Heimskringla - 13.02.1890, Blaðsíða 2

HEIMSKRIX<>íJLA, WIXXIPEG, MAN., 13. FEBR. 1890.
„Heiistrimla,”
an Icelandic Newspaper.
Publishedeveiy lnursday, by
Thk IIeimhkkingi.a Printing Co.
AT
35 Lombard St........Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year..........................$2,00
6 months .......................... L25
3 months............................ 75
Payable in advance.
Sample copies mailed fkke to any
address, on application.
Kemur át (aö forfallalausu)á hverj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Blaðiö kostar : einn árgangur $2,00;
h&lfur árgangur $1.25 ; og um 3 mánuði
75 cents. Borgist fyrirfram.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
„Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi (nema laugardögum) frá kl. 9
f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til C e. m.
Á laugardögum frá kl. 9 til 12 hádegi.
(yUndireins og einhverkaupandi blaðs-
Ins skiptir um bústað er hann beðinn að
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
terandi utanáskript.
Utan á öll brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Heimskringla Printing Co.,
P. O. Box 305.
$1,75
borgar ^lTeimskringlu''-árganginn
JV. að f ullu, ef borgað FYliIH
31. MA TiZ nœstkomandi, þrátt fyr-
ir stcekkun blaðsins.
IV. ÁR. NR. 7.
TÖLUBL. 163.
Winnipbg, 13. febr. 1890.
^FJRVÖLDIN Á ÍSLANDI.
E>að hefur verið fundið að f>ví,
að vjer færum allt of langt, þarsem
vjer höfum minnst á stjettadrambið,
hrokann og gikksháttinn í jieirn, er
vilji telja sigí efri röð fólksins á ís- og jeg skalþegja^-samband? Setj-
landi. Enn fremur, að f>að sje mið-1 Um nú svo, að einhver æruverður
sem nú er í vöggunni. I>að er allra
fyrsti tíminn til að búast við upp-
skerunni.
Að dæmi sjeu til pess á íslandi
og pau æði mörg, að embættin—og
par af leiðandi tilheyrandi einkenn-
isbúningur peirra — sje mönnun-
um of vaxin, viljum vjer víst ætla
að, pó að par sje vitaskuld undan-
tekningar bæði margar og miklar.
Því vérður ekki neitað, að peir em-
bættismenn hafa verið til 4 íslandi,
og mikið, ef peir ekki eru til pann
dag í dag, sem pekkjast af embætt-
inu, en embættið ekki af peim. í
hverju slíku tilfelli er pað greinilegt
að embœttið og embættis uniformið
ber manninn ofurliða, að hann uni-
forms-laus er ekkert meiri aen fólk
gerist flest”.
Dað er fráleitt dæmalaust á ís-
landi, að menn komist í petta eða
hitt embættið, af pví peiráttu ugóða
að”, pó peir sjeu ljelegum hæfileg-
leikum búnir til að gegna pví em-
bætti. En andleg fátækt er ekki
hið eina nauðsynlega til pess að em-
bættið beri manninn ofurliði. í pví
efni geta verið og eru fleiri gjald-
gengir aurar. Viljaleysi og kæru-
leysi að gegna embættisskyldunum
eins og til er ætlast, er út af fyrir
sig fullkomið tilefni. Þrekleysi og
hræðsla að dæma hlutdrægnislaust í
málum er enn annað, og að til sjeu
yfirvöld á íslandi, usem halla rjettu
máli”, af pví annað hvort embættis-
bróðir, beinlínis eða óbeinlínis, eða
pá einhver t(heldri” bóndi er annars
vegar, mun ekki vera dæmalaust.
Mundi jafnvel ekki, ef dyggilega
væri eptir leitað, mega finna nokk-
urs konar sóknar og varnar sam-
kosti hafa söinu verkanir á almenna
álitið og pessi fyrgreindu sýnis-
liorn, pá ætlum vjer að vera við pað,
að borðalagða húfan verði virðingar
verðari gripur en sá, er hún kry'nir,
pví hún er pó æfinlega saklaus tuska
á aðra hönd, en á hina einkenni
einnar greinar löggjafarvaldsins.
JlALKl’511 KVENNA
[Undir umsjóu hins íslenzka kvennfjelags
1 Winnipeg.J
Til Jiins ísl. kvennfjel.í Winnipeg".
(Aðsent).
