hefir verið frá hér í
blaðinu. Jafnframt hefir og verið
skipuð nefnd til þess að íhuga nokk-
urar stjórnarfarsbreytingar, sem fyiúr
keisaranum vaka, en bygðar eru á
sömu einveldishugmyndum, sem þeim,
er drotnað hafa á Rússlandi og enn
drotna þar.
Sú fiugufregii
var feat í gær upp á spjald „sannsögli-
málgagnsins11, að Port Arthur væri unnin.
Til frekari viðhafnar var flagg dregið upp
hjá spjaldinu, og nákvæmari frjettum lof-
að eftir stutta stund. Sumum þótti mikils
um vert. Aðrir létu sér fátt um finnast,
sögðu, að þetta væri nú í 4. sinn, sem
„málgagn sannsöglinnar11, hefði flutt þessa
fregn, og hún gæti eins verið ósönn í 4.
skiftið, eins og hin þrjú skiftin. Þá sögðu
hinir, sem tóku mark á fregninni, að nú
hlyti hún að vera sönn, einmitt af því,
að málgagnið væri búið að brenna sig svo
oft áður. En jafn-líkleg og tilgáta þeirra
var, biðu þeir samt lægra hlut.
í fátœkrastjorn
Reykjavíkur er Kristjan .Jónsson
yfirdómari kjörinn formaður.
Mannalát.
Kona f. kaupmanns Snæbjarnar
Þorvaldssonar, frú Guðrún Teitsdóttir,
andaðist hér "í bænum 6. þ. m. 54
ára gömul. Af 6 börnum þeirra hjóna
iifa 2, Sigriður, kona Þórarins B.
Þorlákssonar málara, og Ingileif, kona
Jóns Jónssonar sagnfræðings.
Yerði Ijós!,
mánaðarritþeirra síra Jóns Helgason-
ar prestaskólakennara og cand. theol.
Har. Níelssonar, er hætt að koma út.
Kaupendur hafði það marga, en van-
skil mikil á borgun, eins og brenna
vill við fyrir fleiii blöðum. Blaðið
hefir jafnan borið vitni um frjáls-
lyndan vísindahug aðalritstjórans, síra
J. H., og verið ritað af áhuga mikl-
um á kristindómsmálum.
Bráðapest.
Um hana er Fjk. skrifað úr Ar-
nessýslu, að borið hafi á henni á
stöku staðívetur; „hefir síðasta eða
næstsíðastabóluefni eigi reynst tryggj-
andi. Vonandi gefa bólusetjararnir,
sem hlut eiga að máli, dýralækni
nákvæmar skýrslur um það“.
Hér nærlendis hafa og verið tölu-
verðar umkvartanir um bráðapest.
Benedikt Gröndal
skáld hefir verið veikur undanfarið,
eins og Fjallk. hefir áður skýrt frá,
en er nú í b§zta afturbata.
Laust prestakall.
Torfastaðir í Árnessprófastsdæmi
(Torfastaða, Haukadals, Bræðratungu og
Úthlíðarsóknir). Metið kr, 830.92. —
Prestakallið hefir fengið embættislán til
túnbóta, tekið 1. júlí 1904, samkv. Ihbr.
4. nóv. 1901. (Stj.tíð. B. bls. 225), að
upphæð 500 kr., sem endurborgast á næstu
10 árum með 50 kr. árlega aulc vaxta 4%.
— Veitist frá næstu fardögum. Auglýst
12.jan. 1905. Umsóknarfrestur til 25. febr.
1905.
FélagaMsnæöi.
Formaður „Fiölnis11, mag. art.
G-uðm. Finnbogason, boðaði stjórnir
11 félaga hér í bænum á fund, sem
haldinn var á þriðjudagskvöldið var
í Báruhúsi. Öll þessi félög eiga sam-
merkt að því, að þau eiga ekkert
hús, og eru öll óánægð með það hús-
næði, sem þau hafa á leigu.
Af þeim félögum er hætt við, að
Leikfélag Reykjavíkur verði verst statt.
Hálft í hvoru er við því búist, að því
verði sagt upp því húsnæði, sem það
hefir nú, af því að eigandinn, Iðnaðar-
mannafélagið, muni sjálft þurfa á því
að halda fyrir skóla sinn.
