Heimskringla - 19.06.1890, Blaðsíða 2

lli:iM*KKI\4.l,A. WIXAIPKK. UAX.. 1«. .11 XI IHiH)
„Heiiaskriitla,”
:in Icpisndic >. •• \* -jv>j>t»r.
Published e\ eij. 'lnuwiay, by
I'h* Hrj>irkííixoi,a f'TirsTrso Co.
AT
151 l.ombnrd S?..........IV'itinlpeg, Mnn.
Hubscriplion (postagc prepnid)
One year......................... $2,00
tí mouths......................... 1,25
J montlis........................... 75
1‘syable in ndvnncc.
Hniiiple copies mniieii krkic to imy
nddress, on application.
I tmi á öll brjet tii blaftsins skyldi
sltrifa: The Jlrímtkrínfífti Pvintiny Co.y
I*. O. Kox »05.
IV. ÁK. XH. 25. TOLUBL. 181.
WlJlNlPKo, 19. jUni 1890.
Þ .1 Ó Ð H Á T í D 1 N .
Um lietta mftlefni sairi'i Hkr.”
* r» It
fyrir merri 2 ftrum siðan:
„Oss virðist, aS hvaS helzt cr sctur
uieim í nánara sambnnd bvern við annan,
seia glteðir betri tiifinningar, cr vckur
tiugsun lim stefnu pjöðar vorrar, sje
parflegt.... Þar sem vjer crutn að eins
fáar ptísundir á víð og dreif innan um
margar milíónir annara þjóða manna,
pörfnumst vjer pcss er heldur oss I
íersku minni pví góða, er vjer eigmn
föðurþjóð og fósturjörð að þnkka....,
þörfnumst þess, er eykur þekking vora,
gl*ðir pjóðlífið, saineinar krapta vora
og kenniross að vinna að bjóðarheill”.
Að fietta aje rjett ftlitið, efar eno.
iun, somft annað borð lingaar nokk-
uð um jsjóðfjejags viðhald vort í
jiessu landi, og J>ví <'ij>arft að orð-
iengja meir [>að atriði.
Kn er niögulegt að koma ft f>jóð-
hátíð nú I auinar? Tíminn er of
uaumur til J>esa að J>að verði í stór-
umstfl, en J>að aetti ekki að vera ð-
mögulegt að bvrja. Að sú bvrjun
yrBi ðfullkomin ætti heldur ekki að
aptra rnönnum frft að byrja, pví
bjer er ekki um púsund ára hátíð
að gera, er annað tveggja verður að
uft visau stigi eða vera alls engin,
heldur er lijer uni grundvöll stofn-
unar að ræða. sem sffellt á að vaxa
og fullkomnast að satna skapi og
pjðfiflokkurinn í landinu vex og efl-
ist. Það eru í ftr liðin 15 ftr frft pví
grundvölluð var byggð íslendinga
fyrir vestan störvötnin, Canada meg-
in landamæranna að minnsta kosti.
Með afmörkun Nýja íslands til Is-
lendinga byggðar einungis og með
flutningi nokkurra Islendinga vesttir
pangað frft Ontario var stigið fyrsta
sporið til að tryggja íslendingiim
verulega fötfestu f [>essu landi og
til að sameina krapta peirra. Það
ár (1875) er J>ví hið eiginlega land-
uftmsftr 1) íslendinga í }>essu landi,
og p»ð ftr væri pvf tilhlýðilegt að
geyina f sögunni sem iuirðarftr og
telja frft pvf aldur Jijóðflokksins 1
landinu. Vrjer ftlftuinað landnftms-
dagur vor hjer I landi geti f raun
rjettri ekki talist fyr on J>etfa ftr, pví
upp til J>ess tírna ftttu íslendingnr
yfir höfuð að tala ekkert athvarf I
landinu, engan einn. blett öðrurn
fremur, sem innflytjendum varð bent
A. Sje iiú petta rjett ftlitið, pft er
ifka viðkunnanlegra að byrja hfttíða-
haidið í ftr, heldur en t. d ft næsta
ftri, af pvl að f ftr stendur ft hftlfum
tug f ftratalinu. Og án pess að hafa
hið miunsta A móti J>vf, að Vestur-
íslendingar haidi á hverju ftri hfttíð-
legan landn&msciag íslands, ftlítum
vjer J>ó engu ótilhlýðilegra að J>eir
hjeldu helgann sinn eigin landnftms-
dag t Amerfku.
ingur J>ví að eins gert svo vel sje, að
liann [>ekki æfisögu lieggja mftls-
parta, Jiann J>áttiim,er gerðist lieiuia
& íslandi ekki síður en pann, sem
gerzt iiefur I pessu landi.
Ummæli hansum uHkr.” sjerstak-
lega, að hún sje uóáreiðanlegt”
iilað og að myndir hennar af mönn-
um og mftlefnum sjeu ufalskar og
ótrúar”, ermn vjer fúsir til að leggja
undir dóin almennings.
