Fjallkonan - 06.07.1906, Page 1

Kemnr tit einn einni og
tviBvar í vikn, alls 70 bl.
um árið. Verð árgangsins
4 krðnur (erlendis 5 krðnur
eða 1 Va dollar), borgist fyrir
1. jtilí (erlendis fyrirfram).
FJALL
BÆÍÍDABLAÐ
TJppsögn (ekrifleg) bund-
in við áramót, ðgild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. oktðber, enda hafi
kaupandi þá borgað blaðið.
Áfgreiðsla:
Hafnarstr. 22.
VERZLUNABBLAÐ
XXIII. árg.
Reykjavík, 6. júlí 1906.
Xr. 31
Meö gufusK. Ceres lie£Lr
Frá Libby. Mc. Neill & Libby, þeirra nafnfræga
niöursoðna ísjöt.
Frá Stavanger Preaerving Co. Eurelia Sarðines.
Ennfremur höfum vér hin margþráðu og eftirspurðu
ástar-epli.
Augrilœkning ðkeypis 1. og 8. þriðjndag í
hverjum mán. kl. 2—3 í spitalanum.
Forngriyasnfn opið á mvd. og ld. 11—12.
Elutabankinn opinn kl. 10—21/. og 51/,—17.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjnm degi kl. 8 árd. til kl. 10 síðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 81/* síðd.
Landakotskirkja. Gnðsþjðnusta kl. 9
og kl. 6 á hverjnm helgum degi.
Betel sd. 2 og 6'/t mvd. 8, Id. 11 f. h.
Landakotsspítali opinn fyrir sjtikravit-
jendur kl. 101/,—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 10—2. Bankastjðrn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6-8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
ld. kl. 12—1.
Loékningar ðkeypis í læknaskðlanum á
hverjum þriðjudegi og föstudegi kl. 11—12.
Náttúrugripasafnið, Vesturg. 10, opið á
sunnud. kl. 2—3.
Tannlœkning ðkeypis í Pðsthússtræti 14.
og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Utauför þingmanua.
Nú leggja þingmenn vorir á stað
á þriðjudaginn, þeir sem hér verða
staddir, og tínast svo á Botníu hér
og þar um landið.
Alveg er það áreiðanlegt, að þjóð-
in hugsar- með óvenjulega miklum
áhuga til fréttanna af þeirri utanför.
Ekki til fréttanna af því, er gerist í
matarveizlunum. Þjóðinni stendur
alveg á sama um alt það át og all-
an þann hégóma, sem þar fer fram.
í raun og veru ekki heldur til frétt-
anna af neinu því, er Danir segja.
Menn ganga að því vísu, flestir sjálf-
sagt, að á því verði ekki mikið að
græða. Foringjar þeirra verða naum-
ast undir það búnir, að svara ná-
kvæmlega þeim spurningum, sem
væntanlega verða fyrir þá lagðar.
Og veizluglaumurinn og annríkið
og ónæðið spillir að sjálfsögðu fyrir
nákvæmum samræðum.
íslendingum leikur langmestur hug-
ur á því, hvað alþingismennirnir
segja Dönum.
Alþingismennirnir standa fyrirtaks-
vel að vígi. Þeir, sem satt vilja
segja, hljóta allir að kannast við
það, sem Guðm. Björnsson hefir kann-
ast við, að öll þjóðin sé sammála
um að viljafá aukna sjálfstæði út á
við. Þeir hljóta sömuleiðis við það
að kannast, að þjóðin geri sig ekki
ánægða með neina minni sjálfstæði
en þá, að ráða, án allrar danskrar
íhlutunar, algerlega sínum málum,
öllu því, sem henni kemur við, að
svo miklu leyti, sem hún felur það
ekki Dönum af fúsum vilja til lengri
eða skemmri tíma eftir atvikum. Oss
skilst svo, sem Guðm. Björnsson hafi
líka við þetta kannast. Ogþaðværi
líka undarlegt að þræta fyrir það.
Það er mikið og veglegt erindi
að fiytja þetta mál, gera Döuum
skiljanlegan þennan grnndvöll fyrir
samvinnu við þá eftirleiðis. Þetta
er aðalatriðið. Semjist mönnum um
þetta, þá verður auðvelt að komast
að samningum um endurskoðun stöðu-
laganna og um stjórnarfyrirkomulagið
innanlands. Semjist ekki um aðalat-
riðið, þá heldur óánægjan áfram, og
þá á hún að halda áfram. í frá-
sögn Guðm. Hannessonar frá stú-
deutafundinum í Höfn er vafalaust
fólgin bending um, hvert sú óánægja
stefnir. ÖIl óánægja íslendinga við
stjórn Dana hefir stafað af því, að
samningar hafa ekki tekist um þetta
aðalatriði. Sú ánægja, sem vart
varð við um stund hér á landi, út
af stjórnarskrárbreytingunni, kom af
því að raönnum skildist svo, sem
Danir væru farnir að láta sér skilj-
ast frumatriðið í kröfum íslendinga.
Sá afturkippur, sem síðan kom, öll
sú óánægja, sem nú er svo megn í
landinu við Dani, stafar af því, að
jafnskjótt sem farið var að setja stjórn-
arskrárbreytinguna í framkvæmd,
varð það lýð.um ljóst, að Dönum
hafði ékki skilist það, sem verið
var að berjast fyrir, eða ætluðu sér
að minsta kosti að koma sér undan
því.
Þetta segja þjóðræknir alþingis-
menn Dönum, segja það hispurslaust
og afdráttarlaust.
Sannarlega hafa þeir umboð til
þess. Þetta er það, sem allir Islend-
ingar -- þeir, sem ekki eru farnir
að hugsa eins og danskir valdhafar
— ætlast til að sagt sé. Og þetta
er það, sem alt af hefir verið barist
fyrir. Hvorttveggja veit hvert manns-
barn á landinu.
