Fjallkonan - 08.11.1906, Blaðsíða 1

Kemur út einu sinni og
tvisvar í viku, alls 70 bi.
um árið. Verð árgangsins
4 krónur (erlendís 5 krónur
eða 1V, dollar), borgist fyrir
1. júlí (erlendia fyrirfram).
B Æ
NDABLAÐ
tJppsögn (skrifieg) bund-
in við áramót, ógild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. október, enda hafi
kaupaudi þá borgað blaðið.
Afgreiðsla:
Stýrimannastíg 6.
y E K Z L U íí A R B L A Ð
XXIII. árg
Reykjavik, 8. nóvember 1906.
Xr. 57
Margarinið makalausa.
Mörg liundruð puud nýkomin í
m
með s/s „Giambetta.
Alveg f e r s k a r skökur — eins og b e z t a kúasmjör.
Par fæst líka Vega Plantefedt.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. priðjudag í
bverjum mán. kl. 2—3 í spítalanum.
Forngrigasafn opið á mvd. og id. 11—12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—21/, og 57«—7-
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. 10 síðd.
Almennir fundir á hverju fóstudags- og
sunnudagskveldi kl. 81/, siðd.
Landakotskirkja. GuðsþjónuBta kl. 97a
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Betel sd. 2 og 672 mvd. 8, id. 11 f. h.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravit-
jendur kl. 10'/i—19 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 10—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
ld. kl. 12—1.
Lœkningar ókeypis í iæknaskólanum á
hverjum þriðjudegi og föstudegi kl. 11—12.
Náttúrugripasafnið, Vesturg. 10, opið á
sunnud. kl. 2—3. *
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14
og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
,Getur sízt komið til wála‘.
Fréttaritari Fjallkommar í Khöfn
gat þess í næstsíðasta blaði, að
stjórnarblaðið Köbenhavn hefði látið
uppi skoðun sína nm fánamál vort.
Danir hafa verið fræddir um það, að
Islendingar séu farnir að hugsa um
að eignast sérstakan fána, til þess
að geta haft fyrir augunum og sýnt
veröldinni auðsætt tákn þess að vér
séum sérstök og sjálfstæð þjóð. Og
nú eru Danir að byrja að ræða þessa
hreyflngu.
Þetta danska stjórnarblað segist
auðvitað vilja styðja allar sanngjarn-
ar kröfur íslendinga, en sérfáni sé
það, er sízt geti komið ti) mála, að
því fráskildu, ef farið væri að tala
um það, að Island gengi undan kon-
unginum.
Sjálfsagt hefir blaðið látið hugg-
ast við frásögn Lárusar H. Bjarna-
son, sem sagði því, að áhuginn væri
lítill á málinu hér á landi. Sú hugg-
un hefði orðið minni, ef L. H. B.
hefði sagt blaðinu satt — að hann
viti ekkert um áhugann annað en
það, að öll blöð landsins, að kalla
má, séu málinu meðmælt — að meiri
eindrægni sé um það í blöðum íslend-
inga en ílest önnur mál. Þetta
danska blað er vafalaust svo skyn-
samt, að það skilur, að slík eindrægni
blaðamanna sé ekki einskisverð —
að hún merkir annaðhvort það, að
áhugi er fyrir hjá þjóðinni, eða að
hann er að minsta kosti í vændum.
En hvað sem áhuganum líður, þá
höldum vér íslendingar því fram, að
þetta sé mál, sem Danir eigi ekki
að láta sér koma nokknra lifandi
vitund við. Það verður líkasjálfsagt
þeim affarasælast.
Þeir missa einskis í við það að
vér fáum sérstakan fána. Þeir hafa
ekki að neinu leyti nokkurn baga
af því, að þjóð vor verði sem sjálf-
stæðust, sýnilega og verulega. Þeir
hafa ekki nokkurt gagn af að bæla
okkur undir sig að neinu leyti. Þeir
hafa ekkert annað en tjón af þeim
tilraunum, æsa íslendinga og halda
við sífeldri úlfúð. Og að Iokum láta
þeir undan. Ógæfan er sú í sam-
búðinni við þá, að þeim hættir svo
við að rísa öndverðir langa-lengi,
láta ekki undan, fyr en óvildarsár
eru komin, sem ekki eru auðgrædd.
Allir muna eftir baráttu þeirra
gegn landstjórafyrirkomulaginu hér
á landi, þessu sífelda afsvari þeirra
ár eftir ár. Jafnvel frá viustrimanna
ráðaneyti fáum vér þau skeyti 1901,
að engin dönsk stjórn geti nokkuru
sinni geflð samþykki sitt til slíks fyrir-
komulags. Nú eru jhfnvel hægri-
menn farnir að skrifa um það í
hægrimannablöðum, að það fyrirkomu-
lag eigi að vera oss velkomið.
Eða þá undirskrift forsætisráðherr-
ans ondir skipun íslandsráðherrans.
1904 er hún talin alveg sjálfsögð.
1906 lætur danski forsætisráðherrann
á sér skilja, að vel geti komið til
mála að breyta þessari tilhögun,
þegar íslandsráðherrann verði skip-
aður næst.
En þegar Danir fara að átta sig
á landstjóra fyrirkomulaginu og und-
irskriftarmálinu, þá eru íslendingar
orðnir svo leiðir á þreflnu, að mörg-
um þeirra er langnæst skapi að
Ieggja út í algerða skilnaðarbaráttu.
Mundi ekki að öllu leyti betur
hafa farið á því og verið affarasælla
frá sjónarmiði Dana að líta með meiri
sanngirni á málstað íslendinga þeg-
ar í byrjun málaleitananna?