Ummæli hans um pað, að undir
eins og uLögb.” byrjaði að koma
fit liafi uHkr.” bvrjað að kvarta og
bafi síðnn stöðugt uvælt og volað”,
leiðuin v jer hjft oss f petta skipti.
Að hvnð miklu leyti pau eru sönn
vita peir hezt, sem verið hafa kaup-
endur og lesendur uHkr.” frft peim
tfma til J>essa. Jafnframt vildum
vjer benda lierra \V. II. l’aulson ft,
að )>að geti:r að vissu levti verið
stór-mikill gróðavegnr fvrir útg.
uLögb.” að hreifa pví mftlsatriði
sem allrn minnst.
líitst. Hkr.” nftttúrleoa t>akkar
ftft O I
herra Paulson fyrir góðgætið í síð-
asta rnftlsatriði gremarinuar. Kn
(>að tæri fróðlegt, ekki sfður en
skeinmtilegt, að fft n&kvæmar upp
lýsingar nm |>að, hvrtd |>að er, eða
hverjir pað eru, serlt iriynda itúlfa-
kreppu” |>ft, er liann t.alar um. Kf
[>að eru inenn, væri vel gert að
nafngreina |>á, svo að almenningi
gæfist kostur ft að varast pft.
J. OLAFSSON OG SEÐLARNIR.
' Jón Ólafsson hefur pegar unnið sitt
j fyrsta frægðarverk í Amerfku. t>essi
j útgefandi uLögb.” af hendi Reykja-
j vfktir klíkunnar, stjórnarinnar og
j kapitalistanna í Höfn, hefur gert [>að
j blað, sem liingað til hefur barist fyr-
j ir sannleikanum í bankamftlinti að
; frumherja fvrir lygum og svikum
! pess mftls. Þetta munu og skulu
! málalokin sanna. Verð> tLögbergi’
! ístöðulevsi sitt og hverflvndi að
:góðu:
Með liitimu langa vaðli lians í
! blaðinn 14. [>. tn., pykist hatin hafa
i sagt unóg til að sýna og sanna”. . .
að seðlar landsbankans sje . trvggðir
ineð fernu móti”.
I Utekur landssjóður pft í allar tekj-
ur sínar og löggjafarvaldið hefir
lögleitt pft sem gjaldeyri” (setn-
ingin stendur ft höfði og ætti að
vera: löggjafarvaldiðhefurlögleitt
pá sem gjaldeyri og J> v í tekur
landssjóður J>ft í allar tekjur sfn-
ar). Þetta er engin einhlft trygg-
ing seðla, ekki einu sinni að fjórða
parti. Kngin lög rftða gjaldgengi
seðla önnur enn kaupmagn peirra
sjftlfra. I>egar J>eir falla, J>ft falla
|>eir Ifka svo sem borgun í tekjur
landssjóðs, ef að lögum er farið
oir hann skal óræntur vera.
serii liann hefur setið ft. Arin 1N8Ö
og ’87 voru útgjöld
pessa sjóðs...............Ö4,4f4kr.
etin tekjurnar............ 88,741 —
vantaði pví upp á,
til J>ess að sjóður-
inn einu sinni gæti
horið sig.................80,673
Á pessum söinu árum var ftvísað
alls ft ríkissjóð (sbr. grein Haldórs
Jónssonar ! uLögbergi”, 16. okt. f. ft.)
984.000kr. og ef gert er að ■} [>ar af
hafi verið gegn seðltim, [>ft eru pað
rjett að kalla 700,000kr. og pessari
upphæð segir hinn nýi útgefandi
«Lögb.” að ofan nefnd ugrein lands-
sjóðs” hafi ft |>essmn árum víxlað í
gnll og silfur [>ví að—lu'in vfxlar
öllu J>ví af seðlum, sem senda parf
fit úr landinu, í íitlenda mynt”!!í
Og [>essi flysjungur talar um vitleys-
nr mínar f bankainftlinii, tilhæfulaus- !
ar lvgar, níðir hina fyrri ærlegu rit-
stjórn blaðsins fvrir að hafa glæjist
ft m jer, en getur ekki, pó hann ætti
ó[>arft líf sitt, að ievsa, fundið nokk-
uru pessn orði nokkorn stað i nokkru
sem mftli skiptir í öllu pví sem jeg
hefi ritað fyrir vestan haf um banka-
mftlið. Gotur nokknr hlutur sagt
verr eptir sjer en önnur eins lýgi
og [>essi. sem af ftsetningi er vöðlað
í 4lJfgberg’ í [>vf trausli. að fólk
lmldi að sjftlfsagt hljóti [>ingmaður-
inn Jón Olafsson |>ó að vita bettir
; mál, sem hatm sjálfur fjallar um og
greiðir atkvæði i á pingi, en Eiríkur
Magnfisson allar götur suðnr í Cam-
| bridge á Englandi. Með öðrum
í orðum; [>að fvrsta, sem J>essi ritst jóri
lætur sjer verða vestan hafs f hinu
alvarlegasta mftli, sem komið hefur
: fvrir hinafslenzku |>jóð, er að svíkja
j blaðið og lftnardrottna sfna, fitgef-
i endur pess, með vísvitandi lygum
til [>ess að trúa J>ví, að kenna pað,
j að lýgin í mftlinu sje sannleikur og
j sannleikurinn lýgi. Er Jón Ölafs-
j son svo blindur, að halda að jeg geti
j ekki rekið aptur rneð röksttiddum
sannteika hverja einustu lýgi, sem
nokkru varðar, er hann og hans sain-
vizkiilatiNu sinnar treysta, að peim
kunni að lftnast að glæpa menn á?!
