Heimskringla - 12.12.1889, Side 1
3. iii
Winnipeg, Man. J tí. I )esember 1889.
Nr. 50.
ALMENMR FRJETTIR
FHÁ ÚTLÖNDUM.
AFRÍKU stanley aptur
FUNDTNN. Hann koin niðnr til
strandar með Emin Bey og allan
sinn flokk hinn 3. Jj. m., til þorpsins
Bogamayo, og hinn 5. fór hann pað-
an fram til eyjarinnar par sem stend-
ur staðurinn Zanzibar. í báðum
stbðunum var honum mikillega fagn-
að, eptir sína hörðu og löugu úti-
vist í óbyggðunurn, sem orðin er
nærri 3 ár. Hvert liúshreysi var
skrýtt og uppljómað nð kvöldi og
erindrekar Norðurálfupjóða fluttu
honum fagnaðarávörp og hjeldu hon-
um veizlur par sem kampavínið ílóði
um skálar. Hin fyrsta veizlan er
honum var haldin var sú er foringi
Pjóðverja, Wissman herforingi hjelt
honum, er peir hittust í fyrsta skiptið,
í þorpi skammt upp frá ströndinni.
En er kom til Bogamayo vildi til
sorglegt og stórmikið slys. Emin
iTey er maður mjög svo nærsýnn og
brúkar pess vegna allt af gleraugu.
í Bogamayo hirti hann einhverra
einhverra hluta vegna ekki um að
brúka gleraugun, en var staddur
uppi á húslopti og ætlaði að ganga
út á pall á húsvegnum utanverðum.
En af pví par er loptslagið mjög
heitt, eru gluggar fyrst og fremts
stórirog æfinlega að degi til opnir. í
stað pess pá að ganga út um dyr á
efra gólfinu gekk hann rakleiðis út
um opinn gluggann og kom niður á
liöfuðið á harða brautina 10—12 fct-
um neðar en glugginn. Var hann
pegar tekinn og læknir sóttur til að
skoða hann, er strax fann að höfuð-
skelin \ar löinuð auk pesn sem hann
allur hafði kostast af byltunni.
Liggur hann nú mjög pungt hald-
inn og af Ollum læknuni nærlendis
talinn frá, að undanskildum lækni
Stanleys einum, er segir að hann
muni rakna við aptur. Eptir bylt-
una var Emin meðvitundarlaus í 10
kl.stundir, enaðmorgni hins 7. p. m.
var hann talsvert hressari og ljet í
ljósi pá von að liann eptir 10—12
daga yrði svo hress að hann gæti
flutt sig fram á eyjuna, til Zanzibar.
Pað sem læknunum líst verst á er,
að blóð gengur allt af út um bæði
eyru hans, prátt fyrir tilraunir
peirra að stöðya pann strauin.
Fregnin um petta voða slys
fjell eins og reiðarslag yfir Norður
álfuna, einmitt pegar einn keppti
við annan að senda hamingjuóskir
til bæði Stanleys og Emins, og allir
voru í óða önn að útbúa sæmilega
ínóttöku fyrir páí sameiningu undir-
eins og ]>eir kæmu til London.
Dýzkalandskeisara fjellst mjög um
fregnina og skipaði pegar að senda j
sjer með telegraph nákvæmt yfirlit j
yfir ástand sjúklingsins á liverjum !
degi, ásamt skipun um að spara !
ekkert pað, er að honum gæti liiúð
á einu eða annan liátt.
í blaðinu New York Ilerald
er liinn (). p. m. prentað Iangt brtef
frá Stanley, er ritað var að Mpawah
30. f. m. Sá staður er 5 daggöng-
ur inn frá ströndinni við Zanzibar,
og er ástæðan til pess að hann
skrifaði brjefið sú, að par mætti
honum hinn fvrsti Evrópu-maður, en
sá var frjettaritari Ileralds, sendur
ril móts við Stanley af Bennett ríka,
eiganda blaðsins. Færði hann
Stanlev vandlega gerðann fána
Bandaríkja og varð fyrstur manna
til að færa heiininum ]>á fregn að
hinn frægi ferðamaður væri fundinn,
en breyttur mjög, hárið og skeggið
orðið fannhvítt, og hann sjálfur og
allur flokkur hans svo klæðlaus, að
peir naumast gætu hulið nekt slna.
