Fjallkonan - 23.03.1906, Blaðsíða 1

Kemnr 6t einn sinni og
tvisvar í viku, alla 70 bl.
nm árið. Verð árgangsins
4 krónnr (erlendis 5 krónur
eða lVa dollar), borgist fyrir
1. júlí (erlendia fyrirfram).
IIÆN
DABLAÐ
Uppsögn (skrifieg) bnnd-
in við áramót, ógild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. október, enda hafi
kaupandi þá borgað blaðið.
Afgreiðsla:
Hafnarstr. 22.
VERZLUNARBLAÐ
Reykjavík, 23. marz 1906.
Xr. 13
Stór rýmingar-sala á skófatnaði
byrjar í EDINBORGr í dag, 22. marz.
25°/o 257o
14 króna skór á kr. 10,50 6 króna skór á kr.
133/4 kr. skór á kr. 10,30 5 króna skór á kr. 3,73
ÍO króna skór á kr. *7,So 4 króna skór á kr 3,00
og svo framvegis.
XXIII. árg.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þriðjudag í
hverjum mán. kl. 2—3 í spitaianum.
Forngripasafn opið á mvd. ogld. 11—12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—21/, og 5'/,—7
K. F. V. M. Lestrar- og skrifstofa óp-
in á hverjum degi ki. 8 árd. til kl. 10 siðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8Va síðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Lanclakotsspítali opinn fyrir sjúkravit-
jendur kl. IO’/j—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 10—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
ld. kl. 12-1.
Lœkningar ókeypis í læknaskólanum á
hverjum þriðjudegi og föstudegi kl. 11 —12.
Náttúrugripasafnið, Vesturg. 10, opið á
sunnud. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis i Pósthússtræti 14.
og 3. mánud hvers mán. kl. 11—1.
„Heimboðið “
í ritgjörð Fjallk. um „veiðibrell-
una“ uýju var ekki tekið fram, að
heimboðið kæmi frá konunqi, að
Hans Hátign hefði beðið ráðherra
vorn að skila því. Oss var ekki
kunnugt um það, þegar greinin var
rituð — fórum eftir dönskum blöð-
um (Politiken), sem ekki lét konungs
getið í frásögu sinni.
Sumir menn halda auðsjáanlega,
að þetta sé eitthvað frámunanlega
mikilvægt, að konungur gerir þetta
„í nafni ríkisstjórnar og ríkisþings
Danmerkur.“ Fyrir bragðið á oss
ekki að vera heimilt að segja hrein
skilnislega, hvernig vér lítum á þetta
heimboð.
Hvað þokan getnr verið þykk í
hugum mannannal
Eins og hér sé um nokkuð annað
að tefla en blátt áfram stjórnarat-
höfn — heimboð til löggjafarþings
gert af konuDgi „í nafn stjórnar og
þings“!
Ef vér megnm ekki tala hispurs-
laust nm þetta, þá hljótum vér að
vera skyldir til að taka með auð-
mýkt og þögn sérhverri stjórnarráð-
stöfun, sem konungur er við riðinn.,
Og jafnframt þeirri hégilju, að
það sé eitthvað stórlega mikilvægt,
að konungur er við heimboðið rið-
inn, er farið vað telja oss trú nm, að
þetta geti haft heillavænleg áhrif á
landsréttindamál vort, því að kon-
ungur vilji kynna sér skoðanir þing-
manna um það, allra þingmanna af
öllum flokkum.
Eru fullorðnir menn að verða að
börnum?
Halda þeir, að í þessum fyrirhug-
uðu veizlum í Khöfn verði farið að
ræða landsréttindamál vort frammi
fyrir konungi frá ýmsum hliðum?
Landvarnarmenn komi þar með sín-
ar kenningar, Þjóðræðismenn með
sínar? Þeir menn hljóta að hafa
heldur litla hugmynd um konunga-
veizlur.