í 159. og 160. tölubl. (lHeims
kringlu” p. á. standa snotrar rit-
gjörðir með yfirskriptinni (lMálefni
kvenna”,nndir umsjón ((Hinsíslenzka
kvennfjelags 1 Winnipeg”; er pað
meir en jeg hafði nokkurntíma áð-
ur sjeð í pá átt ritað; og pótti mjer
pað undrum sæta að íslenzkt blað
færði oss ritgjörðir frá kvennpjóð-
inni, prátt fyrir háðog meiðyrði karla,
sem mest hafa hindrað fjelagsskap
.vorn. Ef rjett er aðgætt munu peir
vera hjerumbil l°/0 sem eru oss með-
mæltir eða að minnsta kosti hafa lát-
ið fjelagslíf vort hlutlaust—Auðvit-
að hafa pað verið skynsömustu menn-
irnir. Konur ættu hvorki njemega,
láta menn hins lakara flokksins aptra
sjer frá fjelagsskap, heldur ættu pær
í pess stað, að láta viðkvæmni sína
vorkenna skammsýni peirra, par peir
hafa fullkomlega öll sjúkdómsein-
kenni hins íslenzka ((nihilismus”.
Væri nefndum mönnum mun sæmra
að pegja, pví pað mundi fara peim
svo vel! En ella skyldu peir byrja
á að opna sín eigin augu og leggja
niður hin löngu eyru sem peir vana-
lega sperra upp, pegar rætt er um
málefni kvenna, eins og pegar peir
t. a. m. lásu greinina í ((Heimskr.”
með yfirskriptinni ((Hvöt”, eptir G.
J. E. sögðu nokkrir peirra, að nefnd
band meðal yfirvaldanna, hvort held- j grein væri ((regluleg draugsæring”,
ur sem pau eru versleg eða geistleg, J Látum svo vera að hún hafi vakið
nokkurs konar: Hjálpa þú mjer ' UPP Penna drai,gi senl 11 ú kemur fyr-
ogjeg skal hjálpa þjer, og: Þegiþú, |ir alinenningsaugu-
Mjer hefur komið til liugar að
konur færu að rita og ræða um
ur heiðarlega, miður sanngjarnlega prestur taki sjer til nota á einn eða
farið með yfirvöldin, par sem vjer annan hátt nöfn 2—Sn.annaí bcssa
gerum ráð fyrir að meira kveði að
húfunni en manninum, sýslumannin-
leyfi”. Setjum nú svo, að pessir
menn eptir nokkurn tíma komist að
um, á hreppapingi eða öðrum pess-1 pessu, kannist ekki við að hafa ljeð
konar stefnum.
Og pað er vel mögulegt að
pað sje satt, nú orðið, og pað væri
mikið æskilegt, að svo væri.
Hvað stjettadrambið og hrok-
ann snertir, pá er pað ekki neitt
ötrúlegt, að peir, sem virkilega eru
í efri rödinni, sjeu nú óðum að pok-
ast svo upp eptir sjónarhæð almennr-
ar pekkingar, að peir sjeu farnir að
sjá og viðurkenna að bænda- og
verkalýðurinn er allt að einu nauð-
svnleo-ar tilverur o<j eru , lærðu”
mennirnir, vísindamennirnir, að hin
óteljandi störf mannfjelagsins geti
pví að eins haldið áfram, að til sjeu
menn að vinna, og pess vegna að
allir, sem að pessum margvíslegu
störfuin vinna, sjeu nauðsynlegir
menn, og par af leiðandi virðingar-
verðir, að allir aðrir en glæpamenn
og siðspillendur sjeu virðingarverðir.
l>að er mikið líklegt að peir sjeu
óðum að fjölga, sem pannig líta á
málið, sem pannig skoða samband
sitt við hinn lítilmótlegasta, fáfróð-
asta verkamanninn, enda er pað ekki
nútíðar framkoma höfðingjanna, er
skapar nútíðar hugsunarhátt alpýð-
unnar. Það er fyrri ára hrokinn,
samblandaður alls koiiar undirokun f
nöfnin og klagi svo pessa breytni
sálusorgara síns fyrir sýslumanni.