Fyrir ómakið vildi haiin liafa eitt-
hvað ineira en að geta fært heim—
inum pessa gleðifregn og bað pvf
Stanlöy að rita sínu gainla blaði
dálítinn brjefstúf.
í brjefinu kveðst Stanley vera
vel hraustur og að hann hafi nú
sömu tilfinningu og preyttur dag-
launamaður hefur á laugarlögum,
fögnuð yfir pví að petta er síðasti
dagur vikunnar og tilhlökkunin af
pví að með morgundeginum komi
hvíldin frá störfum. í landafræðis-
legutilliti segir hann að ferðin hafi
ekki verið til einskis. Y'msir ó-
kunnir fjallgarðar sjeu nú eins vel
kunnir, segir hann, og fjallgarð-
arnir í Norðurálfu, stöðuvötn sem
áður voru kunn að eins til liálfs sje
sjer nú alkunu og við rannsókn liafi
sjer tekizt að auka stærð eins peirra
svo miklumuni. Aruwhimi-áin segir
hann að sje nú kunn frá mynninu
til efstu uppsprettu; nú gæti hann
og staðhætft stærð (að flatarmáli)
hins ógna mikla Oongo-skógarbeltis.
Allt í gegnum brjefið leggur hann
áherzlu á að einhver aflmeiri hönd en
sín hafi stýrt sjer og fylgdarmönnum
gegnum hinar ótölulegu mörgu og
margvíslegu hættur. Hann segir
peirri skoðun sinni til staðfestingar,
að pó peir fylgdarmenn lians sein
sem ekki voru í hans eginflokki,
lieldur ýmist á undan eða eptir eða
til hliða, að pó þeir hafi hrunið fyr-
ir pestnæmum sjúkdómum, eða fyrir
hinum eituryddu örvum villimanna,
pá hafi mennirnir í sínum eginflokki
komizt klaklaust af, pó að öllu
leyti í sömu kringuinstæðum og
liinir. uSjálfsbyrgingarnir”, segir
hann ^kalla pað líklega lukku, og
trúleysingjarnir tilviljun. Eigi að
síður hlýtur pó sú tilfinning að hafa
djúpar rætur innst f hjarta hvers eins,
að í sannleika sjemeira tilí alheims-
ríkinu en heimspeki nútfðarinnar
jafnvel getur dreymt”.
Einn af ötulustu fylgdarmönn-
um Stanleys, og sem Stanley heldur
meiraafen nokkrmn hinna, er Can-
adiskur unglingspiltur, 23 ára gam-
all YVr. G. Stairs að nafni. Er hann
fæddur og uppalinn í Halifax í Nýja
Skotlandi.
í fjármunalegu tilliti græðir
Stanley ekki all-lítið á pessari ferð
sinnú Hann hefur sem sje selt bóka-
útgáfufjelag: í 'l.ondon einkaútgáfu-
rjett ferðasögu sinnar, og fær fyrir
það $225,000.
í ræðu er Stanley flutti í veizlu
í Zanzibar kvaðst hann frainvegís
einráðiiin í að verja lífi sfnu til aö
hjálpa hinum nauðstöddu Afríkubú-
am og reyna til að upplýsa pá.
Frá Zanzibar ketnur nú sú fregn,
að sannanir sje fengnar fyrir pví, að
fyrsta fregnin um fall doktors Karls
l’eters hafi verið sönn. Er sa£jt. að
1,200 svertingjar hafi umkringt liann
um miðnætti og strádrepið hvort
mannsbarn sem í för var með dokt-
ornum, par allir voru 1 svefni.
FRA EVRÓPU kemur sú fregn—
henni hefur verið fleygt fyrir áður—
að Bisinarck láti sjer umhugað um
vinfencd Rússa framyfir allt annað,
og að liann muni ekki horfa í að
sleppa viðpá Búlgarfu og lofa pei’n
að reka Ferdinand prinz burtu, ef
pað geti hjálpað sínu máli.
FIÍÁ LONDON kemur sú fregn,
að vinnustöðvun kolaflutningsmanna
og pjóna gas-ljósafjelaganna vofi
yfir. Verði af pví, er búist \ið
stórri neyð í London.
FRÁ BRASILÍU koma nú pær
fregnir að epjitir allt samai. hafi
stjórnarbyltingin ekki haft fraingaug
áu blóðsúthellinga. Upjihlaup og
manndráp út af pví höfðu átí sje
stað í ýinsum stöðuin út uin laiidið,
en hvergi pó mjög stórkostleg.