Þið vitið pað allir, að [>ið hafið
1 o g i ð mftl, s v i k a m ft I, að verja.
Allir aðrir menn vita, að slík mál
I verða varin aðeins með lýgi, og að
I paðer sannleikurinn, sem s æ k i r og
vinnur.—Jeg gratulera Lögbergi
til gæðings sfns!
4. atriðið sein sýna ft og sanna að
seðlar bankans sje örugglega
trvggðir, gerir rftð fvrir falli
J>eirra. I>að er skrítin trygging
fvrir |>ví að seðlar falii ekki!!!
Hjer liggur nú allt sein sjö-
dftlka iiringl Jóns fttti að sýna og
sanna. Hvernig lízt mönniim & |>að?
Cambridge '>!(. maí, 1890.
Kiríkur MagnúsKon.
ÍÓNSKI ANDINN
hefur komið yfir W, H. Paulson
aptur og ávöxturinn er 8 dftlka löng
samsteypa af útúrsnúningum og
ósanninduyn f 21. nr. |>. ft. uI,ögb.”.
Vjer höfum ekki tíma til að taka
J>«»sa samsteypu hans, sem nú er
orfiin a»ði blandiii óskildum efnuni,
og svara orði til orðs. I>ess gerist
beldur ekki pörf, pví 1 J>otta skipti
talar hanneinkum við ritst. tJIkr.”,
og pað er ekki vel til fallið að vjer
dwmum f [>vf mftli. Það er almenn-
Ings aðgera, og J>að getur almenn-
'1. uer gildi }>eirra tryggt með
takmörkun ft mergð [>eirra [>ar
sem aldrei(?) veíðnr gefin út
ineiri upphæð er. 5<K),0(X) kr.”—
Frft J>ví f jfilí 1886 |>angað til f
desemberlok 1888, ft löku hftlfu
J>riðja ftri, keypti lauflsjóður af
ríkissjóði I)ana að minnsta kosti
IMK),000 kr. f seðluin fyrir IKK',000
kr. f gulli (pó ekki sje allt borg-
að erm). Sýnist Jóni Ólafssyni
ekkert bogið við pað, að kaupa
Jiattnig J>að, sem hann segir að sje
uí jilla staði öruggur gjaldeyrir” ei
iiallt”fæst fvrir 41sem annarsfæst ft
íslaudi fyrir o-ull eða silfur”?!
•' r
Kr ekki búið að sanna |>að nógu
opt til pess, að Jón Olafsson ætti
að kunnn sigsvo vel aðtakaóræk-
um sannleika með J>ögn, að allir
seðlar sem í veltu hafa verið sfðan
1888, um 800,CK)0kr. hafa verið
strftfeldir J>risvar fyrir landssjóði,
sem hefur verið lfttinn levsa pft
jafnopt inn fyrir gull? Hvenær
k a u p a menn pannig gjaldeyri
landa? Þegar hann fellnr, aldrei
eila!
3. uer gildi |>cirra trvggt með pvf
að sú g r e i n landssjóðs,
sempóstsjóðr n efn ist víxl-
ar öllu [>vf af seðluni, setn senda
|>arf út, f útlenda mvrit, alvegeins
og seðlarnir væru gull”
1) Það þættl lfklega mythieui, ef ís-
tendÍDgar hjer í landi fæm nú að halda
tifttífllegan þann dag, er Leffur heppni
fyrst atelg fæti ft land í Ameríku, p<> finð
hJns vegar væri ekkf nema alveg rjett.
Þessu er nú lieldur enn ekki
attðsvarað, og bjer vill svo vel til
að Jón Ólafsson er eins htindkunn-
ugur |>essu atriði eins og hann er
hundlýginn um pað. (íSú grein
landssjóðs, sein p 6 s ts j 6 ð u r nefn-
ist” er enguin pingmanni ókunntig,
og Jón Ólafsson hefur greitt atkvæði
sln mn hann ft öllum peiro pingum,
<> r i /> n n./ f r
—til—
<(//>iio/ÍK/noniis, herra Fáls JJriem.
Eg lief í tlng fengið og lesið „út-
lenilnr og innlendar vitleysur” yðar í
Þjóðólti 9. niaí, og dvel ekki við, að svara
þeim samstundis. Því er auðsvarað, er
til mín kemur. Enn þar sem pjer
standið að málinu, par er nú á alt verii
brekkuna nð ssekja, er pnð uú fyrir pann,
sí>m hefur með yðar byrði að rogast.