Og setjum nú svo, að sýslumaður-
inr., í stað pess að hefja mál gegn
pessum liálf-embættisbróður sínum,
skrifi honum ((prívat” brjef, segi
honum vinsamlega hvar komið sje,
og að pað sje ekki um annað að
gera fyrirhann en að fá þessa menn
til að þegja! Setjum nú svo, að
eitthvað líkt pessu hefði komið fyrir
nú í seinni tíð, hvað verður pá sagt
um pað? Hvað verður sagt um
hæfileika pess sýslumanns að skipa
pað embætti, erhann skipar. Hvort
verður stærra og meira í augum
lýðsins, hvort virðingarverðara, mað-
urinn eða'borðalagða húfan? Eða,
ef maður vill taka dæmið öðruvísi:
Setjum svo, að einhver sýslumaður
geri sig sekan í embættisskyldu-
broti, siðabroti eða lagabroti svo
miklu að naumast megi llðast um-
talslaust. Setjum nú svo, að ein-
hver alpýðumaður segi frá pessari
breytni sýslumannsins satt og rjett,
að áliti allra sem kunnugir eru og
sem á annað borð pora að hafa
nokkra sannfæringu. Og setjum nú
svo, að sýslumaðurinn sæki pennan
mann að lögum svo grimmdarlega,
stjórn og verzlun, sem skráð hefur| að nærri liggi að hann fá fangelsi
óttann og feimnina á andlit alls J fVrir a® hafa *agt satt frá breytni yf-
! ir/alds síns. Hvað verður sagt um
hæfileika pess manns til að vera
fjöldans af íslenzkri alpýðu, sem
dre<rið hefur kjarkinn og sjálfstraust-
ið "ir einstaklingnum svo að hann I lagavörður lands og lýðs?
triissir móðinn”, pegar hann er í
návist pess, sem hann hugsar að
viti eittlivað meira en hann sjálfur.
Sje reformation í pessu efni í flokki
( lærðu” mannanna og ((höfðingj-
anna” byrjuð nú, og pað pó hún
sje töluvert langt á veg kominn, pá
sjást samt ekki ávextir hennar á svip
°g uppliti alpýðumannsins fyrr en
sú kynslóð er komin á fullorðinsár,
Er pað óvinnandi að finna dæmi
tilsvarandi pessum, ef vel er leitað,
eða ef pað er óvinnandi að finna pau
algerlega tilsvarandi, er pá óvinn-
ingur að finna dæmi, er hafa sömu
verkanir að pví er snertir álit sjáandi,
heyrandi og skynjandi inanna á hæfi-
leikum pessa eða hins, til að gegna
sínu embætti? Og sje nú svo, eð
finna megi dæmi, sem að minnsta
skólastofnun fyrir ungar stúlkur og
konur, pó ekki yrði nema kvöldskól-
ar par sem kennt væri söngur, skript
og ýmislegt bóklegt. í mörgum
bæjum hjer í landi eru laugardaga-
skólar stofnaðir af innlendum kvenn-
fjelögiim. Er par kenndur fata-
saumur og allskonar aðrar hannirð-
ir; á skólum pessum er kennzlan
alveg ókeypis, en aðeins frjáls sam-
skot eptir hvern kennzlutíma, sem
vanalega er petta tvær klukkustund-
ir. Ilefur petta reynzt góður stuðn-
ingur fyrir konur í menntalegu til-
liti. Yður vex má ske í augum
kostnaður sá, sem stofnun pessi hlyti
að hafa í för með sjer. En með til-
högan peirri sem hjer er við höfð á
skólum, yrði hann sjerlega lítill.
Nákvæmari upplýsingar um reglu
nefndra skóla vildi jeg gjarnan láta
í tje ef æskt væri eptir.
Að endingu óska jeg yður og
öllum yður framfaratilraunum lukku
og blessunar; en jafnframt leyfi jeg
mjer að minna yður á, að færa yður
rjettlega í nyt hina heiðarlegu hjálp
og góðvilja, er ritstjórn ((Hkr.”
svo fúslega veitir yður, nl. að lána
yður rúm í blaði sínu, til að ræð vor
áhugamál. Það er meira frelsi en
ritstjórn nokkurs íslenzks blaðs hef-
ur nokkru sinni tileinkað yður.
J. J.
BLÖÐIN.
(Aðsent).