FRÁ ÁSTRALÍU’kemuvsú fregn
að par hafi látizt hinn 0. ]>. m. úr
taugaveiki ræðarinn mikli Ilenry E.
Searle, er 5 sumar er leið reri gegn
O'Connor, Toronto-ræðaranum. —
Searle var 2-1 ára gamall.
F11Á AM ERIKU.
BANDARÍKIN.
Gamli Jefferson Davis, hinr. víð
frægi forseti suðurríkjanna forðum,
er dáinn; ljezt í New Orleans
skömtnu eptir miðnætti aðfaranótt
hins 6. p. m., eptir langvinnan las-
leik og langa og þunga legu nú upp
á síðkastið.
Jefferson Davis var f.eddur í
Chichasaw County í Kentucky 3.
júní 1808, og nam á ungdómsárum
sínum herfræði á herskólanum stóra
að West Point og gekk síðau í her-
þjónustu. Snemma á æfinni var
hann kjörinn til pingmennsku á
pjóðpingi og ávann sjer par skjótt
almennt hrós fyrir mælsku sína og
miklu hæfileeleika. Stuttu síðar var
hann kjörinn efri deildar fulltrúi, en
peirri stöðu sagði hann innan skams
af sjer, til pess að geta tekið pátt í
einu stríðinu viðrMexico, og í peim
leiðangri ávann hann sjer nýjann
heiður sem hermaður. Árið 1853
var hann af Pierce forseta kjörinn
hermálastjóri Bandaríkja, og í peirri
stöðu Iiafði hann mikil áhrif á ráða-
neyti forsetans. Árið 1857, þegar
Buehanan tók við forsetaembættinu
tók Davis sæti í efri deild pings-
ins sem fulltrúi Mississippi—ríkisins,
og pví embætti hjelt hann til pess
hann tók við formennsku uppreist
arminna { suðurríkjununt, og sem
fullkomnuð var með pvl, að hann
var kjörinn forseti suðurrikja-sam-
bandsins 18. febrúar 1861 (14 dög
um áður en Abraham Lincoln af
lagði embættiseiðinn sem forseti
Bandaríkja). Ári síðar (1862) var
hann endurkositin forseti sambands—
ins tii 6 ára. Árið 1865, eptir fall
Richmond-borgar og sambandsins,
var hann höndlaður, rjett í pví að
hann var að sirijúga gegnuin vörð
norðanmanna við Richmond. Var
hann pá í fangelsi um 2 ára tfina í
Mouroe—virkinu, en með almennri
uppgjöf sekta af hálfu Bandaríkja-
stjórnar var fangelsisdyrum hans
slogið opnum á jóladaginn árið 1868
Síðan hefur hann mestinegnis búið í
Missitsippi ríkinu, en aldrei voru
honutn veitt pegnrjettindi í Banda-
ríkjuin, og aldrei varð hann heldur
sittur við Norðamnenn; stórlyndi
hans gerði sættir ómögulegar.—
Davis var mikilmenni, en kunni
ekki að velja og varð þar af leið-
andi ógæfusamur og óánægður við
alla tilveruna.
Þingsetningarræða Harrisons for-
seta er nú kunnorðin um gjöryalla
Ameríku og er satinast sagt. að hún
pykir fremur dauf á bragðið. Flest-
um öðrum en römmustu flokksinönn—
ber siimaii um, að hún sje ærið fá
tækleg, bæði hvað snertir orðfæri
og innihald, og finna stóran mun á
henni og peim ræðum sem Cleve-
land flutti við þingsetningar. Ræð-
an er ósköp snauð að uppástungum
og afgerandi leiðbeiningum. Hann
pylur bara söguna af ástæðunum
eins og pær eru, og ekkert meira.
