Heimskringla


Heimskringla - 03.10.1889, Qupperneq 2

Heimskringla - 03.10.1889, Qupperneq 2
„Heimslrinila,” An Icelandic Newspaper. P'TBI.ISHBD e-veiy l'nursday, by The Heimskrinoba Printing Co. AT 85 Lombard St......Winnipeg, Man. Subscription (postage prepaid) ° ie year...........................$2,00 rnonths......................... 1,25 months............................ 75 Payable in advance. Sample copies mailed frek to any í-ldress, on application. Kemur út (að forfallalausu) á hverj- oin flmmtudegi. Skrifstofa og.prentsmiðja: 85 Lombard St........Winnipeg, Man. BlaðilS kostar : einn árgangur $2,00; hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánutii 75 cents. Borgist fyrirfram. Upplýsingar um verð á auglýsingum í „Heimskringlu” fá menn á skrifstofu blaðsins, en hún er opin á hverjum virk um degi (nema laugardögum) frá kl. 9 f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til 6 e. m. Á laugardögum frá kl. 9 til 12 hádegi. Undireins og einhver kaupandi blaðs- ins skiptir um bústað er hann beðinn aö senda hina breyttu utanáskript á skrif- stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr- verandi utanáskript. Utan á öll brjef til blaðsins skyldi skrifa: The Ileimskringla Printing Co., 35 Lombard Street, Winnipeg, Man . eða MT'I\ O. Box 305. „ÞJÓÐVILJINN” í 24. nr. 3. árg. segir, að ttHkr.” hafi skjátlast ekki all-lítið par seni hún segi að Þingvallafundurinn í fyrra hafi kostað 16,800 kr. t’Hkr.” sagði nú aldrei að f>að væri. Hún sagði að eins, ef hver fundarmaður hefði fengið 600 kr. fyrir ómakið, f>á hefði upphæðin orðið svona mik- il. Og pað er líka alveg rjett, að ttHkr.” skjátlaðist í pví, að pað var ekki einn, heldur voru pað tveir Þingvallafundar fulltrúar ísfirðinga, sem voru um 600 krðnurnar, er frjettaritari t(ísafoldar” getur um. Eptir pví var tekið skömmu síðar, og eptir pví hefðihin ágizkaða upp- hæð átt að vera samtals 8,400 kr. En nú fræðir t(Þj<3ðviljinn” oss á pví, að sá fundur muni ekki hafa kostað pjóðina meira en ttrúm 2000 kr. i lofordnrn, en töluvert minna 5 útborguðum aurum”. t>að vitaskuld er ekki hár skattur á alrnenningi og annað hvort hlaut fundurinn að kosta svona mikið eða ekki neitt. En svo viröist eigi að síður, að pað, sem afrekað var á fundi peim, hafi samt sem áður verið fullborgað með 2000 kr. Það var sem sagt eins víst eins og pað, að enn varir dagur og nótt, að fulltrúar almenn- ings mundu eindregið heimta pær breytingar á stjórnarskránni, sem alpingi befur um mörg ár verið að bisa við að gera að lögum. Sú rjettarkrafa er orðin of rótgróin hjá almenningi, til pess að skoðana- breyting einstöku pingmanna áein- stöku aíriðuni málsins uinskupi skoðun iýös.ns á einu augnabliki. ^^Þjóðvilji.mim” skjátlaðist í pví, að paö sje par með rneining ttHkr.” a~ pvílík fundahöld sjeu ó- pörf. Það er langt frá að svo sje. t>að hefnr pvert á móti verið látið í ljósi I t(Hkr.”, að almerin funda- höld á fslandi sje allt of fá, og að pau pyrftu að fjölga, svo að al- pýða kynntist sínuni stjórninálum á annan hátt en gegnum blöðin nær pví eingöngu. Enfundir eru tvenns- konar, gagnlegir og gagnslitlir, ef ekki gagrislaiisir, og í röð síðartal- ins fiokks álítum vjer að síðasti Dingvallafundurinn megi teljast, af pví par kom fram svo lítið