((Lögberg” hefur flutt all-langt
erindi um bankamálið og fjárhag ís-
lands eptir hr. E. Magnússon og
ætti pað að vera áhugamál flestra og
ekki sízt gömlu íslendinga, en peir
hafa hingað til næstum pagað við
pvl; peir hafa pó reynt að krafsa
yfir pað allra versta með ýmsum vífi-
ldigjum og vafningum, sem enga
pýðingii getur haft; pað lýsir aðeins
vanmætti peirra, Ritstjórn ((Lögb.”
hefur einnig lagt par orð í belg, en
pað er í peim anda, sem pví blaði
er eiginlegur, og sem kemur pví til
leiðar, að pví er ekki gauinur gef-
inn. Það parf að segja til með meiri
lipurleika en ((Lögb.” gerir; pað
dugar ekki að segja: jeg er sá eini
sem hefi rjett, allir aðrir hafa rangt.
!>að hefur enginn rjett til pess. Það
er almenningsálitið, sem á að dæma
um pað. Er petta einn af verstu
göllum Islenzku blaðanna i pessu
landi. Blöðin ættu að segja mein-
ingu sína með hógværð og eiubeitni
og sízt af öllu fylla dálka sína með
samanskrúfuðum skömmum öðrum
eins, og um iísg. Lindal. í>ær gátu
verið helmingi styttri, en pó verið
efnisríkari og gefið full-ljósá hug-
mynd um málefnið. Svo er og um
frjettaritarablaðanna. Þeim ervalla
mögulegt að skýra hlutdrægnislaust
frá athöfnum landa sinna í pví eða
pví hjeraði. Sem sönnun fyrir pessu
eru ritdeilur pær og skammir, sem
spunnist hafa út úr stuttum frjetta-
köflum. í>að hefur keyrt svo úr
hófi, að petta hefur minnt menn á
kerlingarnar, sém prættu um pað,
hvort pað væri ((klippt eða skorið”.
Er petta stór hneisa, að aðrar eins
vitleysur og petta, skuli eins og hafa
gengið að erfðum til pessarar kyn-
slóðar. Yfir-höfuðgleymainenn mál
efninu og hamast á persónunni.
Sömu stórmennskunnar ogf í
((Lögb.” kennir og í ((Sameiuing-
unni” pað sem sjera Bergmann ritar
Hann brúkar par stundum mjög
hverdagsleg orð um hið kirkjulega
ástand á íslandi. T. d. ((andleysið
og sinnuleysið ríður par við ein-
teyming, með stóð af hneykslum og
afglöpum á eptir sjer.”* Slík orð
verð jeg að álíta alveg óviðeiðeig
andi í riti sem á að vera ((til stuðn-
ings kirkju og kristindómi”, og töl-
uð af presti um sínaeiginpjóð. Mjer
er saina hvað djúpt hún væri sokkin
í andvaraleysi og ódyggðum, pað
getur aldrei orðið ((skylda vor” að
brúka pessi orð til að leiðrjetta og
laga kirkjulífið á íslandi. Mjer finnst
að vjer Vestur-ísendingar ættum að
vanda okkur, sem bezt, og koma
fleiru í gott horf hjá oss, áður en
vjer förum að kenna öðrum. Vjer
erum ekki komnir langt á undan
enn.—t>að er ekki heldur von á pvt,-
Þó skeiðílötur vor sje inargfalt betri,
á vissan liátt, en á íslandi, pá erum
vjer of ungir til (pess. Sízt af öllu
löðum vjer að oss landa vora heima
á íslandi, með pví að brúka við pá
hrokaleg orð. Vjerverðuin aðskoða
oss, sem unglinginn, en pá, sem eldri
mann. t>að hefur aldrei pótt eiga
við að unglingurinn knjesetti pann
sem er eldri.
((Sam.” sýnist einnignokkuð ein-
sýn í pví er hún hefur komið fram
með, gegn peim bræðrum Jónasi og
Lárusi. t>eir bræður berjast fyrir
pví sama málefni og lútherska kirkju-
fjelagið. Þeir berjast, fyrir trúnni.
Þeirra trú hefur saina tilgang, og
mættipví segja hún væri alteinsgóð
og lútherstrú. Hafi trúarboð peirra
bræðra verið reglulegt skrípi, eins
og sagt hefur verið, hvað purfti pá
að vara við pví. Ef að safnaðarlim-
ir lúthersku kirkjunnar hafa látið
tælast af orði peirra Jónasar og Lár-
usar pá sýnir pað, að annaðhvort
hafa peir verið laklega brynjaðir,
eða að kenning peirra bræðra hef-
ur verið rjett eins góð. Að ((Sam.”
og ((Lögb.” hafa bæði purft að leggj-
ast á petta illhveli, sýnir að par hef-
ur ekki verið um lítinn björn að ræða.