Hitt gerir alls ekkert til, þó að
ekki verði sagt, að þjóðin hafi gefið
neitt fullnaðarumboð til þess að semja
um stjórnarfyrirkomulagið sjálft.
Það er alkunnugt, að fyrir mönn-
um hefir vakað tvenns konar fyrir-
komulag. Lengst af í stjórnarbar-
áttn Jóns Sigurðssonar hugsuðu menn
sér ráðgjafa hér á landi, sem mynd-
uðu landsráð, í líkingu við danska
ríkisráðið, og svo fulltrúa þessarar
íslensku stjórnar í Kaupmannahöfn,
við hlið konungs. Á síðari árum
hafa menn hugsað sér staðfestingar-
valdið hér innanlands eftir brezkri
fyrirmynd.
Vér getum ekki hugsað oss, að
neinn íslendingur gerði það að miklu
kappsmáli, hvort þetta fyrirkomulag
yrði valið. Það ætti að fara eftir
því, hvort hentugra þætti, þegar
farið væri að leggja málið niður fyr-
ir sér nákvæmlcga og ákveða sam-
bandið við konunginn. Litil líkindi
eru til þess, að um fleiri leiðir yrði
að tefla. Vér teljum fyrir vort leyti
miklu meiri líkur til þess, að land-
stjórafyrirkomulagið þætti hentugra,
en að sækja staðfesting á öllum
lögum og mörgum embættisskipun-
um og ýmsum öðrum ráðstöfunum
út í Danmörk. En nógur tíminn
er að tala um það, þegar þar að
kemur. Og engin ástæða er til þess
að vera að gera það að kappsmáli
nú og vonandi aldrei.
Hitt er kappsmál, og á aJ vera
kappsmál, hverjum góðum íslendingi,
að þjóðin nái sjálfstæði sinni.
Og þeir alþingismenn, sem svíkj-
ast undan merkjum í samræðum
sínum við Dani, ættu ekki að verða
öfundsverðir og verða það fráleitt.
Fóðurkaup
Og
landbúmiðar-ágóði.
(Niðurl.)
Vér spurðum í síðasta blaði, hvort
vér mundum ekki heldur kjósa að
rækta land vort sjálfir, ef þess væri
nokkur kostur, en að láta aðrar þjóð-
ir gera það. Vér göngum að því vísu,
hvernig allir íslendingar muni svara,
En svo munu menn segja:
Það er verið að rækta landið. Með
hverju ári bætist mikið við túnin.
Á fáum árum hefir verið (ræktað
meira en á mörgum öldum áður.
Þetta er satt. En naumast fáum
vér trúað öðru, en að athugulum
mönnum þyki ískyggilegt, hvað rækt-
un landsins gengur seint. Og hvað
verður langt þangað til fyrir hana
tekur að mestu eða öllu, með því
lagi, sem nú er?
Fólkið er að flykkjast úr sveitun-
um. Hugurinn verður altaf meiri og
meiri burt þaðan. Hverjir eiga að
rækta landið, þegar ekkert verkafólk
fæst lengur?
Allir sjá, að sú stórkostlega breyt-
ing er fyrir höndum einhvern tíma,
að vér verðum að hætta að vinna
jafn-mikið með mannahöndum eins og
hingað til hefir verið gert. Vér verð-
um að láta vélarnar vinna. Þörfin
er að verða brýnni með hverju árinu
vegna fólksfæðar. En til þess að
geta látið vélarnar vinna til nokkurra
muna, verður ræktun landsins að
komast í alt annað horf en hún er
nú. Til þess þarf að vera miklu
meira til af sléttuðu, ræktuðu landi.
En verður unt að koma þessari
breytingu á með því áframhaldi, sem
nú er? Verður ekki tíminn alt of
langur? Verða ekki örðugleikarnir
alt af meiri og meiri? Og fara ekki
útlendingar að sjá það, meðan á
þessu hjakki stendur, að ekki þarf
annað en senda hingað peninga og
fólk, til þess að eiga vísan mikinn
arð af fé sínu?
Sumum kann að þykja þetta ólík-
lega spurt. En þeir gæta þá alls
ekki að þvi, að þekkingin á íslandi
er að vaxa, og að ekki þarf annað
en þekkingu á landinu til þess, að
freisting geti lifnað hjá útlendum
mönnum til þess að leggja það undir
sig.
Alveg vafalaust vildum vérheldur
leggja það undir oss sjálfir.
Oss vantar til þess peninga og oss
vantar til þess fólk, munu menn segja.
Bankarnir geta ekki lagt fé í slík
fyrirtæki. Og aðra peninga höfum
vér ekki.
Um peningaleysið til ræktunar
landsins er það að segja, að það
er með öllu óeðlilegt, að á peningum
þurfi að standa fyrir þjóðina til þess
að vinna það verk, sem öllum kem-
ur saman um, að muni borga sig stór-
kostlega og margfaldlega. Land-
stjórnin getur áreiðanlega séð fyrir
þeim peningum, ef landsmenn krefj-
ast þess.
Sjálfsagt er meiri örðugleikum
bundið að sjá fyrir verkafólki. En
ekki kemur til nokkurra mála að
halda því fram, að slíkt hafi verið
reynt til þrautar með hinni ófullkomnu
viðleitni við að fá hingað norska sjó-
menn. Töluverðar líkur eru til hins,
að með skynsamlegri fyrirhyggju muni
vera kleift að fá hingað verkafólk,
bæði til lands og sjávar.
í þá áttina bendir að minsta
kosti eitt dæmi héðan úr nágrenninu.