Þó tekur út yfir, þegar farið er
að telja oss trú um það í einu blað-
inu, að Danir muni láta sér skiljast
það, að minni hlutinn á þingi sé
fulltrúi fyrir meiri hluta þjóðarinn-
ar og þar af leiðandi muni konung-
ur taka minni hlutann miklu meira
til greina en stjórnarflokkinn!
Þetta er svo fráleitt, sem frekast
er unt að hugsa sór. Fyrsta stjórn-
skipunarskylda konungs væri sú, að
taka til greina rneiri lúuta þess þings,
sem verið er að bjóða — ef til þess
væri stofnað, að nokkur skoðanamun-
ur kæmi fram, scm alls ekki er.
Þesiar veizlur eiga ekki að verða
neinir umræðufundir.
Með slíkum heimboðum sem þess-
um er aldrei til þess stofnað að leggja
grundvöll fyrir nýju ástandi. Þau
eru ávalt ávöxtir af því, er menn
hafa komið sér saraan, um og þeirn er
ætlað að tryggja ástand, sem mönn-
um þykir mikið í varið, að ekki
breytist.
För stjórnarandstæðinga til Khafn-
ar í sumar yrði ekki til neins ann-
ars en tryggja það stjórnarástand,
sem vér höfum nú. Á hanayrðilit-
ið sem sönnun þess, hve ánægðir vér
séum í raun og veru með samband
vort við Dani, eins og það er nú.
Hvernig ættu stjórnarandstæðing-
ar að taka þátt í slíku, eftir öll þau
orð, sem þeir létn ganga út til þjóð-
arinnar frá þingsætunum síðastliðið
sumar — skýlausar og harðar um-
kvartanir þeirra um það, hvernig
samband vort við Dani sé öfugt eft-
ir þeim skilningi, sem stjórn Dana
og ráðherra vor leggur í það ?
Þeir yrðn ekki að eins athlægi
með því að sækja matarfundina.
Þeir gerðn þjóð sinni ómetanlegt tjón.
Ósjálfráð skrift.
Á Fjölnisskemtun á þriðjudags
kvöldið las Einar Hjörleifsson upp
þrjú æfintýri og eitt kvæði, sem
Guðmundur Jonsson, 17 ára piltur
í 2. bekk hins almenna menta-
skóla, hafði ritað ósjálfrátt næstu dag-
ana á undan.
Það er J'onas Hallgrímsson, „lista-
skáldið góða,“ sem tjáir sig láta G.
J. rita þetta og margt fleira. En í
samvinnu við J. H. í tilraununum
með þennan miðil hafa einkum verið,
eftir því sem ritað er, H. C. Ánder-
sen, æfintýraskáldið danska, og —
Snorri Sturluson.
Þetta munn nú þykja tortryggilega
glæsileg nöfn Hvað á þá um það
að segja, að frá þessum ritsmíðum
er svo forkunnar vel gengið, bæði að
efui og orðfæri, að því fer mjög
fjarri, að þessum stórmennum sé nein
læging að því að vera höfundarnir.
Rétt til dæmisskal hér beut á eina
setning í æfintýri, er Snorri Sturluson
er sagður viðriðinn:
„Sú es drotning yflr hu: um margra
manna, es Heimska nefnisk — ok
svá es hún frjáls, at hún biðr menn
vera úháða allri skynsemd.“
G. J. ritar ósjálfrátt í vöku. En
oft er hann sýnilega mjög nærri með-
vitundarleysi. meðan hann er að rita,
og stundum lætur þá mjög einkenni-
lega í vitum hans. Einu sinni var
að því spurt, hvernig á þeim þyt
stæði, og þá var svarað skriflega:
„Þið hcyrið til hugsana okkar.“
G. J. hefir ritað ósjálfrátt margt
fleira en það, sem lesið var í Fjölni
— meðal annars kvæði, sem Bjarni
Thorarensen tjáir sig höf. að, og eng-
um skáldfróðum manni mundi til hug-
ar koma að eigna öðrnm en honum,
ef þetta kvæði hefði fundist einhvers
staðar.