í pessu landi er hverjuin frjálst að
vera í hvnða kirkju sem hann vill og
maður verður að álíta að pað sje
hvers eins eigið verk, að sjá fyrir
sinni andlegu velfeið, alveg eins og
liinni líkamlegu. Látum einn gera
sig að skrípi með trú siuni. Hann
um pað. Hið bezta verður óefað að
hver trúarflokkur upplýsi einstakl-
inginn sem bezt, og vandi að öðru
leyti sínar gjörðir; og takist honum
að víggirða s:g nógu sterklega, er
ekki hætt við að óvinirnir geri hon-
um mein, Hin ((frjálsa rannsókn
kirkjunnar” í úmræddu efni ætti að
vera pessu lík.
Jeg verð dálítið að minnast á
((Heimskringlu”. Hún hefur árið
sem leið haft lítið af vel skrifuðutn
ritgjörðum, ogyfirhöfuð erhún nokk-
uð unglingsleg, í rithætti sínum.
Iiún brúkar, að mjer finnst, orða-
gjálfur, meira en gagnorðar setning-
artil suðnings málefninu: Ogkvenn-
fólkið sem skrifar í ,,Heimskrin<rlu”
ætti að byrja á pví að meiinta dæt-
ur sínar, svo að pær sýndu ekki aðra
eins andlega fátækt. Þ.iðer mennt-
unarleysið, sem mest af öllu hindr-
ar framför kvonna og gjörir pær að
andlegutn aumingjum.
Að endingu vona jeg að öll hin
gagn sem pau geta, en pá purfa
pau líka að vera öllum flokkum óháð,
annars verða pau ekki frjálslynd.
E>að er ekki nóg að blöðin segist
ekki vera flokksblöð, pau verða að
sýna pað í verkinu líka.
B E R G Þ UliSAKNIIi.
Við skýrslu fá og virðingu, sem
stendur í þessari þrenningar-grein, vil
jeg leyfa mjer að gera nokkrar athuga-
semdir,
Þeir (o: gr. höf.) byrja skýrsluna með
því að telja hve margir íslenzkir búend-
ur sje í Q&Tð&r-township. Þeir telja þá 70;
hjer segja þeir strax ósatt, því þeir eru
80. Það getur verið að landeigendur tje
ekki nema 70, eins og skýrslan i 39. nr,
((Lögb.” segir, en þeir 10, sem þá eru
eptir, eru eigi að síður taldir búendur.
Gr. höf gunga samt ekki fram hjá grip-
um þessara 10 landlausu búenda, þó þeir
virði þá sjálfa ekki svo mikils að þeir
vilji telja þá með öðrum búendum byggð-
arinnar. Þeir telja og virða alla gripi
þeirra með gripum sjálfseignarbændanna,
og skipta svo allri gripa eigniuni milli
þeirra síðarnefndu, en ekki milli allra bú-
endanna,—allra eigendanna. Þeir hafa
sjúlfsagt rennt grun í að með þessu móti
kæmi dálítið meira í hlut hvers þessara 70.
Gr. höf, segja að landeign þessara 70
landeiganda sje alls 12,200 ekrur, og má
vera að svo sje, enda þótt 1,000 ekrur
sje fram-yfir það, að hver þeirra eigi
eitt land. Hvað nú virðingu þessarar
landeignar sneitir, þá mun flestum mönn-
um sem til þekkja þykja hún fjærri öll-
um sannt. þar sem þeir virða hverja
óyrkta ekru á 10 doll., en hverja yrkta
ekru á 15 doll.—Setji maður sem svo, a‘5
hver landeigandi í byggðinni hefði hálft
land sitt (o: 80 ekrur) óyrkt og hálft
yrkt, þá yrði, eptir virðingu gr. höf.,
hvert land í byggðinni 2,000 doll. virði,
og er það meiraenjeg veit dœini til að
nokkur ísl. í Garðar-byggS liafl getaíS J
selt land sitt fyrir. Sannleikurinn er sá,
að flestir sem löud sin hafa selt þar í
byggðinni, hafa selt þau í kringum 1,000
doll., og sum þeirra hafa þó verið með
betri löndum í byggðinni. Jeg er nú
ekki betur a8 mjer í þjóðmegunarfræði
en svo, að eg veit ekki eptir hverju á að
fara með mat eða virðingu, hvort heldur
er á löndum (=bújör«um) eða öðrum
eignum, ef ekki eptir almennu gangverði
þeirra. Setji maður ennfremur svo, at>
bóndi einn í GartSar-bygg'S vildi selja
land sitt, og það væri eptir þessari
þrenningar-virðingu 2,000 doll. virði, en
svo yrði liann ef til vill að selja það fyr-
ir 800—1,000 doll., eingöngu af þeirri
einföldu ástæSu að þettaværi þar almennt
gangverð á löndum, og hann gæti því
ómögulega fengið meira fyrir það en
þetta, þrátt fyrir hina háu virðingu.