Samþykt var á fundinum, að skora
á félagsstjórnirnar, að afla sér vitneskju
um, hverjar kröfur féiögin vilji gera,
hve mikið þau treysti sór til að borga
í húsaleigu o. s. frv., með það fyrir
augum, þegar sá grundvöllur sé feng-
inn, að rannsaka, hvort. kleift mundi
vera og jafnfiamt hentugt að reisa
stórhýsi, sem félögin leigðu svo til-
tekna hluta af.
Lárusar-málaferli.
Cand. jur. Guðm. Eggerz hefir ver-
ið skipaður setudómari í meiðyrða-
máli því, sem síra Heigi Árnason hef-
ir höfðað gegn Lárusi sýslumanni
Bjarnason og ónýttist fyrir lands-
yfirrétti fyrir formgalla, eins og Fjk.
hefir áður skýrt frá. í fyrra var Lár-
us dæmdur í 80 kr. sekt í því máli
í hóraði. Setudómarinn fór vestur í
öndverðum þessum mánuði.
Lcikliúsið.
„John Storm“ hefir nú verið leik-
inn 9 sinnum, alt af fyrir húsfylli að
kalla má, og stundum í vonzkuveðr-
um, sem enginn hefði farið út í að
kvöldi dags, sá, er ekki hefði verið
það mjög hugleikið. Sjálfsagt endist
leikurinn töluvert enn.
Næst hugsar fólagið sér að sýna
„Jeppa á Fjalli“, eitt mesta snildar-
verk Holbergs og langmesta og ná-
kvæmasta sálarlýsing, sem eftir hann
liggur.
Mjög virðingarvert og gleðilegt er
það, hve mikið far íélagið gerir sór
um að sýna leikrit, sem hafa eitthvert
verulegt gildi.
Húsbruni.
Smíðahús Guðm. Egilssonar tré-
smiðs, Laugav. 38, brann aðfaarnótt
þriðjudagsins var. Steinveggir voru
á húsinu og járnþak, og elduiinn því
vel viðráðanlegur, og gekk þó illa að
ná í vatn í frosthörku og kafaldsbyl.
Mannalát í Árnessýslu.
—:o:—
Fréttaritari Fjk. í Árnessýslu minnist
með eftirfarandi línum nokkurra manna,
er látist hafa í sýslunni í vetur:
Síra Steindór Briem í Hruna dó
snemma í nóv., af langvinnum magasjúk-
dómi, nálægt hálfsextugu. Að honum var
mikill mannslcaði. Hann var góður prest-
ur, hafði sérstakt lag á að tala til „hjart-
ans“ og vekja góð og mildáhrif; hann var
góður hagyrðingur og talaði einnig til
hjartans i Ijóðumsínum; enda mátti segja,
að öll hans framkoma talaði til hjartans, því
hann var hið mesta ljúfmenni og valmenni.
Búnað sinn stundaði hann prýðilega, var
framfaramaður og hætti ábúðarjörð sina
stórmikið með kostnaðarsamri en liall-
kvæmri vatnsveitingu, reisti þar gott íbúð-
arhús af timhri o. fl. Sjálfur gekk hann
að vinnu, þá er hann mátti, og hagaði
öllu snildarlega. Hann lét sér ant um,
að bæði mönnum og skepnum á heimili
hans liði sem bezt. Þó fór honum eins
og fleiri prestum nú á dögum: hann sá
sér ioks ekki annað fært en hætta búskap
og byggja öðrum jörðina. í sveitarstjórn
miðuðu tillögur hans ávalt til þess, að
sameina svo sem unt var réttvísi og góð*
girni. En sjálfur vildi hann sem minst
láta á sér bera.
í nóv. dó Loftur bóndi Loftsson
í Steinsholti; hafði gengið að heiman og
fanst örendur í læk fyrir neðan túnið;
var nálægt sjötugu. Hann var góður bóndi
og vinsæll, fjörmaður og glaðlyndur á
yngri árum, en hafði nú á seinustu árum
fengið þung geðveikisköst, og eigi minst
nú í haust. — Þess konar veikindum þyrfti
að gefa meiri gaum en gert hefir verið.