nýtt, svo lítið annað en ítrekun pess, er margopt var búið að ítreka áður. Það eru almennir fundir, en ekki pessir fulltrúafundir, sém purfa að fjölga. En almennir fuudir eru í raun og veru ekki nema peir fund- ir par sem mæta alpýðumenn sjálf- ir, kvaddirtil pess af eigin hvöt að taka pátt í málefninu, og af löngun til að heyra fræga forvígismenn v:.............................. . UillilUi J UIOU uuimuuiui UUAUik JAc&Iaí sinni skoðun. Og pað ætti ekki að kosta meira en Þingvallafundur kostar að senda 2-—3 öflugustu pingskörungana út um allt land, til pess, með aðstoð pingmannanna eða peirra af peim, sem eru ein- dregnir fylgismenn málsins, að stofna til almennra sýslufunda. Sam- pykktir peirra funda yrðu að mirista kosti eins beitt vopn í höndum for- vígismannanna, eins og eru satn- pykktir Þingvallafundar, par sem peir pá hefðu í höndunnm fundar- gerðirnar sampykktar af alpýðu sjálfri, hina rjettdregnustu penna- mynd af hinni einu sönnu alpýðu rödd. Þeir fundir mundu einnig mikið fjölsóttari heldur en almennt eru fundirnir til að kjósa menn á Þingvallafund, af peirri ástæðu, að fjöldann mundi fýsa að heyra ræður pingskörunganna, er mest og bezt berjast fyrir málefni alpýðu á pingi, en sem fjöldinn I mörgum sýslun- um aldrei heyrireða sjer nema gegn um frjettablöðin og annara sögu- sögn. Að einhver peirra manna væri viðstaddur, væri út af fyrir sig nóg til að koma mörgum manni á fund og láta til sín .heyra með at- kvæðagreiðslu, ef ekki öðruvísi, er kyrr mundi sitja heima, pó almenn- ur fundur væri kallaður til að kjósa menn á Þingvallafund. Þessirfund- ir hefðu pví pað fram yfir Þing- vallafundi, að margfalt fleiri Ijetu til sín heyra, og að pingfulltrúarnir hefðu fyrir bakhjalla atkvæði lýðs- ins sjálfs, og rödd lýðsins sjálfs ó- blandaða skoðun nokkurra milli— göngumanna. Fulltrúafundir, eins og Þing- vallaíundir, eru eigi að síður parfleg- ir og nauðsynlegir. En á peim ætti alls ekki að ræða um pað hvað eigi aðgera,'heldur ætti á peim að undir- búa málin í hendur pingmanna til meðferðar á pingi. Með öðrum orð- um, sýslufundirnir, undir forustu atkvæðamestu pirigmannanna, eiga að segja hvað á að gera, hvað alþýða vill, en fulltrúafundir aptur eiga að segja hvernig meðferðin skuli vera, hvernig auðveldast verði að fá alpýðuviljann framkvœmdann. En meðan Þingvallafundurinn berg- málar einungis óskir alpýðu, en legg- ur engin alvarleg ráð til pess að fá pær óskir uppfyltar, nær hann ekki tilgangi sínum nema að hálfu leyti. F ItJ ETTA-K A F L A E ÚIÍ NÝLENDUNUM. ÚR BRJEFI FRÁ DAKOTA. 36. nr. ttLögbergs” flytur les- endum sínum pær upplýsingar að menn sjeu púsundum saman reiðu- búnir að hjálpa hra. La Porte til em- bættis. Þetta eru vissulega markverðar frjettir fyrir alla pá, sem nokkuð eru kunnugir hinu pólitiska ástandi hjer syðra, sjerstaklega pegar tekið er tillit til pess, að í öllu Pembina Co. fer tala atkvæðisbærra manna ekki yfir prjú púsund. pað er pví mjög fróðlegt að vita hvaðan pessar púsundir eru, sem eru reiðubúnar ftð veita La Porte við kosninir- O arnar, pvf frekar sem flestir hjer syðra vita, að hana ekki einusinni hefur traust! síns eigin flokks, (rep.) pví síður annara, og að hann að mestu treystir á fylgi samlanda sinna (franskra) og kynblendinga, sem eru manmnargir