Hvaða gagn hefur þá seijandinn af þess-
ari háu virðingu á eign sinni? Auðsjá-
anlega alls ekkert. Hún er aSeins papp-
írsgagn, sem óhlutvandir menn geta not-
að til þess að slá ryki í augu ókunnagra
manna.—Gr. höf. segir: ((Skólalönd,
óyrkt að öllu leyti, eru nú virt hjer á 10
doll. hver ekra, og biða margir með önd-
ina í hálsinum* eptir að fá þau keypt
fyrir þaö verS”. Þetta eru hrein og bein
ósannindi, eins og það kemur fyrir. fíver
ekra af skólalandi er ekki virt á 10 doll,
Það er allt annað, þó skólastjórnin þar
sySra vilji ekki s/lja ekruna fyrir minna
af þeirri ástæðu að ekran kann einhvern-
á 6 doll. upp og ofan. Með þeirri virð-
iugu yrSi hvert land þar 960 dollars virði
og mundu þau þó naumast seljast upp
og ofan fyrir það verð eins og stendur.
Öll landeign þeirra yrði því á þennan
liátt 73,200 doll. virSi, í staðinn fyrir að
gr. höf. gera hana 135,750 doll. virði.
Töluverður mismunur.
Það verður ekki annað sjeð, en að
gr. höf. virSi hvert einasta ungvitSi af
skepnum byggðar-búa, og þar að auki
telji full margt. Til að sýna mönnum atS
þessitilgáta sje ekki ástæðulaus, set jeg
hjer skepnu-töluna eins og liún stendur
í þessari merkiUgu ((Lögbergs”-skýrslu,
og til samanburðar set jeg hjer einnig
skepnu-töluna eins og hún er I virSing-
ar-bók Q&TlS&r-townships fyrir árið 1889,—
Samanburðurinn lítur þannig út:
/z
Æ ..
8> £
.2 ^
K>
u
V
3 ..
’Í £
5S I
W 50 w
05 N «
O
ji
od _
o
GO CO
Oi
M ‘Z
Ih hí)
s
.Í3
S TS.
• J ? n S
w ^
œ
3
-e
3

bB
2
o
áðurnefndu blöð standi til bóta, eins
°g jeg heldur ekki efast um að pau
hafi öll bezta vilja, til að gera pað
*) Sjá „Sam.” 4. ár nr. 3.
tíma að verða þess virði þó hún sje ekki
álitin það nú, og þess vegna er skóla-
stjórninni löndin ekkert útföl. En hvað
það snertir að menn þar syðra bíða svo
áfergjufullir eptir þessum kjörkaupum,
að þeir fái andarteppu af ósköpunum,
etSa eins og gr. höf. komast atS orði ((bíði
ine S öndina í hálsinum”, hygg jeg muni
vera heldur miklum ýkjum blandað, ef
þeir skyldu meina það til annara en
sjálfra sín.
í tilefni af ofan rituðu umtali gr.
höf. um virðingu áskólalöndum þar syðra,
vil jeg fræða menn á því, að í skýrslu frá
skólastjórninni í Dakota í haust er leið
(1889) er álitið hæíilegt meðal verð á
hverri ekru af skólalandi $5,79, nú sem
stæði. Eptir þessari skýrslu hefði verið
vit fyrir gr. höf. að fara með virðingu
sína á löndunum, en þeir hafa fráleitt
viljað það, af því þeir hafa þá sjeð, að
doilara upphæðin í jarðeignunum yrði
með því æði mikið minni á pappírnum,
pví það leynir sjer ekki, að þeir hafa
spert sig við það í líi og blóð að liafa
hana sem lang-hæsta, hvað sem ailri sann-
girni liði.