„Endileysa” mín í fínanzmáli íslands
er petta: Egpykisthafa leitt úr öllum
áttum gild rök aK pví, að íslandsje
sett fyrir ltverja einustu ávís-
unsemgefinerút,gegn seðl-
um íandssjóðs, á ríkissjóð,!
100% gu 1 f s k u 1 d við penna síð-
arnefnda sjóíf. Þjerlögspakurmaðr,
vitið livað paö heitir í inanniegiun viðskift
nm, að setja nokkurn mann, nokkura
stofnun, í lOOpc. skuld, óafvitandi, o: án
pess að vitaeða skynja, að hann eða hún
haíi verið sett í hana. Rökleiðsla mín og
sönnnn fyrir pessuri setningu er dregin
saman úr eldri ritgjörðuin í Lögbergi í
stutt, og að mínu áliti í greinilegt, mál
í „Heimskringlu” 1. p.m. Þaugatftil pjer
hatiS hrakið pessa reikninga með rökum,
leiddum úr hlutarins eðli og settum fram
eftir föstum fínanzlegmn hugsunarregl-
uin, stendur hún föst. Tilaðfella
hana verðið pjer og yðar liðar að sanna,
að pau fakta, sem sönnunin fyrir
henni er byggX á, sje annaðhvort ósö n n,
eða i r u g 1 u ð u sambanditímaeða
s t a ð a r, eða pá m i s s k i 1 i n hjá m jer.
Þó tnn liaua sje pvoglað til (lómsdags
eins og greinaritari ísafoldar og Þjóðólfs
gerir og sá sem látið heftir Haldór Jótia-
son skrifa undir greinar sínar í Lögbergi,
eða eins og pjer sjálfur gerið nú í Þjó'S-
ólfi—pegar ult af er farið kringum aðal
efuið eða, of við patf er komifS, pá er
beinlínis logið (sbr. Heimskringlu 1. maí,
og Lögberg víða)— pá verður nifiurstaða
pess máls fyrir ritarana pað, sem skáldið
segir að vegur óguðlegra sje—s 1 y s !
Vilið pjer segja mjer, hvatS „yfirlit
yfir viðskiftin við ríkissjóð Í888”hefur nú
eiginlega að gjöra við m e r g og m e g-
hins íslenzka fínanzmáls? Haldið pjer
að nokkur maður, sem í reikninga kanu afS
líta. láti blekkja-t af pví pýðingarlausa
tainafluSri.sem ekki einusinni kemur fín-
anz.málinu svo nierri. að segja livað mik-
ið ríkissjóður liati borgað út á prtstávísanir
gegn seðlum fandssjóðs! Fyrir
pað mál, sem eg er að koma mönnum,
og hef komið mörgum nmnni, 1 skilning
uin, nefnil. e ft 1 i seöla-póstávís-
anannaog pýðing peirra fyrir
1 a n d s h ag í s 1 a n <1,er pessi r<*ikningur
í hverri línu, liverri tölu, alsendás pýðing-
arlaus, og allur út í hött*.
Enn sú hlið reikningsins, sein að
yðr snýr, lierra landsreikninga-skoðari,
er vel athugaverð í stuttu iníli. l>jer
segilS að ríkissjóður hali borgað út á póst-
ávisanii'1888: ................ 8410,492 4cr.
Enn ísland hali aftur borgað
ríkissjótSi af pessari npphteð .. 800,189 kr
og vanti pfi^ið eins til pess aö
luín sje borguð atS fullu...... 84,858 kr.
Svo bætið pjer vitS: uUm p e 11. a (a: rúm
84, pús. kr.) hefur skuldin aitkist árið
1888", og hnýtið uáttúrJega p#r aftaní
sigurópi greinaritarans i ísafold 28. marz
sem ÞjótSólfur hefir tekið upp eirys ogsöfn-
uðurtekur upp uog með þíntim snda”, aö
á árinu 1889 hafi ekki einungis pessi
sknld (84.358 kr.J, helditr líka ((it.m 40 pús.
kr frá 1887 og f. árum” borgast. Úr pví
auðsjeð er, að pjer vitið ekki hvað orðið
„ s k u 1 d ” pýðir, pá verts eg að skýra
yður pað, svo pjer villist ekki á því optar.
Eyrst er nú pess að geta. að pær á-
vísnnir, sem gefnar erit ut gegn ríkis-
mynt, setja landsnjóð í enga skuld
við ríkissjóíS. Þeir peningar eru í ríkis
póstsjóði (:>: í ríkissjóði) sama (iaginn og
póstávisunin er gefin út. En gjaldkeri
pessarar greinar ríkissjóðs i Reykjavík,
póstmeistarinn, fer með pessa jx ninga og
leggr pá inn í landsjóö, svo sem g<ey mslu-
fje, depositum, og hefur la ndssjóðr
ekkert við pá að gera anmrS enn atS
geyma pá að peir týnist ekki. Nú skul-
um við einungis rökleiðslu vegjua segja,
eftir ágizkun (úr pví pjer kusuði að þegja
uin atriðið), að af megiimpphæl inni sem
ríkissjóður liorgað útfyrirá-
vísanir........................840,492kr.
hafi, t.a. m.,einn fjórði liluti, eða 35,123kr.
verið geymslufje hjá landssjótsi
(a: ekki skuld við ríkissjóð).