í norðurhluta Pembiná Co., og einmitt fylgja honum af peirri einu ástæðu að hann er lands- maður peirra. Öfgarnar í áðurnefndri grein furðar enga, sem vita hvað pær eru sannar, en að ttLögberg” skuli taka slíkt til prentunar furðar marga, par sem um hæfileika La Porte er jafn- mikið spursmál og þúsundirnar áður umtöluðu. Demokratar í Pembina Co. hafa tilnefnt fyrir rjettarskrifara (Clerk of Court) Henry D. Borden, sem und- anfarinn tveggja ára tíma hefur pjónað pví embætti. Herra Borden var veitt petta embætti undir hjer- aðsstjórn McConnels dómara og hefur hann síðan haldið pví, og hef- ur hvervetna fengið lof alpýðu fyrir trúa og dygga pjónustu. Hjá dóm- urunum McConnel cg Templcton fær hann sama vitnisburð, enda er hann líka óefað hinn áreiðanlegasti og skylduræknasti rjettarskrifari (Clerk of Court), er vjer höfum nokkurntíma haft, um langan tíma. Herra Borden er nú orðinn vel pekktur meðal íslendinga hjer syðra, og hefur hið fyllsta traust allra, er nokkur skipti hafa við hann haft í embættislegu tilliti, enda er hann líka sá lang færasti maður í öllu Pembina Co. til að standa í pessari stöðu. Hann er orðinn vel æfður í að gegna öllum störfum, sem em- bættinu eru samfara. Þar að auki hefur hann tekið lögfræðispróf við á- gætan lögskóla og fengið bezta vitnisburð. í pessari grein eins og lika öllu öðru, stendur herra Borden langtum framar en mótstöðumaður hans, hra. La Porte, sem alveg enga pekkingu hefur á lögum, eða neinu í pá átt, sem pó virðist að vera mjög nauðsynlegt, fyrir pann, sem ætlar sjer að standa sómasamlega í stöðu s:nni. SVAR til ritstjóra ttLögbergs”. (Sjá ttLögb.”, nr. 14., 19. og 32. þ. á.). Út af grein minni: ttNokkur orð um efnahag og framfarir”, sem prentuö er í 13. ;nr. ttLögb.” þ. á., hefur ritstjóri ttLögb.”, Einar Hjörleifsson, ritað heil- langt mál. Honum líkar ekki greinin sem bezt, sem auðskili'S er, þarsem hún var ekki rituð af honum sjálfum, eða fyigifiskum hans. Því eins og flestum mun kunnugt, á sjaldan að vera mikið vit í því, sem aörir landar rita, ef það á einn eða anuan hátt ekki getur samrýmst þeirra eigin skoðunum. Og svo vírðist sjálfsálit ritstjórans mikið og hroki hans magnaður, að honum flnnst vana- lega, að allt, sem hann segir um hvert málefni sem er, sje hið eina sanna og rjetta, og að hver maður hijóti aö sjá að svo sje, ttþegar litið er á málið af ein- hverri sanngirni, einhverju viti”, ttef hann hugsar út í þetta, og er annars með öllu viti”. En „ati bak viö þá grein”, sem ritst. er aö bögglast vrC að svara, á að standa „næstum því óskiijan- leg fáfræði”. Svo mörg eru þessiogþví um lík ritstjórans orð, að jeg ueuni ekki að tína þau öll tll. Þó að mjer sje í raun og veru að mestu leyti sama um hvað ritst. segir um mig og þessa áminnztu grein mína, þá álít jeg þó skyldu mína gagnvart íslending- um í heild sinni, að fara nokkrum orð- um um greinar hans gegn mjer, því ann- ars gæti vel verið, að eiuhverjir tækju eitthvert maik á einhverju, sem í þeim stendur. Jeg vil geta þess hjer strax, til þess aö fyrirbyggja allan frekari misskilning og rangar skoðanir, að jeg ritaði grein míua samkvæmt þeirri fögru og falslausu stefnu, sem mjög mikið hefur rutt sjer til rúms í lieiminum nú á siðari tímum, og sem ritst. hefur stundum látizt vera mjög