í nóv. dó Guðmundur bóndi Þ o r-
m ó ð s s o n í Austurhlið í Gnúpverja-
hreppi, af ellilasleika; var nál. áttræður,
Hann hafði áður lengi búið i Ásum þar
í hreppi og verið einhver hinn bezti bóndf
þar, framfara- og jarðabótamaður; var
hinn fyrsti þar í sveitum, sem bygði hey*
hlöðu með járnþaki, sem síðan er alment
orðið. Hann var jafnan úrræðagóður og
106
þér það — heila miljón. — Ó, hugsið þór yðtlr, hr. barón, hvi-
líkt eftirdæmi við getum gefið þjóðinni, og menn eiga æfinlega að
gera eitthvað fyrir þjóð sína. Menn hafa lýst yfir því, að allir
menn séu jafnir andspænis lögunum, en gömlu stéttirnar og nýju
stéttirnar bera alt af í brjósti hatur hver til annarrar. Frakldand
er fult af borgurum eins og mér, sem líta hornauga til aðals-
manna, og af aðalsmönnum, sem segja við borgarana: „Snáfið
þið burt, svo sólin geti skinið á mig“. Já, ófriðurinn milli Teter-
óls-ættanna og Saligneux-ættanna er landplága Frakklands. Og
alstaðar heyra menn glamrið í tréskónum, sem eru að færast á-
íram, og hljóminn af gljáandi stígvólum, sem eru að hverfa
En guð minn góður, er þá ekki nóg' sólskin og nóg rúm til fyrir
alla? Hór stendur ekki á neinu öðru en því, að ættirnar skilji
hver aðra og giftast hver inn í aðra! Við skulum, hr. barón,
gifta gamla Frakkland nýju Frakklandi. í þessu sveitarfélagi eru
nokkur hundruð aulabárðar, sem hafa verið svo heimskir að taka
þátt í deilum okkar, án þess að vita, hvers vegna þeir voru að
því. Sumum finst þór vera glæpamaður, og aðrir líta á migsem
fant. Ef nú börnin okkar leiddust einn góðan veðurdag ofan eftir
aðalstrætinu í Saiigneux . . . getið þér sóð það í anda? . . . þá
mundu allir, aulabárðarnir reka upp stór augu og ekki botna lif-
andi vitund í þessu — og segið þér mór, hr. barón, er til nokkur
meiri ánægja fyrir skynsama menn en að fá þöngulhausana til að
verða alveg steinhissa?"
Svona fórust Jean Teteról orð, og ha*m hélt lengi áfram að
tala. Þegar hann var kominn á stað, hugsaði liann sig ekkert um
103
barón, á afa hans, forsætisráðherranum ög allri forfeðra-röðinnii
Það var fógnuður fyrir hann að merja sundur metnað tuttugu
Saligheux-ættliða í huganum með fílsþrammi sínu; honum fanst
beinlínis hann heyra þá emja og stynja undir stórskornum stíg-
vélasólunum. Alt í einu nam hann stað, hallaði sór uþp að arn-
inum, nuddaði saman beinamikium höndunum og bjó til úr þeim
bikar, eins og hann var vanur. Á botni þessa bikars sá hann
glögt inn í kirkju; á altarinu var ijósadýrð og fýrir framan þetta
altari voru ung brúðhjón. Og hann heyrði menn segja:
„Já, mér hefir verið sagt þetta, en eg gat ekki trúað því“.
Og svo voru aðrir, sem svöruðu:
„Ó það er einstakur maður; þegar hann vill eitthvað, þá
verður það“.
Þessa konu, þetta altari, þessi vaxkerti og alla þessa menn
— alt þetta gat Teteról séð í lófum sínum. Og augu hans voru
enn full af þessum sýnum, þegar hann sneri sér að hr. Saligneux
og hrópaði til hans:
„Eg kann ekki við neina hálfvelgju. Erum við vinir, eða
erum við óvinir? Annaðhvort verður það að vera. Annaðhvort
ófrið með öllum hans afieiðingum, eða þá frið og vináttu með
góðum samningi sem grundvelli. Frá þessu vík eg ekki“.
„Og hver eru ákvæðín í þessum samningi?“ spurði barón-
inn lafmóður og hás; æsing forvitninnar herpti saman á honum
barkakýlið.
Hr. Teteról hikaði sig eitt augnablik, áður en hann svaraði.