Sú upphæð geng'tir pá frá atSal-
uppliæðinui, og verða pá eftir.. 205,309kr.
Um pessa upphæð hefiur skitld ríkis-
sjóðs vaxið árið 1888. Þjer laalflið, að
ekkert eigi að heita skuld uema ól ok n -
ar eftirstötSvar hennar í árslok
hver!!! Vður verða mikilla manna
dæmi, pví hinn niargvitri ísafoMar ritari
setti pessa hjákátlegu fínanzspeki fyrst af
stokkunum 19. okt. í fyrra. Eg sagði í
Lögbergi litlu sdinna, eins og saJt er, ats
petta væri að kasta ösku í auga atJiuga-
lausra og fáfróðra manna; enn ekki hafði
eg pó pá í huga yfirskotSara lands-
reikninga Islands, pað verð ag að
játa! Þjer meglð fara pílagríaisferð til
hvers fínanzmanns í menntutSum heimi
sem pjer vilið, fyrir utan Reykjavíkur
klíkuhvirfingiinn sem pjer sitið S, og lelta
álits peirra i þessu efni—nei, livað ereg
að segja! pjer purfið ekki að fara lengra
en til islezkra brenda, þeir eru yður pað
menntatSri í þessu efni, að atS þeir geta
Jeitt yður í allan sannleika og sagt yður í
einfefdni, ats skuld er alt, sein manni ger-
ist nð borga hvenær sem vern skal. Það,
atS ísland er pínt til að borga pessa skuld
(alla neina rúm 34 pús. k.) áeinuári sann-
ar náttúrlegaekki, að skuldarvöxtur á ár-
inil hati aldrei orðið meiri enn 34,353 kr.
eins og þjer segið í einhverju, .mjer ó-
skiljanlegu, fáti, heldurats eins pats, að ís-
land hafi getað borgað stórskuld ársins
með pví að vanrækja sjálft sig. Þjer
vöruðntS yðr ekki á ytSar eigin kafpykka
andvaraleysi, pegar þjer fóruð að Jiælast
fyrirfram utn pa'3, a‘5 skoðun mín og
skilningurá banka málinu væri nie'5 „yfir-
liti” yðar kveðinn niður fyrir fult og alt.
Því að með pvi og með ittliiigaseindiinum
sem pví fylgja hafi pjer, satt að segja,
ekkert annað unnið—og eg tek alla pjóð
mína til vitnis um ortiið—enn að gjöra al-
pingismann og landsreikninga-yflrskoðarn,
Pál Briem, ats anmkiinarlegii pjóðar-at
hlægi.—Qnem devs perdere ndt prive
demental!
samdóma. Eun ofannefnt factum stendur
nú fast eigi atS síður, pangað til pjer hafið
hrakið pað mets rökum. Vertsi pað ntí i
ekki hrakið með rökum, pá eruð pjer
pntS sjálfur sem svívirðið yður som piug-
mann, en ekki eg. Og eigitS þjer nú mál-
ið við sjálfan yður á ineðan!
Þjer teljitS a5 eg hafi lagtmii n skerf
fram til að gera liðið ár að „audlegu
eyindarári” íslands erlendis, Um pað
skal eg ekki prátta við yður nú, úr pvi
sker land yðar með tímamun. Enn pati
sker líka úr pví, nð livatSa poltisku frama-
ári pjer hafið gert áritS innanlands og
til pess úrsknrðar leyfi eg mjer að bera
hjer fram minn litla tillögu-skerf.
peirrar, sem liann hefur notið nokkur
undanfarandi ár á hjerlendum skóluui;
hún sýnir hvernin menntunin leiðir
pennan kennara í störfum sínum, hvats
fær hann er orðinn að rekja alieiðing
af orsök og hve rjett og nákvscmlega
linnn muni innræta nemendum sínum
pats, að ógleymdu því hví sanngjárnt og
ítarlegt tillit hann tekurtil allra kring-
umstæðna, áöur hann fellirdómn.
Vðar inikla verk á árinu er, í stnttu
máli, sá kafii 7. greinar stjórnarskrár-
frumvarpsins 1889, sem yður er almennt
. eignaður, oggefur konungi patS, semnefiit
| helir verið: afturkallsrjettur laga.
| Menn sjá penna rjett ljósast með pví, að
| setja sainau 3. gr. frnmvar|>sins(sem 7. gr.
vitnar í)og 7. grein:
Með grein sinni langar kennarann
að sanna, að sítSan burtflutningana mikln
úr Nýja íslandi, hafi nú enginn nýtur
maðnr, enginn leiðandi maður, rneð færri
orðiim, enginn mrlegur marhir; Ný-ísl.