Eptir því, sem nú skóiastjórnin virð-
ir skólalöndin, álít jeg fullhátt að virða
hverja ekru í löndum ísl. í GartSar-byggð
* Leturbreytingin er ekki í ((Lögb.”.
3
M M S
(3 ala múlanna er hin sama í skýsl-
unni og virtíingarbókinni).
Mismunur sá er ofan-ritu« tafla sýn-
ir virðist mjer undarlega mikili, ogjeg
gæti trúatS því að fleirum kynni að finnast
hi* sama. Ef skepnutnlan í skýrslunni
ætti ekki n« vera fram úr öllu hófi vit-
laus, þá ætti allur þessi mismunur (að
mjólkurkúnum þó undanteknum) að hafa
verið ungviði innan eins árs aldurs 1.
apríl 1889, því svo ungar skepnur eru
hvorkiytaldar þar fram nje virtar, og
stendúr því auðvitað ekki til að tala
þeirra sje í virðingarbókinni. Hva8 nú
mjólkurkúa-mismuninn áhrærir, þá lítur
óneitanlega svo út að skýrslu-semjend-
unum hafl orðið það á, að segja ósatt um
34 kýr, því jeg álít sjálfsagt að fara ein-
gongu eptir vir-Singarbókinni í þessu til-
liti, þar sem framtal manna er eið-bund-
ið. Þá er svína og sauðfjár mismunur-
urinn æði mikill. Það hlýtur eitthvað
að vera bogið við hann. Að síðustu er
mismunui hestanna og geldu nautgrip-
anna eitthvað ískyggilega mikill. —Vilji
nu gr. höf. (eða skýrslu semjendurnir,
ef það væru nú enn a*rir) halda því fram,
að skýrslan sje í alla sta*i rjett, en virð-
ingarbóltin þvert á móti, þá bættu þeir
svörtu ofan á grátt, því me* því bæru
þeir löndum sínum og nágrönnum ábrýn
hvorki meira nje minna en tíundar-svik
og meinsœri. Og færi svo, þætti mjer
næsta ólíklegt að nágrannar þeirra tækju
það með þögn og þökkum.
Ef jeg nú fylgi virðingar bókinni
hvað skepnu-fjöldann snertir, en gr. höf.
hvað virðinguna áhrærir (að múlapörun-
um undan teknum, því þau eru nógu
hatt virt a 400 doll. hvert), þá verður öll
skepnu-eign ísl. í Garðar-byggð 31,496
doll. virði.—Hvað virðingu á akuryrkju-
verkfærum viðvíkur, þá get jeg ekki
reikingslega sýnt fram á hvort hún er
röng, en það leynir sjer ekki að gr. höf.
gizka aðeins á virðingar-upphæð þeirra,
og eptir ö*ru að dæma i skýrslu þeirra
og útreikningi, munu þeir vafalaust liafa
gætt sín a* hafa hana full-háa. En hvað
sem því nú líður, þá læt jeg liana standa
óbreytta. Ilún er 12,884 doll,—Eptir hjer
framan ritaðri virðingu verða því allar
eignir liinna íslenzku búenda í Garðar-
byggð 117,580 doll. virði, í staðinn fyrir
að gr. höf. gera þær 188,208 doll, virði.
Fyrr getur nú verið mismunur en svona
sje. Ef jeg svo skipti þessari upp-
liæð (117,580 doll.) jafnt niður meðal
hinna 70 landeigenda, eins og gr. höf.
gera, þá koma í hv-rs hlut 1,669 doll. 72
cents. Þá eru sltuldirnar eptir. Þeir
gera ráð fyrir að hver þessara 70
landeigenda sje að meðaltali í 500 doll.
skuldum. Hvað sem nú þeirri upphæð
líður, læt jeg hana standa. Eignir hvers
landeiganda verða þannig a* skuldunum
frádregnum 1,179 doll. 72 cents. En með
því nú (eins og a* frainan er sagt) að
að gripir hinna 10 landlausu búenda eru
taldir og virtir með gripum landeigend-