mikið meðinæltur; nefnil. þeirri stefnu, að lýsa hlutunum biátt áfram, eins og þeir koma manni fyrir sjónir. Þessari reglu fylgdi jeg eindregið við srmuing greinar minnar, cn ritnði hana hvorki af illgirni nje hatri til landa minna lijor, elns og reyndar hver sann- gjarn og heilvita maður getur ímynda'5 sjer. Svo jeg haidi mjer betur við aðal- mótbárur ritst., þá staglast hann mikið á gæðum Argyle-nýlendunnar og efnahag landa þar; og eptir að liafa hálfgert sleg- ið því sem föstu, eptir því er sjeö verð- ur, að hún sje langbezta nýlenda íslend- inga, og sem hann virðist eingöngu byggjaá skýrslu Jóns nokkurs Ólafssonar og nokkrum orðum, semhjerlendur mað- ur á að hafa sagt um þá nýlendu, þá rek- ur ritst. sig á „merkismenn, sem heima eiga í nýlendunni í Dakota, og sem voru nýkomnir úr ferð um Argylenýlenduna. Þeir hjeldu því afdráttarlaust fram, aö Dakota-nýlendan stæði alls ekki á baki Argyle-nýlendunni”, og ritst. fann auð- vitað „enga ástæðu til að rengja þá” —„merkismennina”, þó það virðist naum- ast samrýmast þeirri þekkingu, sem ritst. þóttist vera búinn að fá á Argyle-nýlend- unni. Nú þegar ritst. sjer grein mína, þá þykist hann víst sjá, að eitthvað muni bogið í öllu þessu. En eptir að hafa yflr- vegað allt þctta ttsamkvæmt” sínum vanalegu „sanngirnis og jafnrjettis regl- um, sem hann hefur ávallt viljað kapp- kosta, aö stjórna blaöi sínu eptir”, þá sjer hann, að allt sem ranghermt sje í þessu máli, hljóti að vera hjá mjer, því að „vitnisburður” minn ttsje andstæður vitnisburði þeirra manna, sem vafalaust sjeu betur færir um að dæma um það mál”, heldur en jeg, og segir því aiS minn ttdúmur sje nokkuð í lausu lopti”. —Þetta eru nú hjer um bil allar rök- semdaleiöslurnar og ástæðurnar, sem rit- stjórinn færir fyrir því, að jeg hafi rangt fyrir mjer í þessu máli. Ritstjórinn talar mikiö um það, aö bezta hveiti heimsins vaxi í sumum ný— lendum íslendinga. Þó honum tækist nú að sanna að svo væri, þá mundi hon- um naumast takast að sanna, að það væri beinlínis framförum íslendinga aö þakka. Jeg álít, að gæði og gildi þess hveitis, er vaxið hefur á ökrum íslendinga að þess- um tíma, sje hjer um bil eingöngu að þakka mildu og hlýju loptslagi, jafn- framt því, að jarSvegurinn er víða svo feitur og frjófefnaríkur fyrstu árin eptir að farið er aö sá í hann, að auðvelt er að fábæði góðaogmikla uppskeru, ánþess að borið sje á, etia nein sjerstök ræktun- araðferð viðhöfð. En eins og hver matfur ætti að sjá og skilja, getur ekki þessi frjósemi jarSvegsins haldizt til frambúðar, ef ekkert er gert til a'S við- halda henni, ef einlægt er sáð sömu korn- tegund og ekkert borið á. En nú eru það orSin svo mörg ár síSan íslendingar byrjuðu á hveitirækt í þessu landi, að frjósemi hveitinkra þeirra hlýtur að vera farin að minnka, og það til stórra muna, þar sem þeir hafa hjer um bil—eins og jeg gat um í grein minni, og óhrakið er enn—að eins sáð sömu korntegundinni og ekkert borið á, það teljandi sje. Og sterkasta sönnuniu fyrir því aS gæði akr- anna sjeu mjög mikið farin aS ganga til þurSar, er sú, að landar eru hver um annan þveran farnir að „hvíla” akra sína; auðvitað af þeirri ástæðu, að akrarnir eru hættir að spretta, sýnir ljóslega, aS rjett ræktunaraðferð hefur ekki verið viðhöfð. Og um þá