Iializ.t ekkert a'5, nema í eigingjörnuni til
gangi. Nylendubúnr seni heild niundu
ekki kannast við þennan vitnisburts, en
gefiini pats eptir, að elgiugirnin rjeði
pví. En livað marglr iitanhjerafismeiin
vilja sanna petta á Ný-ísl. mets kennar-
anum?
8. gr. „Ráðgjafi pessi (rátSg.
konungs fyrir ísland) lier ábyrgð á álykt-
! unum peim, er liann rit ar undir
meil k on nn gi”. -Stjórnskrálega ber
! hann enga úbyrgð iieinna annara ráðstaf
ana sinmt njeáiyktana.
7. gr. „Þegar jarlinn hefur í nafni
; konungs staðfest ehthvert lagafrumvarp”
(pað verður hann ats hafa gert innan mán-
aðar frá pvi, að báðar deildir pings sam-
pykktu pað), skal hann við fyrstu lientug-
i leika senda r á ð g j a í a k o n u n g s
| (sbr. 3. gr.) nákvæmt samrit laganna.
í Nú pykir konjngi rjett,áður entólf mán-
! uðir eru liðnir frá pví, er ráðgjafi kon-
| ungstók við lögun tm,að synja þeim statS-
festingar, pá skal ráðgjafinn senda jariin-
umsynjun pessa, og geta pess um leið,
I hvenær hann hafi tekiti vi'5 lögnuum.
j Oeri pájarlinn kunnuga sj'njunina eftir
! peim lögum, sem gilda um birtingu laga,
<>gfalla pálögin úrgildi frá þeim
i degi, er birtingin er dagsett”.
Nú enn eftir 1. grein pessa stjómar-
í skrárfrumvarps er(löggjafarvaldið
Ihjákonnngi o g a 1 p i n g i í s a m -
; e i n i n g u", og eftir hinni gildandi stjórn-
arskrá er rjettur konungs í pessari lög
gjafarsamviunu það víðkaður fram ylir
rjett liins aXilans. aipingis, að liann, kon-
ungurinn, getr frestað að samþykkja lög.
Þessi negativ (neitnndi) rjcttur konuugs er
i S sjáifu sjer bæði rjetturog hollur, og sje
ráðgjati konungs ba'ði stjórnvitur og
hygginn, er þessi rjettur húskalaus, enn
I getr naumast í nokkurs ráðgjafa hönd
I (rnðgjafar eru verndarar konunglegra
j rjettiuda.) orðið eiginlegH pað, sem voði
mn heita.
Eg hef ekki tíma til að fara gegnum
„yfirlitið” með yður núna. En eg vildi,
svona rjett á hlaupmn, leyfa mjer að
spyrjayður, 1., undir hvaða tölulið í fjár-
lögum Islands fyrir 1888 á eg a3 finna, að
pau lög tilskili ríkissjóði 186,243 kr. 54 a.
eða einhverja ápekka upphæ5 af (tekjum’
Islands pað ár?—2., eftir hvaða lögum
eiga tekjur íslandsað renna í ríkissjóð?—
Eg bíð eftir svari yðar, lögspekingsins og
landsreikninga-ytirskoðnrans með mikilli
eftirvæntingu, pví pá vona eg, að hafa pá
miklu æru, að fá, aðsenda yður líuraftur.
Eiin 7. gr. yðar tekur nú fyrst og
! fremst frá pingi rjettinn, sem pví heyrir
; til eftir fyrstu grein, að nema sín eigjn
i lög úr gildi, i smneiningu við konung, og
fær honuru einnm penna rjettíhendur
! hvenær sem honiiin póknast a5 neyta
| hans, og svo lendir hún í pessum lógisku
áflogum v;ð sjálfa sig, að kommgur getur
; upphafið eigin vilja sinn,eigm lögsínein-
; mitt á pví tímabili er allra síz.t skyldi, og
! allra sízt er ástæða til: á5ur en hann veit
nokkuð tim pað, fivort pau eru góð e6a
ekki, pörf eða ekki, hvort pegnar lians
nnna þeitn eða ekki. Enn t>að bezta er
pó petta, aðgreinin gerir enga ráðstðfun
fyrir pví, hvað til ráða sknli verða ef
konungur synjar staðfestum fjárlög
um sampykkis! Það getur iiver inaður
sjeð, að tilgangur þessarar greinar er að
opna stjórnarskrálegan veg til
þess, að Islandi megi stjórnameð bráða-
tiyrgðar fjárlögum uin allar fíðir ef ráð-
gjnfa konnngs býður svo við að liorfa,
livað sem IslCndingar segja. 1 orðum
og ákvæðnm heminr llggnr enn fremur
auðsælega pa3, að tá endrieist einveldi
konungs á Islandi.'pví frumrjettnr pess
er, að konnngur geti einu mimift úr gikii
gildandi lög .eftireigln pókntin. l)ýpr:i
í skauti hennarliggur pað að lei'Sa í land
óskorað ráðgjafa gjörrœði zneð fnllu á-
byrgttarleysi; pví eftir oröanna hljóöan er
ekkert nefnt í greininni er rftðgjafi skuli
undirskrifa með komingi. Hann getur
sngt konungi að ónýta hver lög lands sem
vera skal, enn hann ber enga ábyrgð pess,
pví hiuin undirskrifar enga ályktun í því
efni með konungi. Dýpst i skauti sínu
bergreinin fnllkomið p i n gr j e 111 e y s i
Islands.