Á tollbreytingar ininnist hann eitt-
hvað og er að lieyra, að liann álíti
pær nauðsynlegar, en svo segir
hann bændunum sjerstaklega, að
peir ekki síður en verkstæðaeigend-
ur purfi tollverndunar við. Á fje-
lagsskapinn til að halda uppi verði
ýmiskonar varnings minnist, hann og
er að heyra, að hann sje honum
injög andvígur. Á samkomulag
Bandaríkja og erlendra Jijóða minn-
ist hann, og lætur vel yfir vinfengi
hvervetna, og að pví er England
snertir gefur hann í skyn, að sainn-
ingursje í vændum, er lúti aðfram-
sölu glæpamanna, er strjtki úr einu
ríkinu í annað. Á prætur Banda-
rikja og Canáda minnist hatin í sjer-
stakri grein, en ekkert segir hann
par um sem ekki vissu allir áður,
og á Behrin<rssunds-málið minnist
hann, og segir frá gerðum sinum,
samkvæmt fyrirætlun pings síðastl.
vor, en ekki tilfærir hann með ein-
um einasta staf rjett Bandaríkja til
sundsins.
1 ávarpi sínu getur Harrison for-
seti pess, að á síðastl. fjárhagsári
hafi tekjur stjórnarinnar verið
$387,050,058,81 alls, en útgjöldin,
að meðtöldum útborgunum til inn-
lausuar skuldabrjefunum, $329,579,
929,25, svo að eptir voru í sjóði við
lok fjárnagsársins $57-| milj. eða
nærri pví. Á yfirstandandi fjár-
hagsári segir hann að tekjurnar sjeu
áætlaðar $385 milj., en útgjöldin að
öllu tiltíndu $341t milj., svo að í
lok næstkomandi júní verði afgang-
urinn ekki nema $43| milj. Af
pessari áframhaldandifjársöfnun seg-
ir hann svo, að þingið purfi bráð—
lega að taka í strenginn og rýra
r"> O O J
tekjurnar.
Fo rmaður póstmáladeildarinnar
segir í skýrslu sinni, að í lok síðast-
liðins fjárhagsári hafi í Bandarikjum
verið 58,999 póstafgreiðsluhús og
póstleiðin alls 416,159 mílur, og að
vinnumannatal deildarinnar í lok
fjárhagsársins liafi verið 150,935.
Tekjur deildarinnar á árinu voru
alls $56,148,014,92, en útgjöldin
$63,751,871. Tekjúhallinn eptir ár-
ið er pess vegna $7,604,656,76 —
Póstmálastjórnin mælir með, að póst-
ar skili brjefum og blöðuin heim í
hús manna í öllum þeim bæjum í
ríkinu, par sem íbúarnir eru fleiri
en 5000.
Það á ekki að standa á að
þingið verði beðið að ákveða,
hvar hin fyrirhugaða allsherj-
arsýning skuli höfð árið 1892.
Eptir áliti pingmanna að dæma er
Washington hinn ákvarðaði staður,
en fleiri pinginenn kváðu pó vera
með Chicago en New York, pegar
kemur til að velja um pá 2 staði
einungis. Ilvað fjársöfnun snertír
standa níi peir bæir nokkuð jafnt að
vígi; báðir eru til með meira en
$5 milj., , ábyrgðarfjeð er þingið
heimtar, áður en pað veitir fjárstyrk-
inn. Að öðrum umbúnaði er í svip-
inn að sjá að New York standi fram-
ar . Frumvarp um það efni hafa
New York-búar pegar tilbúið, og er
i pví ákveðið að sýningarnefndin
skuli saman standa af 2 fulltrúum
frá hverju ríki í Bandaríkjum, og
einum fulltrúa frá hverju Territori/,
og ’einum fulltrúa frá Columbiu-
hjeraðinu (er höfuðborgin Washing-
ton stendur í). Þessa fuiitrúa á
forseti að tiltaka, og eiga peir að
vinna með 100 manna nefnd New
York-manna, hafa vald til að gefa
út hlutabrjef í nafni fjelagsins.
Þetta fyrirhugaða hlutafjelag á ekki
að hafa lagalega tilveru lengur en
til 1. janúar 1898.
Bandarikjastjórn hefur verið
kunngert að Hayti-stjórn sje rár
óánægð af pví seudiherra Banda-
ríkjanna er pangað var sendur er
svartur á hörund. Eyjarskeggjar
þykjast hafa meir en nóg af svörtum
mönnum sjálfir og vilja ekki líta við
öðrum en hvitum mönnum aðsend-
um sem fulltrúar annara ríkja. Oá-
nægjan er svo mikil, að ekkert þykir
líkara en að Bandaríkjastjórn megi
biðja Douglass að segja af sjer
embættinu.
Söngkonan víðfræga, Adeline
Patti, kom til New Yrork hinn 5. þ.
m. frá heimili sinu á Englandi, ocr
fór viðstöðulaust til Chicago, til að
vígja ý><?iíori«m-leikhúsið stóra.