aðferð, sem ekki errjett, verður naumast annað sagt, en að hún ttstandi á mjög lágu stigi yfirhöf- uð að tala”. Á þessu stigl stendur nú akuryrkjan á meðal vor. Þetta er, það jeg frekast, veit, öll ræktunin og i'ramfarirnar hjá oss í akuryrkjunni, sem ritst. dáist svo mikið að, ogsem haungefur mjer þung- ar átölur fyrir, að jog skyldi dirfast að kalia á lágu stigi. Ritstjórinn minnistmeð fáum orðum á áburMnn. Honum finnst lítilástæða til a5 landar noti áburðinn betur en þeir hinga‘5 til hafl gert fyrir pá skuld, að hann sje svo sára lítill, að tthann mundi lít i5 hrökkvaáakrana þeirra sumra hverra”. Hjer virðist mjer að ritst. hafi sjálfum. „herfilega missýnzt”,... ttef að iitið er á málið af einhverri sanngirni, einhverju viti”. Því þó svo væri, að bændur hefðu ekki nógan áburð á alla akrasínaá hverju ári, þá „virðist það liggja í augurn uppi” að þeir gætu skipt ökrunum þannig, að bera á sinn blettinn hvert ár, og með því móti halditS ökrunum stöðugt í rækt- un, án þess að tthvíla”, þó einkanlega, ef þeir jafnframt viðhefðu sáðvíxl, þar sem hægt er að koma því vi5. En nú er það tilfellið, aðmargir bændur hafa nú sem stendur, allarei'Su nógan áburð á akra sína. Því fyrst og fremst hafa þeir ekki allir svo fjarskalega stóra akra og annað það, að sumir þeirra hafa æði-marga gripi, og í þrriSja lagi, er núorðið til svo margra ára saman safnaður áburður hjá sumum, að naumast verður komizt út eða inn í fjósin fyrir mylcjuhaugunum, og jafnvel dæmi til, að fjósin hafl verið færð úr stað af þeirri áatæðu. Virðist ritst. nú ekki ástæða til þess, ats jeg tal- aði um að áburðurinn yrði betur notaður hjer eptir en hÍBgatS til hefur almennt gert verið? Sýnist honum nú ekki, að ttþað liggi i augum uppi”, at! haugana hef'Si átt að færa frá fjósunum—og bera þá á akrana, þó þeir kannske hefSu „litið hrokkið á akrana þeirra sumra hverra”—, en ekki fjósin frá haugunum? Niðurstaða sú, sem ritst. kemst að í þessu áburðaratriði, er lijer um bil hin sama og hann segði við þá bændur á ís- landi, sem heftSu stærri tún en svo, að þeir hefðu nægan áburð á þau árlega: ttÞað liggur í augum uppi, at5 þat! er alveg þýðingarlaust fyrir ykkur, bændur góðir, að bera nokkurntima nokkuð á túnin ykkar, fyrst þjer haflð ekki nógan á- burS á þau öll á hverju ári”. Og svo lægi beinast við eptir þessu, að hann ráð- legtSi þeim að tlhvíia” þau líka. Jegheld helzt að ritst. hefði átt aS láta þetta á- burðarmál vera innbundið í þeim „atrið- um í greiu” minni, sem hann gefur full- komlega í skyn, að hann sje ekki fær um aS svara, og eptirlætur því ttmeiri búmönuum” en hanu er sjálfur. Ritstjórinn lætur drýgindalega ýtir því, að á íslandi tthafl menn því til að dreifa, sem ættliðirnir hafl safnað saman um 1000 ár mann fram af manni”. En hvernig stendur þá á því, að „Lögberg” heldur því einnig afdráttarlaust fram, a5 fólk hafi dáið úr liungri og harðrjetti á Islandi, og það nú á síðustu árum þessa langa ttsöfnunar”-tímabils. Hjer flnnst mjer að blatSinu beri ekki sem allra bezt saman við sjálft sig, og það ttfer óneit- anlega að líta svo út fyrir manna sjón- um”, að annaðhvort hljóti þessi „ættliða söfnun um 1000 ár mann fram af manni” ekki að vera þess verð, að í hana væri vitnandf í þessu tilliti, eða hún hefði hlotið að geta forðað