Ilvernlg ber vitnisburði lierra Þor
láks Þnrtinnssonar úrDakota, sem dvaldi
ifler uin tíma í vetur, snmau við penna
! vitnisburð kennaraus. Sá vitnisburðnr
; er prentaðnr í „Hkr.", en ganga mun
moga út irá pví óbeinlínis, a'5 kennarinn
; sje ekki sá „heiðingi að lesa pað blað”,
og pví koma fyrir ekki að vitna til pess
, seni stendur i pví blaði.
Hvortsem kennaranum hefur tekiz.t
aö sannn penna áburð á Ný-ísl. eöa ekkí,
pá liefur lionum tekizt að sanna annsð,
hvort sem pað liefur verið tilgangur hans;
, lionum hefur tekizt prýðls vel aö sanmi,
a-K pó menn sjeu menntaðir áhjerienduín
i skólum, og pó menn sjeu uppfræddir í
Þjóðniáiinn ísi. aK fótum „vitrustii ög
beztu ninnna pjóKfiokks vors”, pá er piið
i ekki næg trygging fyrir pví, að pelr sjeu
j ekki uppblásnir með hroka, finnist ekki
; aeitt til um aðra en sjálfasig, og n3 ísl.
; í Ameríkvt eiga enn ekki sannmenutaðft
skólagongna menn, nema aðfengnn. Jeg
het tekið eptir p\í um menn, sein hafa
stnndað nám, nð eptirpvísem peir hala
menntast meiia. eptir pví hafa pelr betur
fundið til hvað lítið peir vlssu af öilu
pvi sem nema mætti; og pvi meira sem
peir námu af nytsöinmn fróðleik, pví
lítill.átari urðu pcir, pví kurteysarií ræð-
um og rituin og öllu látbragði, og pví
vægar dæmdu peir uiu hresti náungaus.
Þettahef jegheyrt og sjeð aö eru áhril
snnnrnr menntunar. ekki einungis á ísl.
I heldur einnig í Ameríku; pað er aK
; segja, meöal hjerlendr aYnanna, en kenn-
i nranuin við Baldursskóla pykir ekki við
eiga að láta menntunina fá svo rnikiK vald
vfir sjer.
Ln nú er be/.t að nthuga hveruig
meunt.un sú, er hann hefur notið, kemiir
lionuin að haldi í sannanatilraunum hans.
Við burttlutniugana segir kennarinu
að Ný-ísi. hafl misst sína beztu og mestu
menn, en peir hafi eðlilega hal't. mjög
lága hugmynd um landið, sem peir
| skildu við. Orðin: lág hugmynd, táknar
sama <>g lítil hugmynd, ófullkomin hug-
mynd, og getur ekki tilelnkast inlklum
| og göfugum mönnum; ef pessi ummæli
kennarans eru sönn, pá ssnna pau að pess
irmenn, sem burtu lluttu, höfðu ófull-
komna hugmynd um landið sem peir yi'-
irgáfu, sam pá hlaut nð koma af pví,
að peir gátu ekki lnigsað liærra eða
greinilegar úr pví peir höföu pekkt iand-
ið fleiri ár, ogeinkiim(af:því.að hugsun
peirra var lág, pvílághugmynd erfram-
leiðsia af lágri hugsun. Þettasannar pví
ekki að pftð hafi veriö bez.tu <>g inestu
mennirnir, sem burtu fluttu, par liinuin,
sem eptir urðu, er nlls ekkevt lýst til
snmanburðar. nenia sagt, án rökselmla,
að peir ásaint þeira sem síðan haíi lluti
inn sjeu aumingjar, pó illmenni, seiii
verður pá: egta porparftr. Hafi kennur
inn meint nokknð annað með pessinn
ummælmn sintim, pá hefnr hugsnnin
! vftnakapast í l'æðingnnni;wjmiettl gera pað
nð spursmáli, hvort slíktjværi kostur viK
1 keunara.
Meinlausireru íslendingar og auð-
sveipir, en í pessa hengingaról yðar heid
eg varla peir gangi!
8vo eg segi yðnr alveg hrefnt og beint
mína meiningu, ftlít eg yður nú einn af'
landslnspólítisku skaöræðismönnmn.
Nú hefi eg svarnð „útlendu vitleys-
unum” yðar, að pví er til inín kemr.