Mikillega væri þess óskandi, að
sams konar þvergirðingur héldi nú
ekki áfram eftirleiðis, hvorki í fána-
málinu né öðruni málum.
Hann heflr engin áhrif önnur en
þau að fylla hugina gremju. Nærri
má geta, að aldrei tekst Dönum að
sannfæra íslendinga um það, til dæm-
is að taka, að þeim eigi ekki að
vera heimilt að hafa hvern fána,
sem þeim sjálfum líkar og engir
aðrir hafa. í augum hvers íslend-
ings er það ekki annað en fjarstæða
að Danir eða nokkur önnur þjóð
eigi að hafa rétt til þess að banna
slíkt eða bjóða.
Þegar slíkum fjarstæðu-þvergirð-
ingi eru samferða önnur eins um-
mæli frá Danmörk, eins jog þau,
sem vér gátum um í síðasta blaði,
að staðið hefðu í Danmark dernde,
— alveg óhikað sagt, að stjórnin sé
skyld til þessiað halda fyrir oss þeim
réttindum, sem Danir sjálfir viður-
kenna, að séu sjálfsögð, ef vér ekki
seljum þeim i hendur land vort, að
því leyti sem þeim kann að þóknast
að nota það, þá er ekkert undarlegt,
þó að íslendingar fyllist óhug og
gremju.
Undarlegt er það, hvað ofríkis-
hugurinn getur verið ríkur í þjóð-
unum!
Er það ekki sannarleg fyrirmun-
un, að jafn-gáfuð þjóð og jafn-mönn-
uð þjóð eins og Danir, og jafnframt
þjóð, sem orðið hefir fyrir jafn-miklu
ofbeldi, eins og þeir hafa orðiO að
sæta, skuli eiga svona örðugt með
að uppræta úr hug sér yfirdrotnun-
ar tilhneigingarnar — skuli vera
svona lengi að læra að líta á oss
sem bræðnr sína, en ekki sem und-
irlægjur — líta á oss sem frjálsa
sambandsþjóð, jafnborna þeim að
öllu leyti?
A víð og dreif.
í greinum, sem þeir síra Jón
Helgason og síra Magnús Helgason
rita í Nýtt Kirkjublað út af Ijóða-
kveri síra Yaldemars Briem, víkja
þeir að málefni, sem almenning varð-
ar svo miklu, að oss er ekki ljóst,
hvernig hugsandi menn um þvert og
endilangt landið geta komist hjá því
að taka þar í strenginn öðruhvoru
megin í huga sínum. Málefnið er
þetta: Hvað eigum vér að skylda
börnin til að læra mikið af trúar-
greinum undir fermingu, og hvað
eigum vér að skylda presta og kenn-
ara til að kenna börnum mikið af
þeim ?
Síra J. H. þykir höf. Ijóðakversins
fara þar fljótt yfir sögu, útskýra
sumar trúargreinar lítið og sleppa
öðrum með öllu. Síra M. H. finst
það ekki aðfinsluvert. Hann kemst
þar að orði meðal annars á þessa
leið:
„Uui sumar þær trúargreinar, t. d.
eilífa útskúfun, er vitanlega skift
skoðunum meðal presta, og það get-
ur hvorki verið holt börnum né prest-
um að reyna að neyða þá til að fara
lengra í flutningi slíkra lærdóma, heldur
en sannfæring þeirra býður þeim, en
hins vegar nóg tilefni fyrir þá til
þess að minnast á þá við börnin, að
svo miklu leyti, sem þeir treystast
til að gera það börnunum til gagns.“
í biblíusögunum vill síra M. H.
að börnin fái meginatriðin úr lífi og
starfi Krists. Geti ekki myndin, sem
þar verður fyrir þeim af honum,
haft áhrif á hugarfar þeirra, þá
hyggur hann, að „trúarlærdómarnir,
sem bygðir hafa verið utan um þá
dýrðarmynd“, muni ekki geta það. „En
ef þeir fá engu áorkað íþessuefni,“
segir síra M. H. enn fremur, „til
hvers er þá alt þetta hrófatildur um
„tvö eðli“, „tvenns konar stöðu“,
„þrenns konar embætti“ o. fl. í barna-
lærdómi? Fyrir mínum sjónum ekki
til annars en skyggja á ljósið, gera
það flókið, sem er og á að vera ein-
falt. Vofa tóm, sem glepur hið lif-
andi orð.“
Síra J. H. situr þar fastur við
sinn keip. Hann vill, að engu sé
slept í kverinu úr efni hinnar postul-
legu trúarjátningar. Og hann segir
meðal annars:
„Síra M. nefnir þar útskúfunarlær-
dóminn einan, vitandi, að mörgum
er lítt sárt um hann. En vill hann
ekki gefa kristilegri trúkenslubók
að sök, að, hún sleppir öðru eins
trúaratriði og „getinn af heilögum
anda“, sem öllum trúaratriðum frem-
ur snertir bjarta hinnar kristnu trú-
ar? Finst honum það engu skif'ta,
hvort gengið er steinþegjandi fram
fram hjá niðurstigning Krists til
helju? . . . Og um „skiftar skoðan-
ir“ presta á útskúfuninni er það að
segja, að slíkt fær aldrei réttlætt
það, að lærdómi þeim sé slept úr
hinum kristnu fræðum. Mundi hann
ekki verða magur, áður en lyki,
barnalærdómurinn, ef þar mætti ekk-
^rt standa, sem skoðunum væriskift
um meðal presta?“ — „Hrófatildrið",
sem síra M. H. kallar svo, finst síra
J. H. ómissandi, til þess að geta
frætt börnin um persónu og líf
Krists.
Nú langar Fjallk. til að apyrja:
Getur verið nokkurt vit í því, þeg-
ar málið er athugað af skynsemd og