afkomendum þess- ara (tættliða” frá að deyja úr hor og hungri, því ritst. talar um þessa ættliða- söfnun undantekningarlaust. Nema ef að ritst. skyldi meina með þessu l(ætt- li,Ka-söfnunar”-tali sinu líkama-röfnun, þá fer ttLögb.” frekar að bera saman vi« sjálft sig, því líkama-söfnunin lilýtur að vera orðin mjög mikil á íslandi nú um 1000 ár”, og þessi söfnun kemur heldur ekkert í bága við hungurdauðann, heldur þvert á móti. Ritstjórinn segir enn fremur: ttÞar (c:á ísl.) byrja menn búskap ungir og ómagalausir”... en tthjer byrjar allur þorri manna, enn sem komi'S er, búskap- inn, sem gamlir og þreyttir, allslausir ó- magamenn”. Að þetta sje blátt áfram og undantekningarlaust rjett hermt, dettur víst engum heilvita manni í hug ats í- mynda sjer, sem nokkuð þekkir til. En það er ekki i fyrsta sinn, sem ritstjóri ttLögb.” slær um sig með líkum rök- semdaleitSslum og þessari. Það mun öll- um skynberandi íslendingum kunnugt, að það er hreint ekki sjaldan, sem menn heima á íslandi byrja búskapsem þreytt- ir, mjög efnalitlir, ómagameun. En hjer giptist fóik yfir höfuð að tala langtum yngra en heima, og þar af leiðandi byrjar það búskap eða sjálfsmennsku miklu fyrr. Það sjest furSanlega glöggt á þessu atriði, hversu sáralítið a5 ritstjórinn ttbotnar” i lífernisháttum lnnda sinnn, bæði hjer og heima, þvi ekki vil jeg geta þess til, að honum hafi gengiS ann- að verra en fáfræði til þess að rita svona. Ritst. hefur einlægt við og viti í svari sínu gegn grein minni, verið að burðast með „vitnisburði” og „skýrslur”, þangað til hjer er komið sögunni, þá verður hann sjer þess allt í einu meívit- andi, að hann er sú andans hetja, að hann þarf ekki lengur að styðja sig við slíkt. Hann hrópar því upp yflr sig og segir: tlYjer þurfum engra vitnisburða, engra skýrslna við”. Svo rausar hann heilmikið, og sem honum er hreint ekki láandi, þó hann reyndi að nota dálitla stund sinn nýfundna vísdóm og miklu hætilegleika. Á meðal annars, sem ritst. segir, ept- ir að hann fann fróðleik sinn, er það, að hann teiur matreiðsluvjela eign ís- lendinga í Ameríku með sjerstökum fram- förum, en eptir því sem hjer hagar tll, á jeg mjög erfltt með að fallast á þaiS, því þa* virðist nokkuð undarlegt að telja þaft með sjerlegum framförum, þó menn reyni að afla sjer þeirra liluta, sem undir þeim kringumstæðum, sem hjer eru, er jafn illt að komast af án og fæKunnar sjálfrar. Viðvíkjandi því, a* ritst. virð- ist gera sjer í hugarlund að matreiðslu- vjelar sjeu sjaldsjeðir hlutir á íslandi, skal jeg geta þess, að þar sem jeg þekkti til heima voru matreiðsluvjelar mjög farnar að tíðkast og í sumum sveitum, t. d. í Húnavatnssýslu, mátti heita að þær ttværu komnar á hvert heimili”. Viðvíkjandi því atriði ritst., að hest- ar heima sjeu látnir ttbera á bakinu og síðunum” það, sem dregið sje hjer með uxum o. s, frv., þá má geta þess, að kom- ið befur fyrir a5 landar hafl borið hjer ttá bakinu og síðunum” það, sem þó að öllum líkindum hefði verið hengt á klakka heima á íslandi. Og að það geti á nokkurn hátt verið að þakka löndum hjer, þó langtum au'Sveldara sje að koma hjer á akvegum en heima, sökum þess hvað landið er víía miklu sljettara og þurrara, flnnst mjer vera hreinn og

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.