Enu par sem pjer vænið mig pví,
að hafa „svívirt” vður svosem pingmann,
páhlýtur pað að vera einhver missklningr
yðar. Eg hef sagt um yður paK, sem satt
er, og vðr ómögnlegt að neita, pví pjer
eruð sjálfur liið óræka vitni gegn sjálfum
yður, nefnilega, að pjer liaflð varið paö, og
bariz.t fyrir pví á pingi, að ísland skyldi
lmlda áfram hjeKan af, eins og liingað til,
síðan 1880, « ð t a p a 10 0 p c . í g u 11 i
á h v e r ri elnuatu p ó s f á v í s u n á
ríkissjóö gegn seðluiu lamla-
sjóðs. Yður kann að pykja pað
svívirðilegt, að nokkur pjóðfulltrúi fari
pannig með, land sitt. í pví er eg yöur
Máeg spyrja yður, hafi3 pjer heyrt
hvaða fyrirheiti talaK er í Höl'n að biði
fratnkvæmdar pegar stjórnarskránni með
pessari yður eignuðu grein verði
komlð gegnuni báðar þingdeildir?
Cambridge, 21. maí, 1890.
Kiríkur Mngniteton.
SVNDUM VI!) FISKARNTR”
S(">GI)U HORNSÍLIN”.
in-efni, við punctum saliens
*) A5 ráögjati gæti haldiö í-jettan
mekaniskan reikning yfir pað, sem hann
tekur inn og lætur úti, efaöist víst enginn.
Enn pað er allt sem yfirlit yðar sannar,
a5 undan skiidu pví, seni pjersjálfnr
skiljið ekki í pví.
„Niðr í Nýja íslaudi” er fyrirsögn
in fyrir grein einni í 17. nr. „Lðgb.” pessa
árs. Þetta er liin fyrsta greln, sem birtist
; í þeirri deild „Lögb.”, erá að verða „Lög-
i tierg almennings”. Einhvern tíma hefði
i „Lögb.” gert athugasemdir við slika rit-
j smið, pví hefði fundiz.t á lienni „lúaleg-
j ur" blær, og leiKinleg, jnfnvel ópjál
„flngraför”. í pessi; tilfelli var eugin
pörf athugasemda, efni greiuarinnar var
pesseðlis, hún kom úr þeirri átt og birt-
; ist á rjettum stnö.
Að útfliitniugnrnir hati haft skaMeg
áhril' á framtíð Nýja ísl. er enginn nýr
fróðleikur; pnð mun engirm ueita |\í,
en par meöerekki sagt.'að nýlendan sje
ekki búiu nð ná sjer nú. Hvenær fvrir
j burtflutningnna var jafn fast. og ; oit
skipulag í nýlendumálum? Hve na:r
eins margir skóiar? Hvenœr eins mörg
‘ safnaðarhús? Hvenær safnaðarmál í
betra lagi? llvenær höfðu nýlendubúar
eins góð íbúönrhús? Hvenær höl'Ku uienn
lönd sín betur girt en nú? Hveuær meira
land plægt? llvenær betri vegi (pó illir
sjeu)? Jeg vona að kennarinn verði nauð-
ugur viljugur að játa, að allt petta, og
ytir höfuð öll nýl.mál sjeuí betra lagi nú
en nokkru sinni fyrir burtflutningann.
En, veit jeghvert svarið verður, að nú Bje
1 nýl. 13 ára, en pá hafi hún verifi að eins
3 ára. Þettaersatt En fyrsta skaðsemi
’ burtflntningannavar, aö nýl. stóð í stað
og vorraen pað i 0 ár, svo að sá tfmi, er
vjerhöfum byggt hana up]> á ný, er aö
; eins 4. ár, og pó eru pað eiglnlega ekki
nema tvö ár hin siðustu, sem húnhefur
| tekið mestum framförtuii. Þstta sýnir að
einhver starfar, eða sein tætra er, að allir
starfa, liver í sínum verkaliring, svo aX
leiKandi inenn verSa óparfir. Þegar al -
menuiugur gerir allt sem haun mognar
til sinnaeigin frnmlara, pá kæmi að litlu'
Iinldi að skipa honum pað sem linnn ekkí
megnar.
Grein pessi er undirritnð af herra
Riinólfl Marteinssyni, kennara við Bald-
ursskóla; hún er ávöxtur menntunar
llinum skaðleguáhrifum útflutniug-
anna á frnintið nýl. er par fyrir ekki lok-
ið, pótt framför liennnr sjeu orðin meiri
nn en fyrir pá; nei, sknðinn nær lnngtum
lengra fram í tímann e.n nú stöndum vjer.
Að standa í stnð í 0 ár, er að vera í aptur-
förpanntíma, og svo pegar pnr við bæt-
ist óorð pað er pessir „beztu inenn”, sem

f
i;í
burt tluttu komu á hana, pá er geíið, að
verkefni peirra sem uppbyggðu hana á
ný var mikið, og petta allt sannar, að