Horfur kvað á að þjóðþingið
verði tafarlítið við bæn Idaho-manna,
og gefl því Territory ríkisrjettindi.
í Delaware-ríkinu verður hinn
13. þ. m. hafður allsherjarfundur
undir forgöngu verzlunarstjórnar-
innar, til þess eingöngu að ræða um
hvernig megi fá nánara verzlunar-
sambaud við Canada.
C a n a d a .
Fjárhagur ríkisins. Á þeim 5
mánuðum, sem af eru yfirstandandi
fjárhagsári í Canada, hafa tekjurnar
verið $16,950,441 alls, Ten útgjöldin
á sama tíma '$12,498,559. Afgang-
urinn í fjárhirzlunni var þess vegna
l. þ. m. nærri 4^ milj. doll., en það
er rúmlega“l milj. meira en á sama
tímabili í fyrra. Ríkisskuldin 1. þ.
m. var $235,107,948, en í þeim
reikningi eru ekki taldir peningar al-
þýðu á stjórnar- og pósthús- spari-
bönkunum, en sú upphæð er um
$40 milj.
Frá British Columbia hefur sam-
bandsstjórnin nýlega fengið áskorun
um að afnema $50 tollinn, sem lagð-
ur er á hvern Kínverja er flytur inn
í ríkið. Er því haldið frani, að Kín-
verjar sjeu nauðsynlegir á Kyrra-
hafsströndinni sem vinnumenn og
illt að komast af án þeirra. Nýkjör-
inn sambandsþingmaður þar vestra
hefur nú aptur i nafni alls verkalýðs
beðið um viðhald tollsins; segir Kín-
verja hreina og beina átvinnu og
launa eyðileggjendur og ríkinu í
heild sinni til niðurdreps.
Sagt er að sambandsstjórnin liafi
í hug að afnema eða lækka aðflutn-
ingstollinn á vinnuvjclum, sem bvúk-
aðar eru við námagröpt. Tollur á
þeiin vjeluin er nú 25%. British
Columbia-menn hafa beðið um af-
náni lians.
í vikunni er leið flutti dóinsmála-
stjórinn í Nýja Skotlandi fyrirlestur
í Quebec um framtið ("antula. Ljet
hann það í ljósi að ekki lægi aunað
fyrir en lýðveldisstjórn, og sýndi
fram á, að það væri heimska að
hugsa að Bandaríkin mundu þá
beita ofríki fremur en nú. Bæjar-
ráðsstjórinn flutti ræðu á eptir fyrir-
lestrinum og kom fram hjá honum
alveg sama skoðunin.—Þar sem Ca-
nada er nú hið eina af stórríkjum
Vesturheiins, sem tengslað er Evr-
ópu konungsstjórn, er ekki neitt
undravert, þó þessi skoðun fari að
verða almenn, sjerstak’ega meðal
hinna yngri manna.
Járnskipasniíðisfjelagið í Toro-
nto, er um daginn gafzt upp vegna
skulda, átti í afgangi $200000 ejitir
að öllum skuldum var mætt. Við
reisn þess fjel. er nú áreiðanleg.
Y\ ■ G. Stairs, undirherforingi, er
verið hefur hægrihandarmaður Stsn-
leys í Afríku-ferðinni, hefur nýlega
skrifað ýmsum kunningjum sínum í
Halifax. í einu brjefinu segir hann
meðal annars: ,,Yrið höfum eert
o
margar mikilsverðar uppgötvanir, og
meðal þeirra er hið mikla fjall liou-
anqari, sem til þessa enginn vissi
af. Þar með er fundin hin sanna
uppspretta Nílfljótsins, en hún er í
snjótyptum fjallatindum. I'jip eptir
þessu fjalli fór jeg sjálfur 10,700
fet, en komst ekki lengra fyrir breið
um sprungum 2000 feta djúpum”.—
t>essi brjef jStairs eru rituð 30. ág.
síðastl. við kristniboðastöð, er Ur-
sala heitir, og segir hann að þaðan
sje 3 mán. ganga til strandar, ef vel
gangi ferðin.—Stairs var fvrir
skömmu útskrifaður af herskólanum
í Kingston, Ont., hitti svo Stanley,
er þá kaus hann fyrir fylgdarmann.