Þá rabbar og Jónas Hallgrímssou
við menn af hinni mestu snild með
hendinni á G. J. Hann hefir látið
menn veltast um af hlátri stundum
saman, er fyndinn og fljótur til svars,
svo að afburðum sætir. Stundum
bregður fyrir í þeim viðræðnm hin
nm fegurstu spakmælum
í fyrradag var hann, til dæmis að
taka, að brýna fyrir okkur að gleyma
ekki kærleikannm í sannleiksleitinni
og sagði þá meðal annars:
„Munið eftir, að kœrleikur og sann-
leikur eru bræður. Ef sannleikurinn
vinnur ekki alt af glœsilegan sigur;
þá er það af því hann heíir 1 orið
spjót á móti kærleikanum.“
Síðar í þeim viðræðukafla komst
hann svo að orði:
„Ef þið eigið sannleikann, þá hafið
þið beitt sverð; en ef þið eigið kær-
leikann, þá er sverðið tvíeggjað."
í þessari samræðu mintist hann
einu sinni á hrokann:
„Hvað mennirnir, aðrar eins ves-
aldarskepnur sem sumir þeirra eru,
geta verið hrokafullir. „Nei við erum
engin börn,“ sagði einn í gærkveldi.
„Á eg að segja ykkur nokkuð?
Ykkur þykir kannske gaman að því.
Þið munið, að eg fluttist yfir um,
á undan Birni Gunniaugssyni.
„Þegar við hittumst hinumegin
sagði hann við mig: „Heyrðu, Jón-
as! Sýndu mér gullin þín!“ — Og
þó var hann ekki barn á jarðneskan
mælikvarða.
„Og eg sýndi liouum 'oll gullin mín.u
Sá, sem frá þessu segir, mælti þá:
„Björn Gunnlaugsson var líka kall-
aður ,spekingurinn með barnshjartað‘,
í líkræðunni, sem haldin var yfir
honum.“
Þá svaraði Jónas:
„Og þegar hann kom hingað, var
hann kallaðnr: ,Barnshjartað með
spekinginn‘.“
. Af þessu geta menn væntanlega
fengið ofnrlitla hugmynd um, hve lík-
ur „óhreinum11 eða „illum anda“ sá
muni vera, sem við okkur talar und-
ir nafni Jónasar Hallgrímssonar.
Þ ð er alkunnugt orðið hér í bæ,
að sá, sem stjórnar hinum miðlinnm
hér, Indriða Indriðasyni, tjáir sig vera
Konráð Gíslason. Þeir segjast vera
í samvinnu um að vekja þjóðina, ef
þess mætti auðið verða — eins og
þeir rcyndu í samvinnu að vekja hana
fyrir 60—70 árum, þótt nú sé á ann-
an hátt. Áð því lúta orðin „for-
sprakkarnir báðir“ í erindi því, sem
hér fer á eftir. En síðari helming-
ur vísunnar á anðsjáanlega við orð
þau, sem hér eru áður tilfærð úr æf-
intýri því, er Snorri Sturluson átti
sinn þátt í.
G. J. var heirna hjá mér þegar eg
var að leggja á stað á Fjölnisskemt-
unina á þriðjudagskvöldið. Þá ritar
hann ósjálfrátt:
„Nú skjótumst við á Fjölnisfund
forsprakkarnir báðir.
J. H.“
„Ætlarðu ekki að botna þessa vísu,
Jónas, áður en eg fer?“ spurði eg.
Þá var ritað tafarlaust:
„Skyldu þeir verða skamma stnnd
skynseminni háðir?
B. Th.“
Þeir félagarnir, J. H., og H. C. Á.,
hafalilíaspreittsigsem blaðamenn. G.
J. var staddur heiina hjá mér á þriðju-
daginn var síðdegis. Þá kom til
mín talsímaskeyti úr prentsmiðjunni
nm að handrit vantaði í svo sem
hálfan dálk. Eg hafði þá orð á því,
að eg hefði ekkert handbært, hæfilega
langt og yrði að fara að seraja það.
J. H. spurði, hvort þeir félagar ættu
að fylla eyðuna. Eg tók því auðvit-